Пәннің әдебиеттерімен қамтамасыз етілу картасы.
Кафедра география тьютор Габдуллина Зухра Миндвайқызы
Пән Экономикалық географияға кіріспе
Кредит саны – 1.
№
|
Әдебиет атауы
|
Б а р л ы ғ ы
|
Ескерту
|
Кітапханада
|
Кафедрада
|
Студенттердің қамтылу пайызы
|
Электронды түрі
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
7
|
1.
|
Экономическая и социальная география. Основы науки. Под ред. Голубчик М.М. – М.: Владос ,2003
|
5 дана
|
-
|
60 %
|
жоқ
|
Кітапха-наның жабдық-тау бөлімі-нен кафедра-ға алу керек.
|
2.
|
Максаковский В.П. Географическая картина мира. Кн. 1: Общая характеристика мира. – М.: Дрофа,2003
|
20 дана
|
-
|
100 %
|
жоқ
|
3.
|
Максаковский В.П. Географическая картина мира: 230 «каналов углубления» к курсу «Эконом. и соц. геог. Мира» (10 кл.)-Ярославль: Верх.-Волжс. Кн. Изд-во. Ч.З.: Глобальные проблемы человечества.-1996.-160 с.
|
1 дана
|
-
|
10 %
|
жоқ
|
4.
|
Максаковский В.П. Географическая картина мира: 230 «каналов углубления» к курсу «Экон. и соц. география мира» (10 кл.).- 2-е изд., испр. И доп.- Ярославль: Верхняя Волга. Ч. 1.: Общая характеристика мира.-1998.-320 с.
|
1 дана
|
|
10 %
|
жоқ
|
5.
|
Перцик Е.Н. Города мира: География мировой урбанизации:Учеб. Пособие.- М:Междунар. Отношения,1999.-380 с
|
2 дана
|
-
|
20 %
|
жоқ
|
6.
|
Максаковский В.П. Экономическая и социальная география мира: Учеб. М.:2000
|
8 дана
|
-
|
80 %
|
жоқ
|
|
7.
|
Экономическая и социальная география СССР. В 2-х т. Учеб. Под ред. В.Я. Рома. М.: Просв.,1986
|
35
|
|
100 %
|
|
|
8.
|
Саушкин Ю.Г. Введение в экономическую географию мира: Учеб. М.: МГУ,1970
|
13
|
|
90 %
|
|
|
9.
|
Семевский Б.Н. Введение в экономическую географию: Учеб. Л.: ЛГУ,1972
|
23
|
|
255
|
|
|
10
|
Максаковский В.П. Географическая культура,учебник для ВУЗов, М.:,Владос,1998
|
|
1
|
11
|
|
|
11
|
Географические проблемы устойчивого развития. Материалы международной научно-практической крнференции, посвященной 90-летию Ю.Г. Саушкина 17-18 мая 2001 г., Уральск,2001г.
|
|
5
|
56
|
|
|
12
|
Саушкин Ю.Г. Экономическая география: история, теория,методы,практика, М.: Мысль,1973
|
|
1
|
11
|
|
|
13
|
Дмитриевский Ю.Д., М.Б. Вольф География мирового сельского хозяйства ,М.:Мысль,1981
|
|
1
|
11
|
|
|
14
|
Ковалев С.А. География населения СССР,М. МГУ,1980
|
|
12
|
133
|
|
|
15
|
Родионова И.А. Политическая карта мира,М.: Московский лицей,1999 г.
|
|
2
|
22
|
|
|
16
|
Саушкин Ю.Г. Географическая наука в прошлом, настоящем, будущем,М.: Просвещение,1980
|
|
3
|
33
|
|
|
5. Пән бойынша дәріс конспектілері
Дәріс 1.
Тақырыбы: Экономикалық және әлеуметтік география пәні мен міндеттері.
Дәріс мазмұны. 1. Н.Н.Баранский және Ю.Г.Саушкинның ғылымға берген анықтамасы.
Географиялық ойлау.
Экономикалық және әлеуметтік географияны білу деген не?
Дәріс мақсаты: экономикалық және әлеуметтік географияға кіріспе пәнінің география ғылымдарының жүйесіндегі орнын қарастыру.
Қажетті сөздер: географиялық зерттеу, географиялық ойлау.
