ӘОЖ: 364.01 Қолжазба құқығында
Каримгожина Эльмира Магауовна
Әлеуметтік жауапкершілік және мемлекеттік басқару органдары мен отандық бизнес-құрылымдардың әлеуметтік серіктестігі
6M051000 – Мемлекеттік және жергілікті басқару
Магистерлік диссертация
рефераты
Қазақстан Республикасы
Қарағанды, 2012
Жұмыс Қазтұтынуодағы Қарағанды экономикалық университетінде орындалған
Ғылыми жетекші: э.ғ.д,профессор
Аймағамбетов Е.Б.
Ресми оппонент: э.ғ.к.
Бақытгүл Хамбар
Диссертациялық жұмыс ұлттық экономика моделінде мемлекеттік басқару органдары мен отандық бизнес-құрылымдардың әлеуметтік жауапкершілігі мен әлеуметтік әріптестігінің институционалды және концептуалды негіздері мен теориялық тәсілдемелерін зерттеуге арналған, эксперименталды сипатқа ие және қолданбалы мәнге ие.
Диссертацияның көлемі мен құрылымы, суреттер мен қолданылған әдебиеттер саны. Диссертацияның құрылымы зерттеу мақсаттары мәне міндеттерімен анықталған. Диссертациялық жұмыс кіріспе, үш бөлімнен, қорытындыдан, пайдаланылған әдебиеттер тізімінен, машинамен жазба мәтінінің 80 парағын құрайды, 4 сурет, 1 кесте, 52 әдеби көздерді қамтиды.
Кілтті сөздер тізімі: әлеуметтік жауапкершілік, әлеуметтік әріптестік, бизнес, мемлекеттік басқару, мемлекеттік-жеке әріптестік, әлеуметтік жобалар, ұжымдық келісім-шарт, еңбек қатынастары.
Зерттеу тақырыбының өзектілігі.
Өз дамуының тәуелсіздік жылдарында елде лайықты еңбекті заңнамалық түрде қолдау қамтамасыз етілген, экономикалық мақсаттылықпен әлеуметтік құқықтар мен ңбек құқықтарын қорғаудың оптималды үйлесімділігі қамтамасыз етілетін еңбек қатынастарын реттеудің жаңа моделі қабылданған және әлеуметтік әріптестікті дамытудың ұйымдық-құқықтық базасы қалыптастырылған.
Аталмыш жағдайлар әлеуметтік әріптестік мен бизнестің әлеуметтік жауапкершілігін арттыруда негіз болды. Әлеуметтік әріптестік жұмыскерлердің әлеуметтік-экономикалық қызығушылықтары мәселелерін шешу, еңбк кепілдіктерін ұстану, әлеуметтік тұрақтылықты сақтау мәселелерін шешуге мүмкіндік беретін еңбек қатынастары саласындағы мемлекеттік әлеуметтік саясатын жүзеге асыру механизмдерінің бірі болып табылады.
Халықаралық тәжірибені ескере отырып, соңғы жылдары Қазақстанда әлеуметтік әріптестіктің көп деңгейлі жүйесі мен заңнамалық негізі қалыптасқан. Әрекет етуші құқықтық алаң жұмыс берушілер мен жұмыскерлердің әріптестік қатынастарының негізі мен олардың қызығушылықтарының балансын сақтау негізі қызметін атқарып, еңбек нарығының жұмыс берушілер, жалдамалы жұмыскерлер және мемлекет сияқты негізгі субъектілері арасында еңбек қатынастарын реттеу мен қалыптастырудың өркениетті тәртібін қамтамасыз етеді.
Әлеуметтік әріптестіктің маңызды формаларының бірі болып бизнестің әлеуметтік жауапкершілігі табылады.
Жеке инициатива болуына қарамастан, бизнестің әлеуметтік жауапкершілігі Қазақстан экономикасы мен әлеуметтік саласын жаңарту жағдайында міндетті болып табылады. Әрине, қазақстандық қоғам үшін бизнестің әлеуметтік жауапкершілігі түсінігі жалпыұлттық мәселелерді табысты шешу үшін бизнес, қоғам мен мемлекеттің өзара қатынастарын үйлестіру тұрғысынан маңызды болып табылады, оның ішінде әлеуметтік-еңбек қатынастарының қалыптасқан деңгейін қолдау мен инновациялық экономика алдында тұрған жаңа мәселелерді қамтамасыз ету үшін аса маңызды болып табылады.
Бизнесті әлеуметтік жауапкершілікті жүргізудің жинақталған тәжірибесі әлі де болса ел дамуын экономикалық және әлеуметтік жаңарту тұрғысынан әлеуметтік-еңбек саласындағы мәселелерді саралау мен шешуді талап етеді.
Жарқын болашақта бұл әлеуметтік жауапкершіліктің ақпараттық қамтамасыз етілуіне көмек көрсетуден көрініс тауып, интернет пен байқауларға назар аударуды күшейтуден бастап қосымша сыйақылар және аймақтық ақпараттық компаниялармен аяқтай отырып мәліметтердің ашылуын ынталандырудан; бизнестің қатысуымен аймақтардың ұзақ мерзімді тұрақты дамуына ықпал ететін мәселелерді анықтау мен талдаудан; бизнестің әлеуметтік жауапкершілігін тұрақты дамыту идеологиясын алға жылжытудың құралдарын жетілдіруден көрініс табуы мүмкін.
Зерттеу мақсаты мен негізгі міндеттері. Жұмыстың мақсаты нарықтық экономикада әлеуметтік әріптестік қалыптастыру мен дамытудың жағымды тәжірибесін зерттеуден, институционалды ерекшеліктерін анықтаудан, оның отандық және шетелдік тәжірибеде даму болашағын анықтаудан тұрады.
Аталмыш зерттеудің объектісі болып бизнес-құрылымдар және мемлекеттік органдардың әлеуметтік әріптестігінің ұлттық моделі және әлеуметтік әріптестік қызметі ретіндегі әлеуметтік жауапкершіліктің тиімділігін өлшеу.
Зерттеу пәні – экономиканың ұлттық моделіндегі мемлекеттік басқару органдары мен отандық бизнес-құрылымдардың әлеуметтік жауапкершілігі мен әлеуметтік әріптестегі барысында туындайтын әлеуметтік-экономикалық қатынастардың тұтастай кешені.
Диссертацияның теориялық және әдістемелік негізі болып бизнестің әлеуметтік жауапкершілігі мен әлеуметтік әріптестік саласындағы отандық және шетелдік ғалымдардың еңбектері; сонымен қатар еңбек заңнамасы мен мемлекеттік-жеке әріптестік саласындағы нормативтік-құқықтық актілер табылады. Зерттеуде жалпығылыми және арнайы әдістер пайдаланылды: диалектикалық, тарихи, жүйелік, кешенді, сонымен қатар жағдайлық талдау, логикалық модельдеу әдістері мен эксперттік бағалау әдістері.
Диссертацияның ғылыми жаңашылдығы ТМД елдерінде экономикалық субъектілердің әлеуметтік әріптестігі мен әлеуметтік жауапкершілігінің концептуалды тәсілдемелерін салыстырмалы талдаудан және постдағдарыстық кезеңдегі ұлттық саясатты жетілдірудің негізгі бағыттарын анықтаудан тұрады.
Неғұрлым маңызды ғылыми нәтижелер келесілерден құралады:
- заманауи қоғамның талаптары негізінде әлеуметтік әріптестік пен әлеуметтік жауапкершіліктің әрекет етуінің объективтілігін негіздеу талабы жасалған;
- жұмыскерлерді кәсіпорындардағы шешім қабылдау процесіне тарту дәрежесіне және ұжымдық келіссөздерге қатысу арқылы еңбек қатынастарын реттеудегі мемлекеттің роліне сәйкес жіктелген дамыған нарықтық экономикасы бар елдердегі әлеуметтік әріптестік пен әлеуметтік жауапкершілік модельдерінің сапалы сипаттары жүйелі түрде сипатталған;
- нарықтық экономикасы дамыған елдердегі әлеуметтік әріптестікті дамыту тәжірибесі жалпыланып, ерекшеліктері көрсетілген, сонымен қатар аталмыш процестегі мемлекеттің ролі көрсетілген;
- экономикалық субъектілердің әлеуметтік жауапкершілігін ынталандыру саласындағы мемлекеттік саясаттың тиімділігін жанжақты зерттеу жасалған;
- әлеуметтік әріптестікті әрі қарай дамытудың басты бағыттары анықталған және Қазақстан Республикасында әлеуметтік әріптестікті қалыптастыру процесін жылдамдатуға ықпал ететін мәселелер анықталған.
Қорғалатын ережелердің ғылыми маңыздылығы. Қорғауға шығарылатын неғұрлым маңызды ғылыми ережелер болып келесілер табылады:
Постдағдарытсық даму мен ұлттық экономиканың әлемдік қауымдастыққа интеграциялануы жағдайында әлеуметтік әріптестік пен әлеуметтік жауапкершілік мәнін анықтауға қатысты авторлық тәсілдеме.
Нарықтық экономикасы дамыған елдердегі әлеуметтік әріптестіктің жалпыланған моделі, олардың жіктемесі мен аталмыш жүйенің кейіннен даму қарқындарын талдау.
«Жұмыс беруші-Жұмыскерлер-Мемлекет» әлеуметтік әріптестігінің өзара әрекет ету моделі.
Жұмыскерлердің әлеуметтік-экономикалық қызығушылықтары мәселелерін шешу, еңбек кепілдіктерін ұстану, әлеуметтік тұрақтылықты сақтау мәселелерін шешуге мүмкіндік беретін еңбек қатынастары саласындағы мемлекеттің әлеуметтік саясатын жүзеге асыру механизмі ретінде әлеуметтік әріптестіктің отандық моделінің тиімділігін анықтау.
Алынған нәтижелердің теориялық және тәжірибелік маңыздылығы.
Аталмыш мәселе бойынша ғылыми әдебиетті авторлық жүйелеу, негізгі ұсыныстар мен қорытындылар, сонымен қатар диссертацияның ғылыми-теориялық ережелері негізінен ұлттық экономика жағдайында әлеуметтік әріптестік пен әлеуметтік жауапкершілікті жетілдіруге ықпал етеді. Диссертация материалдары Жоғары оқу орындарында «Әлеуметтік экономика», «Экономиканы мемлекеттік реттеу», «Әлеуметтік-экономикалық саясат» курстарын оқыту барысында қолданылуы мүмкін. Ғылыми-тәжірибелік ережелер жоғары оқу орындары мен ҚР Білім және Ғылым Министрлігі үшін қызығушылық тудыруы мүмкін.
Басылымдар. Диссертациялық зерттеу тақырыбы бойынша автормен 1,2 б.п. көлемінде 3 жұмыс баспаға шығарылған «Бизнестің әлеуметтік жауапкершілігінің қазақстандық моделі» // Болашақ университетінің Халықаралық ғылыми жұмыстар жинағының «Актуальные проблемы современности», №60 «Экономика» бөлімі.; «Әлеуметтік әріптестік: өзара әрекеттесудің әлеуметтік мәдени аспектісі» //Вестник ҚЭУ: экономика, философия, педагогика, юриспруденция. – 2011. – №3 (22). – 39-41 б.б.;, «Key aspects of the social partnership and its new features» // Materiały VIII Międzynarodowej naukowi-praktycznej konferencji «Naukowa przestrzeń Europy - 2012» Volume 23. Psychologia i socjologia.: Przemyśl. Nauka i studia.
Реферат
Диссертационная работа посвящена исследованию теоретических подходов и анализу институциональных и концептуальных основ социальной ответственности и социального партнерства органов государственного управления и отечественных бизнес-структур в национальной модели экономике, имеет экспериментальный характер и прикладное значение.
Объем и структура диссертации, количество рисунков, использованных литературных источников. Структура диссертации определена целью и задачами исследования и служит раскрытию темы исследования. Диссертационная работа состоит из введения, трех глав, заключения, списка использованных источников, изложена на 80 страницах машинописного текста, включает 4 рисунков, 1 таблиц, 52 литературных источников.
Перечень ключевых слов: социальная ответственность, социальное партнерство, бизнес, государственное управление, государственно-частное партнерство, социальные проекты, коллективный договор, трудовые отношения, трудовой потенциал
Актуальность темы исследования.
За годы независимого развития страны обеспечена законодательная поддержка достойному труду, принята новая модель регулирования трудовых отношений, обеспечивающая оптимальное сочетание защиты трудовых и социальных прав с экономической целесообразностью и сформирована организационно-правовая база для развития социального партнерства.
Эти условия составили основу для повышения роли социального партнерства и социальной ответственности бизнеса. Социальное партнерство является одним из механизмов реализации социальной политики государства в области трудовых отношений, который позволяет решать вопросы социально-экономических интересов работников, соблюдения трудовых гарантий, сохранения социальной стабильности.
Учитывая международный опыт, за последние годы в Казахстане сформирована многоуровневая система и законодательная основа социального партнерства. Действующее правовое поле служит основой партнерских отношений и соблюдения баланса интересов работников и работодателей, и обеспечивают в стране цивилизованный порядок построения и регулирования трудовых отношений между основными субъектами рынка труда: работодателями, наемными работниками и государством.
Одной из важных форм социального партнерства является социальная ответственность бизнеса.
Социальная ответственность бизнеса, несмотря на то, что является частной инициативой, неизбежна в условиях модернизации экономики и социальной сферы Казахстана. Несомненно, для казахстанского общества понятие социальной ответственности бизнеса важно с позиции гармонизации взаимоотношений между интересами бизнеса, общества и государства для успешного решения наших общенациональных задач, а именно для поддержания сложившегося уровня социально-трудовых гарантий и обеспечения новых задач, стоящих перед инновационной экономикой.
