Жартылай ыдырау периоды Т1/2 - бастапкы радиоактивті ядролардың саны екі есеге азаятын уакыт:
dN ядролардың қорытқы өмір сүру уақыты мынаған тең: t|dN|= tλNdt. Барлық алғашқы ядролардың орташа өмір сүру уақыты мынаған тең:
dt
Радиоактивті сәуле көзіндегі А нуклидтің активтілігі деп 1 с ішіндегі ядро үлгілерінде өтетін ыдыраулардың санын айтады:
Активтіліктің өлшем бірлігі - беккерель (Бк): 1 Бк - 1 с ішінде бір ыдырау өтетін нуклидтің активтілігі. Радиоактивті сәуле көзіндегі нуклидтің активтілігінің жүйеден тыс өлиіем бірлігі - кюри (Ки).
9.3. Ығысу ережесі. Радиоактивтілік қатары
Радиоактивті ыдырау кезінде электр зарядтарының ссщталу заңы
және массалық сандардың сақталу заңдары
орындалады, мұндағы Zяе жэне Ая -сэйкесінше аналык ядроның заряды мен массалық саны; Ziе жэне Ai-радиоактивті ыдыраудың нэтижесінде алынған бөлшектің заряды мен массалык саны.
Берілген аналык ядродан эр түрлі типті радиоактивті ыдыраудың нэтижесінде қандай ядро пайда болатынын тагайындауға мүмкіндік беретін ыгысу ережесі осы заңдардың салдары болып табылады:
+ α-ыдырау үшін
+ β--ыдырау үшін
+ β+ -ыдырау үшін
мүндағы -аналык (материнское) ядро, Ү-төлдік (дочернее) ядроның символы, - гелий ядросы (а-бөлшек), - электронның символдық белгіленуі, -поэитронның символдық белгіленуі (тыныштық массасы электрондікіндей, спині 1/2, электр заряды оң + е бөлшектер)
Радиоактивті ыдыраудың нәтижесінде пайда болған ядролар радиоактивті боып келеді. Бұл тұракты элементтен аяқталатын радиоактивті түрленулер тізбегінің немесе қатарының туындауына экеледі. Осындай тізбекті түзетін элементтердің жиынтығын радиоактивті ядролардың топтамасы деп атайды.
Радиоактивті ядролар уран элементтерінің тонтамасы ( ), торий элементтерінің топтамасы ( ), актиний элементтерінің топтамасы ) деп аталатын үіи радиоактивті тонтама түзеді. Олар
- және -ыдыраулардан кейін корғасынның , жэне тұракты изотоптарында аякталады. Радиоактивті топтамалардың төртіншісі нептунии элементтерінщ топтамасы, ол жасанды түрде алынған нептуний трансурандық элементтен басталып висмутта аяқталады.
10-дәріс. α-ыдырау. α-бөлшектердің спектрі. а-ыдырау периодының а- бөлшектердің энергиясына тэуелділігі. а-ыдырау нәтижелерінен ядроның олшемін анықтау. β-ыдырау. β-ыдыраудың түрлері. Электрондардың энергетикалык спектрлері. Рұхсат етілғен жэне тиым салынған β-ауысулар. Ядролардың γ-сәулесін шығаруы. Электрлік және магниттік ауысулар. Ядролық изомерия. γ - кванттардың ішкі конверсиясы. Ядролық γ-резонанс.
Достарыңызбен бөлісу: |