Реферат боөж тақырып: «днк-ның фотохимиялық түрленулері» Топ: 105-а «Жалпы медицина»

5 
өнімін оқу. Фотохимиялық реакцмялардың бастапқы өнімдері өте тұрақсыз 
болып олар бастапқы күйіне қайтадан өтуі немесе тұрақты фотоөнім түріне 
өтуі мумкін бастапқы фотоөнімді анықтауға арналған әдістерді былай 
қарастыруға болады. Импульсті фотолиз әдісі-қалыпты температурада 
ерітіндіде триплетті молекулалардың жойылуын тікелей бақылауға 
мүмкіншілік береді. Фотобиологиялық процестер көп сатылы: Жарық 
квантының жұтылуы; Молекулалар ішінде өзара энергиямен алмасу; Қозған 
молекулалар арасында энергия тасымалдау; Алғашқы фотохимиялық акт;
Қараңғылық реакциялар; Биохимиялық реакциялар; Молекула кванты 
жұтқаннан кейін қоздырылған болады (активация). Молекулалардың 
дезактивациясы жоғарыда көрсетілген процестердің салдарынан жүреді, сол 
сияқты, бірінші синглетті және бірінші үш плетті деңгейден негізгіге 
ауысқанда жүреді (5, -> 50,Т{ -> 50). Бірінші ауысу флюоресценция 
құбылысы, екіншісі — фосфоресценция қүбылысы кезіңде көріне бастайды. 
Екеуін қосқандағы жалпы аты — люминисценция деп аталады. Барлық аса 
қыздырылған қатты және сұйық денелер үздіксіз спектрді береді, бұнда 
көріну обласында (күлгін жарықтан түсті жарыққа дейінгі) жеті негізгі түрлі 
— түсті жарықты бөліп алуға болады. Люминесценция заттың шамадан тыс 
сәулеленуі мен өз периодынан артық ұзақтыққа ие сәулеленуін айтады. 
Анықтаманың бірінші бөлігі бірқалыпты жылулық сәулеленуді білдіреді. 
Люминесценция қалыпты жағдайда спектрдің көзге көрінетін және 
ультрафиолет аймағында өтеді. Бұл аймақтардағы жылу шығару жүз не 
мыңдаған градус температурада пайда болғанмен, люминесценция барлық 
температурада жүзеге асады. Сол себепті суық жарқырау деп аталады. Бұл 
анықтамадағы ұзақтылық белгісін басқа да жырық шығару құбылыстарымен 
шатастырамау үшін С.И. Вавилов ұсынған. Мысалы, жарықтың шашырау 
құбылысы
Люминесция 
Люминесцияға электронды -қозушы молекулалар 
қатысады. Қозу түріне байланысты люминесценцияның бірнеше түрін 
ажыратады. 
Зарядталған 
бөліктер 
туындатқан 
люминесценция: 
иондарменионолюминесценция, электрондар- катодолюминесценция, яролық 
сәуле шығарумен- радиолюминесценция. Кристалдардың кейбір түрлерін 
бұзып,сындырғанда 
триболюминесценция 
туындайды. 
Электр 
өрісі 
электролюминесценцияны туындатады.Оның жиі кездесетін түрі газ 
зарядының жарқырауы. Экзотермиялық химиялық реакциясы бар реакцияны 
хемилюминесценция дейді. Дегенмен жарық шығаруда молекулалық 
спектрлер 
атомдық 
спектрлерге 
қарағанда 
әлдеқайда 
күрделілеу. 
Люминесценттік микроскопия Люминесценттік микроскопияның дамуының 

