Радиоэлектроника



жүктеу 1,81 Mb.
бет8/15
Дата22.02.2018
өлшемі1,81 Mb.
#10448
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   ...   15

1. Электрондық эмиссия

Электрондық эмиссия деп әртүрлі факторлардың әсерінен металдардан электрондардың бөлініп шығу құбылысын айтады. Бұл факторлар электронға металдан шығу жұмысынан артық энергия береді.

W= A+ mv2/2

Бұл факторлардың түріне қарай эмиссия түрлері: электростатикалық эмиссия, термоэлектрондық эмиссия, фотоэлектрондық эмиссия, екінші ретті электрондық эмиссия. Біріншісі - өте қуатты электр өрісінің әсерінен, екіншісі- металды қыздыру нәтижесінде, үшіншісі - металға ультракүлгін, рентген, гамма сәулелерді түсіру нәтижесінде электронға қосымша энергия беріп, ал соңғысы - металл бетіне басқа бір электрондардың соқтығысуы-ның нәтижесінде пайда болатын электрондық эмиссия.



2. Электрвакуммдық шамдар.

Электрвакуммдық шамдар деп электрондық эмиссия құбылысының көмегімен вакуумде электрондар ағынын туғызып, оны басқаруды қамтамасыз ететін аспаптарды айтады. Электрвакуммдық шамның негізгі бөліктері: корпус, катод, анод, торлар, шықпалар. Электрвакуммдық шамдардың атаулары электродтардың санына байланысты.

Диод токты бір бағытта ғана өткізеді. Катоды - қыздырмалы, аноды-салқын. Кері бағытта шам ток өткізбейді. Диод - айнымалы токты түзету үшін қолданады. Триодта - анодпен катодтың ортасында тор орналасты-рылған. Тордың қызметі потенциалымен электрондар ағынын реттеп, басқару. Бұл үшін торға шамалы ғана потенциалды беру қажет. Триод- әлсіз сигналдарды күшейту үшін қолданылады. Тетродта – электрондар-дың үлкен энергияға ие болып, екінші реттік электрондық эмиссия құбылысын туғызады (динатрондық эффект). Бұл зиянды құбылыс, оны тордың пішінін таңдап, не тағы бір торды қосып, болғызбайды.

Өзін - өзі тексеруге арналған сұрақтар

- Электрондық эмиссия дегеніміз не?

- Электрондық эмиссия түрлері қандай?

- Электрвакуммдық шамдар деп нені айтады?

- Сиганалды күшейту мақсатында қандай электрвакуммдық шамдар қолданылады?

- Газразрядты аспаптарда қандай физикалық құбылыс болады?

Әдебиет: Силлабусты қара.
4 – дәріс

Тақырыбы: Электронды сәулелі түтіктер

Дәрістің мазмұны:

1. Электронды- сәулелі түтіктер.

2. Комбинацияланған және арнайы электрон шамдары.

Мақсаты: Электрвакуммдық аспаптардың арнайы түрлерімен таныстыру.

1. Электронды- сәулелік түтіктер.

Электронды – сәулелік аспапта - термоэлектрондық эмиссия арқылы металдан электрондар бөлініп,электродтар жүйесі арқылы жіңішке ағын – сәуле түрінде қалыптастырыладыда, басқарушы электродтар арқылы экранның белгілі бір нүктелерге түсіріледі. Экран люминофор қабатпен қапталғандықтан, электрондардлың түскен жері жарық дақ түрінде көрінеді.басқарушы электродтарға түсірілген кернеуді өзгерту арқылы,үдеткіш электродтарғатүсірілетін кернеуді өзгерту арқылы, экранда әртүрлі кескіндер қалыптастыруға болады. Электронды- сәулелік түтіктер осциллографта, теледидар қабылдағыштарында қолданылады.



2. Комбинацияланған және арнайы электрон шамдары.

Комбинацияланған деп бірнеше шамды 1 корпусқа біріктірген жағдайда пайда болатын аспаптар.Диод- триод,триод-триод т.с .с.Бұл шамадағы процестер бір-бірінен тәуелсіз жүреді.Арнайы шамдар дегеніміз бұл көп электродты шамдар болуы мүмкін. Гептод- 5 торы бар,октод және т.с.с және кішкентай етіп жасалған шамдар. Мысалы: Нувисторлар.



Өзін - өзі тексеру сұрақтары :

- Электронды сәулелі түтіктер туралы не білесің?

- Комбинацияланған және арнайы электрон шамдары.

- Видикондар дегеніміз не?



Әдебиет: Силлабусты қара.
5 - дәріс.

Тақырыбы: Шала өткізгіш аспаптар.

Дәрістің мазмұны:

  1. Шала өткізгіштердің өткізгіштігі

  2. Электрондық- кемтіктік өтулер. Диодтар

Мақсаты: Шала өткізгіштердің өткізгіштігі түрлерімен, p-n -өту қасиеттерін еске түсіру.

  1. Шала өткізгіштердің өткізгіштігі

Шала өткізгіштер деп өткізгіштігі жағынан өткізгішпен диэлектриктің аралығында , бірақ ішкі процестер мағынасы бойынша сол орталардан ерекшелінетін қатты заттардың ерекше тобын айтады. Заряд тасымалдаушылары - электрондар мен кемтіктер. Меншікті өткізгіштігі- нашар қоспалық өткізгіштігі жоғары болуы мүмкін. Қоспалық өткізгіштік: донорлық, акцепторлық болып бөлінеді.

2.Электрондық- кемтіктік өтулер. Диодтар

Донорлық және акцепторлық шала өткізгіштерді жанастырғанда, арасындағы шекара аймақта пайда болады. Осы өтудің маңызды қасиеті: Бір жақты өткізгіштігі. Ондай құрылғыларды диодтар деп атайды. p-n -өтуі – электрндық – кемтіктік өту деп атайды. Бұл аймақта заряд тасымалдаушылар аз болып, кедергісі үлкен болуы мүмкін. Шала өткізгіш диодтар: түзеткіш диод, стабилитрон, варикап деген түрлері бар.



Өзін - өзі тексеру сұрақтары

  • Шала өткізгіштер деп қандай заттарды айтады?

  • p-n - өту дегеніміз қандай зат?

  • Шала өткізгіш диодтардың маңызды сипаттамасы қандай?

  • Түзеткіш диодтың маңызды қасиеті қандай?

  • Стабилитронның маңызды қасиеті қандай?

  • Варикаптың маңызды қасиеті қандай?

Әдебиет: Силлабусты қара.
6 – дәріс

Тақырыбы: Шала өткізгіш аспаптардың түрлері

Мазмұны:

1. Шала өткізгіш аспаптардың басқа түрлері.

2. Шала өткізгіш аспаптардың арнайы түрлері

3. Фотоэлектрлік аспаптар



Мақсаты: Шала өткізгіш аспаптардың ерекшеліктерін, жұмыс істеу принципін түсіндіру.

1. Шала өткізгіш аспаптардың басқа түрлері.

Транзисторлар мен тиристорлар



Электрондық- кемтіктік өтуі болатын қондырғыларға диодтан басқа, транзистор мен тиристорлар жатады. Транзисторлар: биполярлы және униполярлы болып бөлінеді. Басты ерекшелігі: Транзистордың 2 p-n өтуі– яғни шала өткізгіштердің 3 қабатынан құралуы немесе шала өткізгіш пластинада сыртқы өрістің әсерінен өзгеретін өткізгіш каналдың болуы.

Биполярлы транзистордың үш шала өткізгіш қабат,екі p-n өтуі болады.3 контактісі – эмиттер(Э), база(Б), коллектор-(К). Базадағы ток электрондық тізбегінен өтетін қуатты токтың өтуіне елеулі әсерін тигізеді. Сондықтан Э- Б – тізбегінен өтетін әлсіз токтар. Электрондық тізбегінде күшейтіледі деп айтуға болады.



Өрістік транзисторда3 контакт: бастау(И), бекітпе (З), құйма (С) деп аталады. Бастау-құйма тізбегінен өтетін токты , бекітпедегі электр өрісінің көмегімен басқаруға болады.Сол арқылы әлсіз сигналдарды күшейтуге болады.

Тиристорды үш p-n - өту болады. Тиристордағы токтың өту- өтпеуі оның арасындағы шала өткізгіш қабаттардың потенциалдарына және алдыңғы моменттердегі токқа байланысты. Тиристор электр сұлбасында айырып-қосқыш қызметін атқарады. Тиристордың екі электроды болса, оны динистор деп атайды, үш электроды болса - тринистор. Вольтамперлік сипаттамасы координат басына қатысты симметриялы болса - симистор деп аталады.



2. Шала өткізгіш аспаптардың арнайы түрлері

Шала өткізгіш аспаптардың техникада көптеген ерекше түрлері қолданы-лады. Бұлар: 1)айналдырылған шала өткізгіш диодтар. 2)туннелдік диодтар, 3)варикап, 4)Ганн-диодтары, 5)Шоттка диодтары, 6)варистор 7)терморезисторлар.



3. Фотоэлектрлік аспаптар

Фотоэлектрлік аспаптар деп оптикалық сәуле энергиясын электрлік энер-гияға айналдыратын аспаптарды айтады. Олардың жұмысы сыртқы және ішкі фотоэффектіге негізделген. Ішкі фотоэффектіге негізделгендер: фоторезисторлар, фотодиод, шала өткізгіш фотоэлементтер. Сыртқы фото-эффектке негізделген: электрвакуумдық фотоэлементтер және фотоэлект-рлік көбейткіштер.



Өзін - өзі тексеру сұрақтары

  • Шала өткізгіш аспаптардың қандай түрлері бар?

  • Транзисторлар мен тиристорлар

  • Үш электродты шала өткізгіш аспапты қалай айтады?

  • Үш p-n –өтуі бар шала өткізгіш аспапты қалай атайды?

  • Тиристордың қандай түрлерін білесің?

- Шала өткізгіш аспаптардың арнайы түрлері

- Фотоэлектрлік аспаптар деп қандай аспапты айтады?



Әдебиет: Силлабусты қара.
7 – дәріс

Тақырып: Интегралдық микросұлбалар.

Дәріс мазмұны:

  1. Интегралдық микросұлбалардың негізгі ерекшеліктері, классификациясы

  2. Орташа және үлкен цифрлік интегралдық микросұлбалар

Мақсаты: Интегралды микросұлбаларды құру принциптерімен таныстыру

  1. Интегралдық микросұлбалардың негізгі ерекшеліктері, классификациясы

Интегралдық микросұлба деп сигналды түрлендіру және өңдеудің белгілі бір функциясын атқаратын және электрлік қосылған элементтердің жеке кристалдарда өте тығыз орналасқан жүйесі бар микроэлектрондық бұйым-ды айтады.

Микросұлбалардың түрлері: шала өткізгіш, қабыршақты және (немесе үлдірлі) және гибридтік микросұлбалар. Интегралдық микросұлбалар элементтерінің санына қарай маңызды сипаттама: интеграция дәрежесі. Микросұлбалардың 1-ден 5–ке дейін интеграция дәрежелері бар. Осы сипаттамасына сәйкес олар ИС (интегралдық сұлба), СИС (орта ИС), БИС (үлкен ИС ), СБИС(аса үлкен ИС). Шала өткізгіш пен қабыршақты микросұлбалардың өзіндік кемшіліктері бар. Гибридтік микросұлбалар осы екі түрінің артықшылықтарын қосып, кемшіліктерін азайтады. Өңделетін сигналдың түріне қарай микросұлбалар цифрлік және аналогтік болып бөлінеді.



  1. Орташа және үлкен цифрлік интегралдық микросұлбалар

Орта және үлкен цифрлік микросұлбалар БИС және СБИС микросұлба-лардың ерекшелігі: бір кристалда орналасқан логикалық элементтер санының көптігі ғана емес, үнемділігі мен сенімділігінің жоғарылылығы-мен ерекшеленеді. Микросұлбалар –динамикалық және комбинациялық деген түрлері бар. Динамикалықпен салыстырғанда комбинациялық ИС-тің ерекшелігі информацияны жадыға сақтамай түрлендіреді. Үлгілері: деши-фратор, шифратор, мультиплексор, демультиплексор, кодты түрлендіргіш, қосындылағыш, арифметикалық құрылғылар.

БИС-тердің жаңа класы –микропроцессорлық БИС-тер. Ал бір немесе бірнеше микропроцессоры бар, басқарушы программаларды және интерфейстік сұлбаларды сақтайтын жады бар құрылғыны Микроэвм деп атайды.



Өзін - өзі тексеру сұрақтары:

- Интегралдық микросұлбалардың құрылысына қарай қандай түрлері бар?

- Интегралдық шала өткізгіш микросұлбалардың құрылысы қандай?

- Интегралдық қабыршақты микросұлбалардың ерекшелігі қандай?

- Комбинациялық интегралдық микросұлбалардың ерекшелігі не?

- Микро ЭВМ дегеніміз қандай құрылғы? Құрылысы қандай?



Әдебиет: Силлабусты қара.

8 – дәріс

Тақырып: Интегралдық микросұлбалардың негізгі логикалық элементтері.

Дәріс мазмұны:

1.Электрондық кілттер.Триггерлер.

2.Интегралдық микросұлбалардың негізгі логикалық элементтері.

Мақсаты: Импульстық техниканың технологиясымен таныстыру.

1.Электрондық кілттер.Триггерлер.

Импульстық сигналдарды қалыптастыру үшін электрондық аспап тек екі жұмыстық режимде жұмыс істей алуы керек: "ашық" не "жабық". Бұл режимдер - кілттік режим деп аталады. Ең көп қолданылатыны: транзис-торлық кілт. Оның екі режимі бар: "қиылу" режимі,"қанығу" режимі. Триггерлер деп екі орнықты күйі бар құрылғыны айтады. Триггерлердің түрлері: RS - триггерлер, Д- триггер, JK – триггер, Т- триггер.



2. Интегралдық микросұлбалардың негізгі логикалық элементтері.

Негізгі логикалық функцияларды орындайтын логикалық интегралдық сұлбалар – базалық логикалық элементтер деп аталады. Олар қолданыла-тын схемотехникалық элементердің түрлерімен, өндірістік технологиясы-мен, конструкциясымен, тұтыну қуатымен, кернеуімен және т.б көрсеткіш-термен ерекшелінеді. Басты топтары: РТЛ, ДТЛ, ЭСЛ, ТТЛ солардың ішін-де МДПТЛ, КМДПТЛ.



Өзін - өзі тексеру сұрақтары:

- Электрондық кілттер.

- Триггерлер туралы не білесің?

- Интегралдық микросұлбалардың негізгі логикалық элементтері.

- Санауыштар дегеніміз не?

Әдебиет: Силлабусты қара.
9-дәріс

Тақырыбы: Тербелмелі жүйелер.

Дәріс мазмұны:


  1. Тербелмелі контурлар.Еркін тербеліс.

  2. Тербелмелі контурдың сипаттамалары.

Мақсаты: Тербелмелі контурлардағы процесстермен және негізгі сипаттамаларымен таныстыру.

  1. Тербелмелі контурлар. Еркін тербеліс.

Тербелмелі контур дегеніміз индуктивті және сыйымдылық элементтері бар тізбек учаскелерін айтады. Осы элементтерде энергия жинақталуы мүмкін. Соның нәтижесінде осы элементтер арасында энергия алмасуы болып, бұл процесс тербелмелі сипатта болады. Тізбекте бұл элементтер реактив элементтер деп аталатыны сондықтан. Резисторлық элементтер-де электромагниттік энергия жылу энергиясына не т.б түрлеріне қайтымсыз айналады. Сол себепті бұндай элементтер активті элементтер деп аталады.

2. Тербелмелі контурдың сипаттамалары.

Нақты тербелмелі контурда реактив элементтермен бірге актив элемент-тер болады, сондықтан еркін тербелістер өшетін сипатта болады. Тербелістердің ұзаққа созылуын сипаттайтын параметр- контур сапалылы-ғы Q және контурдың характеристикалық кедергісі



ρ=, Q= R/ρ

Тербелістер өшпейтін болуы үшін энергия көзі жалғануы керек. Бұл ток көзінен электромагниттік энергия тербелмелі контурда L және C элементтеріндегі энергия қорларын толықтырып тұруы керек. Яғни актив элементі арқылы болатын энергия шығынының орнын толтыруы керек.



Өзін - өзі тексеру сұрақтары:

- Реактив элементтер деп конденсатор мен катушканы атайтыны неліктен?

- Актив элемент деп қандай элементті атайды?

- Контур сапалылығы деп қандай шаманы айтады?

- Тербелмелі контурлардың түрі қандай?

Әдебиет: Силлабусты қара.


жүктеу 1,81 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   ...   15




©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет
рсетілетін қызмет
халықаралық қаржы
Астана халықаралық
қызмет регламенті
бекіту туралы
туралы ережені
орталығы туралы
субсидиялау мемлекеттік
кеңес туралы
ніндегі кеңес
орталығын басқару
қаржы орталығын
қаржы орталығы
құрамын бекіту
неркәсіптік кешен
міндетті құпия
болуына ерікті
тексерілу мемлекеттік
медициналық тексерілу
құпия медициналық
ерікті анонимді
Бастауыш тәлім
қатысуға жолдамалар
қызметшілері арасындағы
академиялық демалыс
алушыларға академиялық
білім алушыларға
ұйымдарында білім
туралы хабарландыру
конкурс туралы
мемлекеттік қызметшілері
мемлекеттік әкімшілік
органдардың мемлекеттік
мемлекеттік органдардың
барлық мемлекеттік
арналған барлық
орналасуға арналған
лауазымына орналасуға
әкімшілік лауазымына
инфекцияның болуына
жәрдемдесудің белсенді
шараларына қатысуға
саласындағы дайындаушы
ленген қосылған
шегінде бюджетке
салығы шегінде
есептелген қосылған
ұйымдарға есептелген
дайындаушы ұйымдарға
кешен саласындағы
сомасын субсидиялау