Накопленный практический опыт социально ответственного ведения бизнеса все же требует осмысления и решения имеющихся проблем в социально-трудовой сфере в свете новых задач экономической и социальной модернизации развития страны.
Тема социальной ответственности бизнеса неразрывно связана с задачами построения в Казахстане институтов гражданского общества. Практика многих предприятий показывает, что социальная защищенность работников, их благосостояние становятся фактором роста производительности труда, обеспечения стабильности и роста производства.
Социальная ответственность бизнеса подразумевает определенный уровень развития предприятия и добровольный отклик на социальные проблемы общества. Этот отклик означает соблюдение законодательно установленных норм и правил и осуществление деятельности сверх этих требований. Именно такой подход предпринимателя к своей деятельности позволит совершить коренные изменения в сложной социально-экономической ситуации, в которой находится сейчас Казахстан.
Социальная ответственность - это контракт между бизнесменом и обществом, в котором он функционирует. Выделяют четыре основных подхода к определению ответственности бизнеса:
1) Любые действия в рамках юридической законности считаются социально ответственными - "В бизнесе нет места этике". Так, Ненси Рэнкен в своей работе "Мораль и бизнес" выдвигает тезис о том, что бизнесмена нельзя рассматривать в качестве морального субъекта, поскольку любой бизнесмен озабочен проблемами выживания, роста и прибыли и не способен к альтруистическим поступкам [5]. Тем самым она отвергает так называемый "тезис о гармонии", согласно которому все, что действительно полезно для бизнеса, корректно с моральной точки зрения. Сторонники этой позиции убеждены, что бизнес играет в обществе исключительно экономическую роль, и долг менеджера - с помощью производства конкурентоспособных товаров и услуг обеспечить акционеров наиболее высокими прибылями от их инвестиций.
При этом они считают, что не несут каких-либо особых этических обязательств и ответственности за предотвращение чьего-либо ущерба или за продвижение тех, а не иных товаров и услуг. Они не видят никакой необходимости отступать от закона, чтобы предотвратить нанесение ущерба кому-либо. С точки зрения сторонников этой позиции ответственность предпринимателя отождествляется с юридической ответственностью, т.е. любые действия в рамках юридической законности считаются социально ответственными.
2) Другую позицию можно охарактеризовать девизом: "Максимальная прибыль - единственная обязанность бизнеса". Сторонники этой позиции утверждают, что они могут преступить закон, чтобы преследовать чью-либо пользу, например, получение прибыли.
Указанную позицию очень ясно изложил Милтон Фридман: "В системе частной собственности... менеджер фактически является служащим, работающим по найму у владельцев бизнеса. Он ответственен непосредственно перед своими нанимателями, и ответственность его заключается в том, чтобы вести дело в соответствии с их пожеланиями. Пожелания же нанимателей, в общем, сводятся к требованию делать как можно больше денег, приспосабливаясь к воплощенным в законах и этических традициях базовым нормам общества". Исходя из этих позиций, менеджеры принимают решение по поводу своей этической ответственности блюсти интересы хозяев, и именно это, а не ответственность за предотвращение чьего-либо ущерба или за продвижение социально-ориентированных товаров и услуг, определяет границы их этической ответственности. Таким образом, сторонники этого направления сводят социальную ответственность к профессиональной ответственности, которая диктуется нормами взаимодействия профессионала и нанимателя. Любые действия в рамках указанных норм считаются социально ответственными.
3) Сторонники третьей позиции допускают, что в бизнесе есть место социальной ответственности, но понимают ее как инструмент или условие, которое менеджеры используют для достижения целей корпорации в экономике. Социальная ответственность должна вести к успеху и сохранять успех. А если она не выдерживает этой проверки сейчас или когда-нибудь в будущем, то она может быть отброшена по прагматическим соображениям. Таким образом, сторонники этого направления признают, что можно говорить о специфической социальной ответственности предпринимателей не только в рамках юридической или профессиональной ответственности, но и в более широком аспекте. Но это возможно только в том случае, если эта деятельность ведет к успеху. Если этого нет, то социальная ответственность не приносит пользы, поэтому от нее необходимо отказаться. Это своего рода экономическая ответственность.
4) Четвертая позиция представляет социально ответственной ту организацию, которая считает себя морально ответственной как перед людьми, которые в ней работают, так и перед всеми, кто оказывается под воздействием ее деятельности. Ответственность компании регулируется морально-этическими нормами. В центр ставится проблема достижения и совмещения интересов всех участников «жизнедеятельности» организации. Это морально-этическая ответственность.