6 
бірнеше кезеңдері жалпы люминесценттік микроскопияның дамуына 
байланысты болды. Біріншіден, А. Келлердің люминесценттік микроскопты 
жасаудың принциптерінің мүмкін екендігін анықтауы. Екіншіден, 1901жылы 
люминесценттік микроскоптың жасалып, оны орыс ботанигі М.С.Световтың 
өсімдік жасушаларында хлорофилдердің люминесценциясын зерттеуге 
қолдануы. Үшіншіден,жасушаның белгілі бір құрылымдары мен таңдап 
қосылысқа түсетін флюрохромдардың ерітіндісін пайдалану. Хайгингер 
(1983-1935 жылы) Төртіншіден, интерференциялық жарық айырғыш 
пластинканы микроскопта қолданып, микроскоптың обьективі арқылы өтетін 
жарықтың көмегімен люминесценцияны қоздыру әдісінің жасалуы. 
Бесіншіден, 
иммунофлоресценция 
әдісін 
жетілдіріп, 
оны 
микробиология,иммунология және медикобиологиялық зерттеулер мен басқа 
да облыстарында кеңінен қолдану. Люминесценттік микроскопия деп 
микроағзалардың, жасушалар мен тіндердің, оларға кіретін жеке 
құрылымдардың бірінші және екінші реттік люминесценциясын бақылауға 
арналған микорскопиялық әдісті айтады. Люминесценсияның түсі немесе 
шығатын жарықтың толқын ұзындығы микроскопияда зерттелетін денеге 
химиялық құрылымы мен физикохимиялық жағдайына байланысты.Бірінші 
ретттік люминесценсия биологиялық белсенді заттарға, мысалы, аромат 
аминқышқылдарына, порфин,хлорофилл,кей витаминдерге А,В, кей 
антибиотиктер 
ге(тетрациклин) 
химия 
терапевттік 
заттарға 
(акрихин,реванол) тән. Люминесценттік таңбалар мен сорғыларды 
медицинада қолдану Препараттарды флюрохроммен өңдегенде акридтік 
қызғылт түсті рактың диагностикасында, миокард инфарктының ерте кезеңін 
анықтауда қолданылады. Родамин 6ның көмегімен өкпедегі сурфактты 
анықтайды.Ішкі ағзалардың амилоидозын анықтау үшін диофлавид 
қолданылады. Спитрттегі раморин ерітіндісінің көмегімен тіндегі кальцийді 
анықтайды. 
Корифосфин 
мен 
акридтік 
қызғылдты 
қышқыл 
мукополисахаридтерді анықтауда қолданады. Кофеин бес пен родаминді 
гликогенді анықтауға қолданады. Фосфин 3 Р липидтерді анықтауға 
қолданады. Рентгенолюминесценция - рентгендік сәулелерінің әсерінен 
пайда болдаы. Оны ретген аппаратының экранынан бақылауға мүмкіндік 
береді Радиолюминесценция – деп заттардың және сәулелердің әсерінен 
жарқырауын айтады. Люминесценцияның бұл түрі сцинтилляциялық 
есептеуштердің экранында пайда болады. Фотолюминесценция-көзге 
көрінетін және ультракүлгін сәулелердің әсерінен пайда болады 
Фосфоресценция құбылысы өтетін кристаллдарда (оларды фосфор дейді) 
келіп түскен жарықтың әсерінен электрон жарықталу центрінен бөлініп 
шығады. Жарықталу центрлері иондар, атомдар, иондар жиынтығы мен 

7 
атомдар маныңда топтасқан басқа заттар болуы мүмкін. Оларды 
белсендірушілер (активаторлар) дейді. Бөлініп шыққан электрон өзінің 
орнына қайтып кедгенде немесе сол орынға басқа бір электрон келгенде 
бөлініп шығады. Кристаллдарда электрондардың қозғыштығы да аз болады, 
сондықтан олардың қозу уақыты да аз болады. Физикада болған ең ұлы 
төңкерiс ХХ ғасырдың бас кезiне дәл келедi. Тәжiрибеде байқалған жылудың 
сәуле шығару (қызған дененің электромагниттiк толқындар шығаруы) 
спектрлерiне энергияның үлестiрiлу заңдылықтарын түсiндiру мүмкiн 
болмады. Максвеллдiң сан рет тексерiлген электромагнетизм заңдарын 
заттың қысқа электромагниттiк толқындар шығару проблемасына 
қолданбақшы болғанда, кенет қарсылық керсеттi. Бұл заңдардың антеннаның 
радиотолқындар 
шығаруын 
тамаша 
сипаттауы 
және 
өз 
кезінде 
электромагниттiк толқындардың барын осы зандар негiзiнде алдын ала айтуы 
таңқаларлық едi. Максвеллдiң қызған дене электромагниттiк толқындар 
шығару салдарынан үнемi энергия жұмсап шығындана отырып, абсолют 
нөлге дейiн салқындауы тиiс деген электродинамикасы мағынасыз тұжырым 
жасауға келтiрiлгендi. Классикалық теория бойынша зат пен толкын шығару 
арасында жылулық тепе-теңдiк болуы мүмкiн емес. Алайда күнделiктi 
тәжiрибеде шындығында мұндай ешнәрсе жоқ екенiн көрсетедi. Қызған дене 
озiнiң барлық энергиясын электромагниттiк толқын шығаруға жұмсайды. 
Теория мен тәжірибе арасындағы осы қарама- қайшылықтан шығудың 
жолын іздеу барысында неміс физигі Макс Планк атомдар электромагниттік 
энергияны Макс Планк жеке порциялармен – кванттармен шығарады деп 
болжаған.

8 

жүктеу 0,54 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: