Сипаттамалық рентген спектрі сызықтарының нәзік түзілісі

Сипаттамалық спектр сызыктарын егжей-тегжейлі зерттегенде бұлардың нәзік түзілісі анықталған. Сонда К-серияның барлық сызыктары дублет, ал басқа сериялар сызықтарының түзілісі күрделірек болады. Сызыктардың осы мультиплеттік түзілісі атомның рентгендік деңгейлерінің (термдерінің) мультиплеттік түзілісінің эсерінен болады.

Көп электронды атомның рентгендік деңгейлерінің (термдерінің) схемасын карастырайық (15.5-сурет). Тұйықгалған электрондық қабык үшін L, S жэне J кванттық сандары нөлге тен болғандықтан, бір электронынан айрылған кабықтың L, S жэне J сандары шығарылған электронның l,s және j сандарымен дәл келеді. Сондыктан рентгендік деңгейлер схемасы сутегі тәрізді атомның деңгейлер схемасына ұксас болады.

15.5-суретте деңгейлердің белгіленулері көрсетілген. К-деңгей дара. Осы деңгейге ls-қабықтағы кемтік сәйкес келеді. L -деңгей L_I, L_II, L_III үш кұраушыдан тұрады. Осы үш термнің ең төменгісі 2 S_1/2-қабыкшадағы кемтікке сәйкес келеді. L_II, L_III термдеріне сәйкес келетін 2Р_1/2 жэне 2Р_3/2 деңгейлерінің энергиялары спин-орбиталық байланыс әсерінен әртүрлі болады.

Электрондардың жоғарғы деңгейлерден төменгі деңгейлерге көшулері
рентгендік кванттардың шағарылуымен қабаттаса жүреді және бұлар
электромагниттік сәуле үшін кәдімгі сұрыптау ережелеріне бағынады. Сонда
әр түрлі деңгейлер арасындагы көшулер l орбиталык жэне j ішкі кванттык
сан үшін сүрыптау ережелерімен анықталады:
_{ } (15.1)
Мэселен, 2S_1/2-деңгейден 1S_1/2-деңгейге көшу мүмкін емес.