Современные теоретические исследования социальной ответственности много внимания уделяют позициям, которые может занимать организация, принимая во внимание ее обязательства перед обществом. За основу берется общая социальная ответственность компании, определяемая в соответствии с четырьмя критериями: экономической, юридической, этической и принятой на себя ответственностью (улучшение благосостояния общества и качества жизни), положение которых в общей пирамиде определяется их относительной важностью и частотой, с которой менеджеры сталкиваются в каждой группе. Организация может размещаться вдоль оси, идущей от низшей до высшей степени социальной ответственности, и использует определенные типы действий.
Используемые концепции социальной ответственности являются хорошими моделями, которые можно использовать при разработке системы мер, поощряющих социально ответственное поведение предпринимателей. В нашей сложной действительности, конечно, дополнительно необходимо учитывать особенности менталитета и развития предпринимательства, «теневизацию» экономики и отсутствие налоговых стимулов или льгот для социально ответственных компаний. Но, осознание взаимосвязи экономического и социального, сущности социальной функции предпринимательства, а главное - реальных действий государства и бизнеса, создаст более благоприятные условия для гармонизации их интересов, перераспределению бремени по решению социальных проблем общества и снижению негативных последствий трансформационного периода.
Идея социального партнерства в РК нашла свое отражение в идее социально-предпринимательских корпораций. Концептуально создаваемые в республике социально-предпринимательские корпорации имеют значительные отличия от существующих в мировой практике организационно-правовых структур аналогичного типа, как по форме, так и по функциональным характеристикам. Кроме того, создание таких структур в зарубежных странах основано на определенных законодательных нормах этих стран.
Насколько модель функционирования социально предпринимательских корпораций в Казахстане соответствует зарубежным моделям?
Модель функционирования социально-предпринимательских корпораций более приближена к модели США, Англии, Дании.
В отличие от модели названных стран организационно-правовая структура, функции и форма участия государства в них иная. В Казахстане принята модель прямого участия государства и назначение руководителей социально-предпринимательских корпорации. Финансирование деятельности корпораций ведется через государственный бюджет, использование средств Национального нефтяного фонда.
Неверное определение целей и задач создаваемых корпоративных структур. Деятельность социально-предпринимательских корпораций в Казахстане регламентируется законом об акционерных обществах, они не являются общественными организациями содействия развитию бизнеса как в других странах, а устойчивые бизнес-структуры, созданные с целью извлечения прибыли. Это типичные государственные холдинговые компании.
Законодательной основы для функционирования социально-предпринимательских корпораций в форме общественных организаций содействия развитию экономики и бизнесу в Республике Казахстан не существует.
Социальное предпринимательство в Республике Казахстан не имеет широкого развития. Существует ряд государственных преференций для поддержки развития малого бизнеса, однако нет понятия «социальное предпринимательство» в том смысле, в котором оно существует в других странах.
В республике широко развита корпоративная и кооперативная деятельность, однако ответственности за социальное развитие регионов они не несут. По действующему законодательству страны, они не являются ответственными за содействие социальному развитию общества.
В обозримой перспективе это может найти выражение в содействии информационному контексту социальной ответственности и стимулированию к раскрытию данных, начиная от усиления внимания к интернету и конкурсам и заканчивая дополнительными премиями и региональными информационными компаниями; в выявлении и анализе проблем, решение которых при участии бизнеса может содействовать долгосрочному устойчивому развитию регионов; в совершенствовании инструментов продвижения идеологии устойчивого развития социальной ответственности бизнеса
Цель и основные задачи исследования Цель работы заключается в исследовании положительного опыта формирования и развития социального партнерства в рыночной экономике, определение институциональных особенностей, перспектив его развития в отечественных и зарубежных условиях.
Объектом данного исследования является национальная модель социального партнерства бизнес-структур и государственных органов и измерение эффективности социальной ответственности как функции социального партнерства.
Предмет исследования - весь комплекс социально-экономических отношений, возникающих в контексте социальной ответственности и социального партнерства органов государственного управления и отечественных бизнес-структур в национальной модели экономике..
Теоретической и методологической основой диссертации являются труды казахстанских и зарубежных ученых по вопросам социальной ответственности бизнеса и социального партнерства; а также нормативно-правовые акты в области трудового законодательства и государственно-частного партнерства. В исследовании использованы общенаучные и специальные методы: диалектический, исторический, системный, комплексный, а также ситуационный анализ, методы логического моделирования, экспертных оценок и др.
Научная новизна диссертации заключается в сравнительном анализе концептуальных подходов социального партнерства и социальной ответственности экономических субъектов в станах СНГ и определения основных направлений совершенствования национальной политики в условиях посткризисного периода.