1. Экономикалық географияның зерттеу міндеті болып елдер мен аудандардың таралуы, шаруашылықтың жер шарындағы таралу ерекшелігі, яғни бір орыннан 2-і орын айырмашылығы. Сонымен қатар шаруашылық таралуының үйлесімділігі (Баранский Н.Н.) Экономикалық география – бұл қалыптасу процесі, территориалды әлеуметтік-экономикалық жүйесінің дамуы және бұл жүйелердің басқарылуы (Саушкин.Ю.Г.)
2. Географиялық ойлау – бұл 1-ден территориямен байланысты, және өзінің мәліметтерін картада көрсету, 2-ден бір саласының қабырғасында тоқталмастан, кешенделген, яғни «аккордта ойнаушы, тек бір ғана саусақпен емес».
3. Әдістемелік білім бұл, географиялық зерттеу пәнін бөлу.
- теориялық білім, заң, негізгі ілім, теория терминологияны білу – ғылым тілі.
- географиялық обьектілер туралы түсінік қалыптасты, бұл картографиялық көзқарастарға сәйкес келеді. Географиялық тұлғалардың әртүрлі типтегі бағдарламаларының сипатын білу.
- географиялық ойлауға икемделу.
- Географиялық ақпарат алу әдістерін, анализін білу, ақпараттық көздерімен жұмыс жасау.
Өзін-өзі тексеру сұрақтары.
Географиялық ойлау дегеніміз не?
Экономикалық географияның зерттеу аймағы?
ЭӘГК пәнінің мақсаты?
Дәріс 2.
Тақырыбы: Экономикалық және әлеуметтік географияның теориялық негізі.
Дәріс мазмұны. 1. Географиялық еңбек бөлінісі.
2. ГЕБ түрлері.
3. Интеграцияның типі мен формасы.
Дәріс мақсаты: экономикалық және әлеуметтік географияның теориялық негіздерін сипаттау.
Қажетті сөздер: географиялық еңбек бөлінісі, әлемдік, халықаралық, салалық, өлкелік.
1. Географиялық еңбек бөлінісі – бұл қоғамдық еңбек бөлінісінің таралу формасы. Географиялық еңбек бөлінісі тар мағынада және географиялық еңбек бөлінісі кең мағнада экономикалық пайда географиялық еңбек бөлінісінің қозғаушы моменті ретінде. Транспорттың географиялық еңбек бөлінісінің дамуына әсері.
2. Әлемдік, халықаралық, өлкелік, облыстық жергілікті еңбек бөлінісі.
3. Салалық және өлкелік интеграция.
Өзін-өзі тексеру сұрақтары.
Географиялық еңбек бөлінісі дегеніміз не?
Әлемдік еңбек бөлінісі дегеніміз не?
Салалық интеграция дегеніміз не?
Өлкелік интеграция дегеніміз не?
Дәріс 3.
Тақырыбы: ЭГЖ концепциясы.
Дәріс мазмұны. 1. ЭГЖ анықтамасы.
2. ЭГЖ түрлері.
3. Уақыт пен таралымда өзгеруі.
4. ЭГЖ маңызды компоненттері.
Дәріс мақсаты: экономикалық – географиялық жағдай концепциясын зерттеп, анықтау.
Қажетті сөздер: ЭГЖ, теңізмаңылық, орталық, периферийлік.
1. ЭГЖ – қандай да бір орынның, ауданға немесе қаламен байланысы, экономикалық маңызы бар, бұл мәліметтер табиғи тәртіппен немесе тарих үрдісімен қалыптасады (Баранский Н.Н)
2. Приморлық, көршілік, орталық, периферийлік. ЭГЖ уақыт және таралым бойынша өзгереді. Масштаб бойынша: макро, микро және мезо жағдай болып бөлінеді. ЭГЖ 3 атрибут бар: 1-таралым жағдайы. 2 оның потенциалдық сипаты. 3. Дистанциондық жағдайы.
Өзін-өзі тексеру сұрақтары.
ЭГЖ дегеніміз не?
Теңізмаңылық орын дегеніміз не?
Дистанционндық жағдай?
Орталық жағдай концепциясы қандай?
Дәріс 4.
Тақырыбы: Экономикалық аудандастыру теориясы.
Дәріс мазмұны.
ЭА анықтамасы.
Аудандастыру факторлары.
Дәріс мақсаты: экономикалық аудандастыру теориясын қарастыру.
Қажетті сөздер: экономикалық аудандастыру, материалды-техникалық база, техникалық қарулану.
1. Экономикалық аудандастыру – бұл елдің барлық өндіріс критерінің территориалдық құрылымын орнату, маманданған шаруашылықпен, оның ресурстарымен өзара байланысының жүйесінің таралуының көрінісі. (Саушкин Ю.Г.)
2. Аудан қалыптастырушы факторлар: Территориалдық еңбек бөлінісі, шаруашылық материалды-техникалық базасы және техникалық қарулануы, еңбек ресурстары, табиғи жағдайлар мен ресурстар.
Экономикалық аудандастырудың принциптері: экономикалық, энергетикалық, ұлттық, дамудың кешенділігі, әкімшілік.
Өзін-өзі тексеру сұрақтары.
Экономикалық аудандастыру дегеніміз не?
Аудан қалыптастырушы факторларды ата?
Экономикалық аудандастырудың принциптері қандай?
Дәріс 5.
Тақырыбы: Қоғамның территориалдық ұйымдастыру теориясы және өлкелік дамуы.
Дәріс мазмұны.
»Территория» және «территориальдық ресурстар» категориясы.
Территорияның географиялық жағдайы.
Қоғамдық территориалдық ұйымдастыру категориясы.
Өлкелік зерттеулер.
Дәріс мақсаты: Территория және территориалдық ресурстар категориясын сипаттау
Қажетті сөздер: территория, территориялық ресурстар, өлкелік зерттеулер.
1. Территория – құрлық жоғарғы бөлігі, табиғи және антропогендік ерекшеліктерімен. Ол ауданының созылуымен, географиялық жағдай ерекшелігімен және ресурстық потенциалыиен ерекшеленеді.
Территория келесідей физикалық жағдайлармен сипатталады: рельеф сипаты, грунт өсімдік, топырақ т.б. сонымен қатар территория географиялық жағдайдың ерекшеліктерімен бөлінеді.
2. Участоктың шектелуімен білгілі-бір түрлердің қолайлы жағдайларда таралуы және олардың сарқылмауы, территория ресурстың негізгі түрі ретінде қаралады. Осыған байланысты ғылыми әдебиетте территориалдық ресурс түсінігі пайда болды.
Территорияны экономико-географиялық зерттеу – бұл физикалық жағдайлардың территория негізінде өндіріс күштерінің таралым базисі ретінде болуы, сонымен қатар территорияның шаруашылық ерекшелігімен пайдалану, оның төңірегінде орналасқан табиғат ресурстары кешенінің сандық және спалық бағасы.
Территоияның маңызды элементтері:
А. Орналасу жағдайы.
Б. Аудан.
В. Табиғи сапалық ерекшелігі, белгілі бір табиғат комплексіне арналған немесе олардың мазмұндылығы.
Г. Өзгерістердің болуы, шаруашылық қызметінің нәтижесінде шығады.
Д. Орналатын функциялар.
3. Территория ресурстары – бұл обьектілер мен құбылыстар қандай да бір шектелген таралымда орындалады: климаттық, су, топырақ, блотикалық, адами, өндірістік және инфроқұрылымдық.
Территория ресурстарын түсіну элементтері.
Территория ауданы.
Территория байлығы.
Ландшафтық тұрақтылығы.
Территорияның материальдық ресурстар байлығымен өлшенеді, экономикалық сыйымдылықты, экологиялық тұрақтылықтың есебімен өлшенеді.
4. Қоғамды территориальды ұйымдастыру – Территорияны ұйымдастыру түсінігі негізгі және маңызды жүйелердің бірі. Жалпы түрде ТҰ жер бетіндегі материяның тарылымын сипаттайды. Барлық ұйымдастырулар сияқты, бұл минимум 4 жағдай бойынша қарастырған жөніндегі құрылым, функциялау, даму және басқару. ТҰ-ды А.А.Ткаченко мен Э.Л.Файбусович келесідей аспектілерлді бөлді.
Таралу Жердің беткі обьектілерінің және олардың желілерінің нүкте, сызық, ареал түрінде кездесуі.
Территориалдық бөлініс, яғни жер бетін, тығыздығы, құрылымы және басқа (сандық және сапалық) сипаттары бойынша бөлінуі.
Таралымдық байланыс – обьектілердің өзара таралымы, олардың өзара әсері және өзара әрекет мүмкіндіктері.
Таралымдық (горизонтальды) байланыс – таралу байланыстарының жүзеге асуы, адамдар легімен, зат, энергия, капитал, ақпараттарды көрінуі.
5. Территориальдық жүйелер – бір туыстық топ обьекті ретінде, өндірістік байланыстардың қаттылығы, әртүрлі интенсивті байланыстарына байланысты.
6. Территориалдық кешендер - әртүрлі туыстық обьектілердің белгілі-бір орында көрінуі, «вертикальды байланыстың» қатаюы.
7. Территориалдық құрылым - өзара орналасу және территориалдық жүйелер мен комплекстердің көрінуі.
8. Территориалдық басқару – мақсатталған әсерлердің әртүрлі аспектілерге әсер етуі.
Өзін-өзі тексеру сұрақтары.
Таралымдық байланыс дегеніміз не?
Территориалдық кешендер дегеніміз не?
Территория дегеніміз не?
Дәріс 6.
Тақырыбы: Географиялық зерттеулердің әдістері.
Дәріс мазмұны. 1. Географиялық ақпаратты алу әдістері және алғашқы қайта өңдеу.
2. Жүйелеу анализінің әдісі және географиялық ақпараттың толықтырылуы.
3. Географиядағы математикалық модельдеу.
Дәріс мақсаты: географиялық ақпаратты алу әдістерімен және алғашқы ақпаратты қайта өңдеу тәсілдерімен танысу.
Қажетті сөздер: әдіс, модельдеу, конструкция
1. Әдіс – заңдар мен заңдылықтардың ақпараттарына көрінуі, шаруашылықтың территориалдық жүйесінде дамуы мен тұрғындар.
2.Әдістер классификациясы:
Жалпы ғылыми.
Жалпы географиялық.
Экономикалық.
Экономикалық-географиялық.
Әлеуметтік.
Ақпараттық.
3.Географиядағы математикалық моделдеу – географиялық түсініктерді логико-математикалық конструкция негізінде қалыптасуы, географиялық обьектілерді сандық байланыстарда көрінуі.
Өзін-өзі тексеру сұрақтары.
Әдіс дегеніміз не?
Әдістердің классификациясын ата?
Географиялық математикалық моделдеу дегеніміз не?
Дәріс 7.
Тақырыбы: Табиғи жағдайлар мен ресурстарды экономико-географиялық зерттеу.
Дәріс мазмұны:
Табиғат жағдайлары мен ресурстары, табиғат ресурстарының классификациясы.
Табиғат ресурстарының экономико-географиялық бағасы.
Дәріс мақсаты: табиғи ресурстарын және табиғи жағдайларымен танысу, игеру сыйымдылығын зерттеу.
Қажетті сөздер: сыйымдылық, табиғи ресурс, табиғи жағдай, потенциалды
1. Табиғат ресурстары – табиғат элементі, табиғи жағдайлардың барлық мүмкіндігі бойынша өзгеруі және табиғи ортаның негізгі компоненттері, олар өндіріс күштерінің қазіргі даму деңгейінде қолданылады. Табиғат ресурстарының классификациясы: табиғи, экологиялық.
Шаруашылықтың пайдалануы бойынша: потенциалды, потенциалды емес қалпына келетін және қалпына келмейтін өнеркәсіптік өндіріс ресурстары. (Энергетикалық және бейэнергетикалық) Ауылшаруашылық өндірісінің ресурстары.
2. Игеру сыйымдылығы. Тұрғындар жағынан территория бірлігін үнемді қолданудың мүмкіндіктерін игеру, негізгі қорларды, өндіріс үрдісінің интенсивтілігі және транспорт легін табиғи және экономикалық ресурстардың қалыптасуы.
Өзін-өзі тексеру сұрақтары.
Табиғат ресурстарына не жатады?
Ресурс түрлерін ата?
Игеру сыйымдылығы дегеніміз не?
Дәріс 8.
Тақырыбы: Халықтар географиясы.
Дәріс мазмұны:
1. Халықтар – географиялық зерттеу обьекті және өндірістік таралу жағдайы.
2. Халықтардың таралуы.
Дәріс мақсаты: Экономикалық географияның халықтар географиясын зерттеудегі негізгі сұрақтарын қарастыру.
Қажетті сөздер: халықтар таралымы, миграция.
Экономикалық географияның халықтар географиясын зерттеудегі негізгі сұрақтары себептер, заңдылықтар және оның таралу ерекшелігі, яғни өзгеру тенденциясының бағыныштылығына байланысты халықтардың таралымы халықтарды өзгеріп отырған жүйе ретінде қарап, оны құрайтын элементтер. Құрылым байланысы, жүйелер, ішкі ортаның әсері (табиғаттық, космостық, техносфераны) және кері әсер етуі. Тұрғындардың әлеуметтік құрылымының жастық, жыныстық, этникалық өзгерісі.
Халықтар таралымы – таралу үрдісінің және қайта таралу территория бойынша, және оның нәтижесі-таралу желісі. Бұл түсініктер халықтар таралымын, тұрғындар орнымен өзара әсері және тұрғындар миграциясы.
Өзін-өзі тексеру сұрақтары.
Экономикалық географиядағы халықтар географиясының орны?
Халықтар географиясы нені зерттейді?
Миграция дегеніміз не?
Дәріс 9.
Тақырыбы: Тұрғындардың өмірінің сапалылығы.
Дәріс мазмұны: 1. Өмір сапалылығының бағалық индикаторы. (Экономикалық, әлеуметтік, экологиялық жағдайлары)
Дәріс мақсаты: Тұрғындардың өмір сапалылығын бағалау критерияларын анықтау және өмір сапалығының түсінігі бойынша ой – пікірлерді сипаттау.
Қажетті сөздер: өмір сапалығы, миграция, бағалау критериясы
1. Өмір сапалылығы түсінігінде кешенді ішкі жағдайлар сипаты, тұрғындар таралу әрекеті, яғни миграция туралы шешім. Тұрғындардың өмір сапалылығын бағалау критериясы.
экологиялық (қоршаған орта бағасы).
Экономикалық, жұмыссыздық деңгейі, өндірістің жан басына шаққандағы бағасы мен азық-түлік өнімдерін пайдалану.
Психологиялық (жұмыспен қамту, жанұя, денсаулық, мәдени және т.б.)
әлеуметтік (білім берудің дамуының деңгейі, денсаулық сақтау, азаматтардың қауіпсіздік деңгейі)
Тұрғындардың өмірінің сапалық бағасының жаңа көрсеткіші БҰҰ-да және әлемдік банкте – адамзаттың даму индексі.
Өзін-өзі тексеру сұрақтары.
Өмір сапалығы дегеніміз не?
2. Тұрғындардың өмір сапалылығын бағалау критериясы ата.
3. Адамзаттың даму индексі?
Дәріс 10.
Тақырыбы: Қазіргі қоғамның материалды-техникалық базасына экономико-географиялық анализ.
Дәріс мазмұны:
1. Шаруашылықтың территориальдық құрылымы.
2. Энергия өндірістік цикл (ЭОЦ) жүйесі.
Дәріс мақсаты: Энергия өндірістік цикл (ЭОЦ) жүйесімен танысып, шаруашылықтың территориальдық құрылымды зерттеу және құрылымдарын сипаттау.
Қажетті сөздер: шаруашылық сала, сұрыптау, өңдеу, қаржы, сауды.
Өндірістің материалдық сфера өзіне өндіріс қызметінің барлық түрін қамтиды. Олардың нәтижесінде азық-түлік, энергия, және жүк айналымы таралу формасында азық-түлікті сақтау, өңдеу, сұрыптау және т.б. қалған қызмет түрлері материалдық база болып табылмайды.
Үш негізгі құрылымдар.
әлеуметтік-экономикалық
салалық
террриторияалдық.
2. Шаруашылық саласы – бұл кәсіпорын тобы, бір типтегі тауар мен қызметтер көрсетеді. Шаруашылық секторы түсінігі астында сала тобын функционалдық белгісі бойынша саралайды. Функционалдық белгі астында табиғат заттарының қайта өңдеу кезеңі жатыр. Осыған байланысты бөлінулері: бірінші сектор (аң аулау және балық аулау, терімшілік, ауылшаруашылық, орман шаруашылығы), екінші сектор (қайта өңдеу кәсіпорны, құрылыс, энергетика); үшінші сектор (транспорт, байланыс, финанс, басқару, сауда).
Өзін-өзі тексеру сұрақтары.
Шаруашылықтық территориалдық құрылымдарын ата?
Шаруашылық сала дегеніміз не?
Қандай және неше секторға бөлінеді?
Достарыңызбен бөлісу: |