Процедуралық бағдарламалау бағдарламаның негізі алгоритм, берілгендерді өңдеу процедурасы деп тұжырымдайды.
Объектілі - бағытталған бағдарламалау (ОББ) – ол негізінде нақты өмірдің объектісі мен тәртібіне сай келетін, қандай да бір құрылым ретінде қарастырылатын объект түсінігі бар бағдарламаны құрудың әдістемесі.
ОББ әдістемесінің қолданылуымен шешілетін тапсырмалар объект және оларға қолданылатын операциялар деген терминдермен сипатталады. Мұндай түрдегі бағдарлама объектілер жиыны мен олардың арасындағы байланысты көрсетеді.
Кластар мен олардың элементтеріне ат тағайындауда ұсынылатын ережелер:
Кластың аты Т префиксінен басталады.
Мысалы: TObject, TForm, TButton және т.б.
Кластың өрісі, қасиетке сай келеді (property), әдетте қасиеттің атымен аталады, бірақ F деген префикстен басталады.
Мысалы: FCount: Integer;
property Count: Integer read FCount write SetCount;
Әдістің параметрі, оның мәні қандай да бір өрістің класына меншіктеледі, өрістің атымен аталады, бірақ А деген префикстен басталады.
Мысалы: procedure SetCount(ACount: Integer);
Әдістің аты, оның көмегімен қасиеттің мәні оқылады, әдетте Get сөзінен басталады.
Мысалы: function GetParam: Integer;
Әдістің аты, оның көмегімен қасиеттің мәні жазылады, әдетте Set сөзінен басталады.
Мысалы: SetCount әдісі (жоғарыдан қараңыздар).
Конструктор әдісіне әдетте Create аты беріледі.
Мысалы: constructor Create(Owner: TComponent);
constructor Create(AName: String);
Деструктор әдісіне әдетте Destroy аты беріледі:
Мысалы: destructor Destroy; override;
Хабарламаны өңдейтін әдістердің аттары WM префиксінен басталады, хабарламаның типтерінің аттары - TWM , ал хабарламаның индексі - WM_ - префиксінен басталады.
Мысалы: procedure WMSetFocus (var Message: TWMSetFocus);
message WM_SetFocus;
message WM_Quit; {әр кез бағдарламаның орындалуын тез
арада тоқтату керек болғанда өрбиді}
Оқиғаның өңдеуішіне қатынауды жүзеге асыратын қасиеттің аттарына On префиксі бар ат тағайындалады.
Мысалы: property OnChange: TNotifyEvent read FOnChange write FOnChange;
2.1 Класс және объект туралы түсінік
ООБ – дың негізінде класс (class) және объект деген ұғымдар жатыр. Object Pascal – да класс деп - өріс, әдіс және қасиет деген ұғымдардан тұратын арнайы типті айтамыз. Кластың арғы - тегі болып объект деп аталатын, ескірген Turbo Pascal тілінің типі жатады. Объект Turbo Pascal тіліне Delphi - ді құрғанға дейін кіргізілген ұғым. Object Pascal тілінің жаңа нұсқасында пайда болған Delphi ортасында объектілер ескі бағдарламалық өніммен үйлесімділік үшін сақталған. Қазір объектіні қолдану маңызды емес.
Класс өз кезегінде нұсқағышты береді. Бірақ ол дәстүрлік нұсқағышқа қарағанда ерекше типтің нұсқағышы: онда класқа қатынағанда "^" символын қолдануға болмайды.
Класс –берілгендер мен оларға қолданылатын әрекеттерден тұрады.
Объект – кластың физикалық іске асырылуы (кластың экземпляры).
Класс өзінше бір сипатталатын тип болып табылады және типтерді жариялау бөлімінде жарияланады.
М ысалы:
type
TForm1 = class(TForm) { TForm1- TForm класының ұрпақ - класы}
{Аталық кластың өрісін, әдісін және қасиеттерін иемденеді}
Button1: TButton; {өріс}
Button2: TButton; {өріс}
L1: TLabel; {өріс}
L2: TLabel; {өріс}
procedure Button1Click(Sender: TObject); {әдіс}
procedure FormActivate(Sender: TObject); {әдіс}
private
{ Private declarations }
public
{ Public declarations }
end;
Класс бір жағынан жазба (record) – типіне де ұқсайды, ол берілгендердің өрісінен ғана емес,
Мысалы:
private
FCaption: String; {жолдық типтің өрісі}
FModified: Boolean; {логикалық типтің өрісі}
оларды өңдейтін бағыныңқы бағдарламалардан (әдіс),
Мысалы:
private
procedure SetCaption(Const ACaption: String);
procedure Close;
сонымен қатар өрістер мен әдістердің сипаттамалары бар қасиеттерден тұрады.
Мысалы:
public
property Caption: String read FCaption write SetCaption;
property Modified: Boolean read FModified write SetModified;
Сол себепті класта оның сипаттамалары мен тәртібі сипатталған.
Объект – белгілі бір класқа сай келетін айнымалыны береді және айнымалыны жариялау бөлімінде сипатталады. Мысалы:
var
Form1: TForm1;
Барлық кластарға сай келетін объектіні құра беруге болмайды. Олардың бірқатары әсіресе барлық кластардың иерархиялық ағашының басында орналасқаны бұны орындауға мүмкіндік бермейді, немесе олардың негізінде құрылған объектілер жұмыс істеуге қабілетсіз болып келеді, мысалы TObject ағымды класы. Ол мынамен байланысты, мұндай кластар сол немесе басқа аяқталған объектінің жан – жақты сипаттамасын бермейді (мысалы үшін, жиһаздың тек үлгісін ғана құруға болмайды, ал нақты стөл, нақты орындық және т.б. құруға болады). Мұндай кластар абстрактілі кластар деп аталады, сондықтан оларға абстрактілі әдістер сай келеді. Бұл ерекшелігіне қарамастан, мұндай кластарды құру тиімді, өйткені бұл кластарда барлық ұрпақтарында көп рет қайталамайтындай барлық кластарға тиісті жалпылықты жинақтауға болады.
ОББ үш негізгі қасиеттермен сипатталады:
инкапсуляция (encapsulation),
туындау (inheritance),
полиморфизм (polymorphism).
Достарыңызбен бөлісу: |