Наиболее существенные научные результаты состоят в следующем:
- сделана попытка обоснования объективности существования социального партнерства и социальной ответственности на основе требований современного общества;
- системно охарактеризованы качественные черты главных моделей социального партнерства и социальной ответственности в странах с развитой экономикой, классифицированных в соответствии со степенью включения работников в принятие решений на предприятиях и ролью государства в регулировании трудовых отношений через участие в коллективных переговорах;
- обобщен опыт и особенности функционирования развития социального партнерства в странах с развитой рыночной экономикой, показана роль государства в этом процессе;
- проведено всестороннее исследование эффективности государственной политики в области стимулирования социальной ответственности экономических субъектов;
- определены главные направления дальнейшего развития социального партнерства и первоочередные задачи, решение которых способно обеспечить ускорение процесса его формирования в Республике Казахстан.
Научная значимость защищаемых положений. Наиболее значимыми научными положениями, выносимыми на защиту, являются:
Авторский подход к определению сущности социального партнерства и социальной ответственности в условиях посткризисного развития и интеграции национальной экономики в мировое сообщество.
Обобщенная модель социального партнерства в странах с развитой рыночной экономикой, их классификация и анализ тенденций последующего развития данной системы.
Модель взаимодействия социального партнерства «Работодатель – Работники - Государство»: сравнительный анализ законодательств стран СНГ
Определение эффективности отечественной модели социального партнерства в качестве механизма реализации социальной политики государства в области трудовых отношений, который позволяет решать вопросы социально-экономических интересов работников, соблюдения трудовых гарантий, сохранения социальной стабильности
Теоретическая и практическая значимость полученных результатов.
Авторская систематизация научной литературы по данной проблематике, основные рекомендации и выводы, а также научно-теоретические положения диссертации в определенной мере способствуют совершенствованию социальной ответственности и социального партнерства в условиях национальной экономике. Материалы диссертации могут использоваться при изучении и преподавании курсов «Социальная экономика», «Государственное регулирование экономики», «Социально-экономическая политика» в высших учебных заведениях. Научно-практические положения могут представлять интерес для высших учебных заведений, а также Министерства образования и науки РК.
Публикации. По теме диссертационного исследования автором опубликовано 3 работы общим объемом 1,2 п.л., «К вопросу о казахстанской модели социальной ответственности бизнеса» // Болашақ университетінің Халықаралық ғылыми жұмыстар жинағының «Актуальные проблемы современности», №60 «Экономика» бөлімі.; «Социальное партнерство: социокультурный аспект взаимодействия» // Вестник КЭУ: экономика, философия, педагогика, юриспруденция. – 2011. – №3 (22). – С.39-41,; «Key aspects of the social partnership and its new features» // Materiały VIII Międzynarodowej naukowi-praktycznej konferencji «Naukowa przestrzeń Europy - 2012» Volume 23. Psychologia i socjologia.: Przemyśl. Nauka i studia.
Summary
The thesis is devoted to the study of theoretical approaches and analyzes of institutional and conceptual framework of social responsibility and social partnership of government and local businesses in the national model of economy, it has an experimental nature and practical importance.
Content and structure of the thesis, the number of figures and references. The structure of the thesis is defined by goal and objectives of the study and serves as a disclosure of the research topic. The thesis consists of an introduction, three chapters, conclusion, list of references, described in 80 pages of typewritten text, and includes 4 figures, 1 table, and 52 references.
Key words: social responsibility, social partnership, business, public administration, public-private partnerships, social projects, collective bargaining, labor relations, labor potential
Timeliness of the research theme.
During the years of independent development of the country provided legislative support of decent work, adopted a new model of labor relations, providing an optimal combination of labor and social protection of the rights of economic expediency, and formed the organizational framework for the development of social partnership.
These conditions formed the basis for enhancing the role of social partnership and social responsibility. Social partnership is one of the mechanisms for the implementation of social policy in the field of labor relations, which allows solving the issues of socio-economic interests of employees, compliance with labor guaranty, maintaining social stability.
Taking into account international experience in recent years, Kazakhstan has formed a multi-level system and the legislative framework of social partnership. The current legal framework is the basis of partnership and balancing the interests of workers and employers, and ensures the country's civilized order of construction and regulation of labor relations between the main actors of the labor market: employers, employees and the state.
One of the important forms of social partnership is the social responsibility of business.
Social responsibility of business, despite the fact that a private initiative, is inevitable in the modernization of the economy and social sphere of Kazakhstan. Of course, for the Kazakhstani society the notion of corporate social responsibility is important from the perspective of harmonization of relations between the interests of business, society and the state to successfully meet our national goals, namely to maintain the existing level of social and labor guarantees and the provision of new challenges facing the innovation economy.
The practical experience of doing socially responsible business require understanding and addressing the problems in the social and labor sphere in the light of the new goals of economic and social modernization of the country.
