4.1 Германий
1870 ж. Германидің бар екендегі және оның негізгі қасиеттерін
Д. И. Менделеев эка-силиций элементін сипаттағанда айтып
кеткен. Оның жорамалын 1886 ж. неміс химигі К. Винклер,
дәлелдеп, минераллды шикізат ішінен эка-силициді табады және
оны өзінің туған елінің атымен германий (Ge) деп атайды. Жер қыртысындағы германидің көлемі көп емес — шамамен
0,001%. Германидің өзінің кен орны жоқ деп айтса болады. Жалғыз
германид кен орнында мыс, темір мен цинк германидің өзінен көп.
Германий болар-болмас мөлшерде (0,01...0,5%) цинк кен орнында көмір тозаңында, күлде, күйеде және теңіз суында кездеседі. Ол
силикаттар, сульфидті минералдар, сонымен қатар, сульфасолдер
болып табылатын минералдарда шашылған. Мысалы, қорғасынды
цинкті кен орнында германидің кездесуі шамамен 10 г/т, ал, йодты
колчеданды кен орындарында — 1-ден 10 г/т дейін. Сирек кездесетін минералдар құрамында германий айтарлықтай көлемде
кездесуі мүмкін. Мысалы, аргиродитте германидің 5,7 %-ы,
реньеритте — 7 %-ға дейін. Германидің көп мөлшері (100 г/т дейін)
көмірдің қоңыр түрінде кездеседі.
Германиді қиын технологиялық үрдіс нәтижесінде қоңыр
көмірдің жану өнімдерінен алады. Бұл үрдістің соңғы өнімі болып
құйма түрндегі монокристаллды германий болып табылады.
Монокристаллды германиді алудың технологиялық үрдісі келесі
негізгі үрдістерден тұрады:
германидің тетрахлоридін алу және оны тазарту (германий
тетрахлориді GeCl4 бастапқы шикізатты хлорлау және тұз қышқылымен өңдеу үрдісі кезінде алынады);
германий тетрахлоридінің гидролизі және одан германий
диоксидін алуGeO2 (германий тетрахлоридін тазалағаннан кейін
әрқарай қышқылдандырып, германий диоксидіне айналдырады, ол
ақ түсті ұнтақтүрінде болады);
германий диоксидін сутегімен қайта қалпына келтіру
(германий диоксидін сутекті ортада 650…700 °С температурада
сұр түсті ұнтақ түріндегі қарапайым поликристаллды германиге
дейін қайта қалпына келтіреді; поликристаллды ұнтақталған германиді де германий тетрахлоридінен GeCl4 бұл қосылысты
жоғары температурада цинк буында шашырату әдісімен алады);
поликристаллды құйманы алу және оны аймақтық балқыту
қоспасынан тазалау (20 °С температурада поликристаллды
германидің электрлік кедергісінің үлесі ρ = 0,05 Ом∙м)
5.Әдебиеттер
«Электрлік материалтану» Журавлева Л.В
«Материалтану» Ю.В Клюжев
Достарыңызбен бөлісу: |