Theme of social responsibility of business is inextricably linked with the problems of building civil society institutions in Kazakhstan. The practice of many companies shows that the social protection of workers, their welfare becomes a factor of productivity growth, stability and growth.
Social responsibility of business involves a certain level of development of the enterprise and the voluntary response to the social problems. This response indicates compliance with statutory regulations and implementation of activities in excess of these requirements. This approach of the entrepreneur to its activities will make a fundamental change in a complex socio-economic situation, which is now Kazakhstan.
Social responsibility is a contract between the entrepreneur and the community in which it operates. There are four basic approaches to determining the responsibility of business:
1) Any legal action under the law are socially responsible - "there is no place for ethics in business". So, Nancy Rankin in his "Moral and Business" advances the thesis that a businessman cannot be regarded as a moral subject, as any businessman is concerned about the problems of survival, growth and profit, and not capable of altruistic acts. It thus rejects the so-called "thesis of harmony," according to which all that is really good for business, well, from a moral point of view. Proponents of this position believe that business plays solely an economic role in a society, and the duty of manager - with the production of competitive goods and services to provide shareholders with the highest profits on their investments.
However, they do not believe that they have any special ethical obligations and responsibilities for the prevention of someone's injury or for the promotion of those, rather than other goods and services. They do not see any need to deviate from the law to prevent harm to anyone. From the viewpoint of the proponents of this position the responsibility of employer is identified by legal liability, i.e., any legal action under the law are socially responsible.
2) Another position can be characterized by motto: "The maximum profit - the only duty of the business." Proponents of this position argue that they can break the law in order to harass someone else's benefit, for example, making a profit.
Specified position is stated very clearly by Milton Friedman: "In the system of private property ... in fact, the manager is an employee, hired by business owners. He is responsible directly to their employers, and his responsibility is to conduct business in accordance with their wishes. The wishes of employer, in general, reduce to the requirement to make as much money to adapt to the embodied in the laws and ethical traditions of the basic norms of society". From these positions, managers make decisions about their ethical responsibility to guard the interests of the owners, and this is not someone else's responsibility to prevent harm or the promotion of socially-oriented goods and services, defines the boundaries of ethical responsibility. Thus, proponents of this trend reduce the social responsibility to the professional responsibility, which is dictated by the norms of professional interaction and the employer. Any action under these rules are considered socially responsible.
3) Proponents of third position admit that there is a social responsibility in business, but understand it as a tool or a condition that managers use to achieve the objectives of the corporation in the economy. Social responsibility should lead to success and maintain success. And if it cannot stand this test, either now or in the future, it may be discarded for pragmatic reasons. Thus, proponents of this area recognize that we can speak about a particular social responsibility of business not only in the legal or professional responsibility, but also more broadly. But this is only possible if the activity leads to success. If not, the social responsibility is not good, so we must abandon from it and this kind of economic responsibility.
4) The fourth position is that socially responsible organization that considers itself morally responsible as for its own workers, and to anyone who is under the influence of its activities. The responsibility of the company is regulated by the moral and ethical standards. In the center put the problem of combining the achievements and interests of all participants in the "life" of the organization. This is a moral and ethical responsibility.
Modern theoretical studies of social responsibility pay a lot of attention to the positions, which can take the organization, taking into account its obligations to society. The basis of a shared social responsibility, defined according to four criteria: economic, legal, ethical, and taking responsibility (improving the welfare of society and quality of life), which position in the overall pyramid is determined by their relative importance and the frequency with which managers face in each group. The organization may be placed along the axis running from the lowest to the highest degree of social responsibility, and uses certain types of actions.
The used concepts of social responsibility are good models that can be used to develop a system of measures to encourage socially responsible behavior of entrepreneurs. In our complex reality, of course, additional features must take into account the mentality and business development, "shadow economy expansion" and the lack of tax incentives or benefits for socially responsible companies. However, the realization of economic and social relationships, the essence of the social function of business, and most importantly - real actions of government and business, will create more favorable conditions for the harmonization of their interests, the redistribution of the burden of solving social problems and reduce the negative consequences of the transformation period.
The idea of social partnership in the RK is reflected in the idea of social-entrepreneurial corporations. Conceptually created in the country socio-entrepreneurial corporations have significant differences from existing in the world of organizational and legal structures of the same type, both in form and in the functional characteristics. In addition, the creation of such structures in foreign countries is based on the specific legislation for these countries.
As far as model of social entrepreneurship corporations in Kazakhstan corresponds to foreign models?
The model of the functioning of social-entrepreneurial corporations more closely to the model of the U.S., Britain and Denmark.
In contrast to the models of these countries the constitutional structure, function and form of state participation in them is different. Kazakhstan has adopted a model of direct state involvement and the appointment of leaders of social-entrepreneurial corporations. Funding of corporations is through the state budget, using funds from the National Oil Fund.
Incorrect setting goals and objectives established corporate structures. The activities of social-entrepreneurial corporations in Kazakhstan are regulated by the law on joint stock companies, they are not non-governmental organizations to promote business in other countries, and sustainable business structures created for profit. This is a typical state holding companies.
Legislative framework for the functioning of the social-entrepreneurial corporations in the form of non-governmental organizations promoting economic development and business in the Republic of Kazakhstan does not exist.
Social Entrepreneurship in the Republic of Kazakhstan does not have extensive development. There are a number of public preferences for support of small businesses, but there is no concept of "social entrepreneurship" in the sense in which it exists in other countries.
In our country is highly developed corporate and cooperative activities, but the responsibility for social development of the regions they do not carry. Under the current legislation of the country, they are not responsible for the promotion of social development of society.
In the foreseeable future, it may find expression in the context of information support of social responsibility and encourage the disclosure of data, ranging from increased attention to the Internet and additional contests and prizes, and ending with the regional media companies, to identify and analyze problems whose solution with the participation of business can contribute to long-term sustainable development of regions, to improve the tools for promoting sustainable development of the ideology of social responsibility.
The purpose and main objectives of the research. The purpose of this work is to study the positive experience of the formation and development of social partnership in the market economy, the definition of institutional features, the future prospects in domestic and foreign conditions.
The object of this research is a national model of social partnership businesses and government agencies and the measurement of the effectiveness of social responsibility as a function of social partnership.
The subject of research - the whole complex of social and economic relations arising in the context of social responsibility and social partnership of government and local businesses in the national model of the economy.
Theoretical and methodological basis of the thesis are the works of local and foreign scholars on issues of corporate social responsibility and social partnership, as well as regulations in the field of labor law and public-private partnership. In the research is used the general scientific and special methods: dialectical, historical, systematic, comprehensive, and situational analysis, logic simulation methods, expert judgment, etc.
The scientific novelty of the dissertation is a comparative analysis of the conceptual approaches of social partnership and social responsibility of economic actors in the CIS countries and to determine the main directions of improving the national policy in the post-crisis period.
The most significant scientific results are as follows:
- there was done an attempt to justify the objectivity of the social partnership and social responsibility based on the requirements of modern society;
- Systematically characterized the qualitative features of the main models of social partnership and social responsibility in the advanced economies, classified in accordance with the degree of inclusion of employees in decision-making in enterprises and the role of the state in regulating labor relations through participation in collective bargaining;
- Summed up the experience and the peculiarities of the development of social partnership in countries with developed market economies, the role of government in this process;
- Conducted a comprehensive study of the effectiveness of government policy in promoting social responsibility of economic actors;
- Identified key areas for further development of social partnership and the priority tasks that can provide the acceleration of the process of its formation in the Republic of Kazakhstan.
The scientific importance of defended positions. The most important scientific terms that are carried on the defense are:
1. Author's approach to defining the essence of social partnership and social responsibility in post-crisis development and integration of national economies into the global community.
2. A generalized model of social partnership in countries with developed market economies, their classification and analysis of trends in the further development of this system.
3. Interaction model of social partnership "Employer - Workers - The State": a comparative analysis of legislations of CIS countries.
4. Determination of the effectiveness of the national model of social partnership as a mechanism for the implementation of social policy in the field of labor relations, which allows solving the issues of socio-economic interests of employees, compliance with labor guaranty, maintain social stability.
The theoretical and practical significance of the results.
Author's systematization of scientific literature on this subject, the main recommendations and conclusions, as well as scientific and theoretical principles thesis to some extent contribute to the improvement of social responsibility and social partnership in the national economy. Proceedings of the thesis can be used in the study and teaching of courses "Social Economy", "State regulation of the economy", "Socio-Economic Policy" in higher education. Scientific-practical provisions may be of interest to higher education institutions, as well as the Ministry of Education and Science.
Publications. On the theme of dissertation research were published 3 articles by author totaling 1,2 p., “Kazakhstan's model of corporate social responsibility” // // Болашақ университетінің Халықаралық ғылыми жұмыстар жинағының «Актуальные проблемы современности», №60 «Экономика» бөлімі.; “Social partnership: socio-cultural aspect of the interaction” // Вестник КЭУ: экономика, философия, педагогика, юриспруденция. – 2011. – №3 (22). – С.39-41,; “Key aspects of the social partnership and its new features” // Materiały VIII Międzynarodowej naukowi-praktycznej konferencji «Naukowa przestrzeń Europy - 2012» Volume 23. Psychologia i socjologia.: Przemyśl. Nauka i studia.
Достарыңызбен бөлісу: |