Пәнді оқыту жөнінде әдістемелік нұсқаулар

Құрылымдық программалау тілдеріне қарағанда Delphi ОБП тілінде жасалған программалар студенттердің қызығушылығын туғызып, программалауға деген құлшынысын арттырады. Күнделікті өздері қолданып жүрген Windows қосымшаларды жасау (мысалы, Калькулятор, Блокнот т.б.) студенттердің өз іс-әрекетіне деген сенімділігін туғызып, оларды өз бетінділікке, шығармашылыққа тәрбиелейді. Сонымен қатар, студенттер Delphi ОБП құралдарын қолданып, пернетақталық жаттықтырғыш, әртүрлі тестілеу және үйретуші программаларды жасауға үйренеді.

Delphi ОБП тілінде қосымшалар жасау компьютерде программалау әдістері мен дағдыларын дамыту және программалау курсынан білім мазмұнын қорытындылау болып табылады. Delphi ОБП тілін үйрену жоғарғы курстарда курстық және дипломдық жұмыстар үшін түрлі қосымшалар жасауға көмегін тигізеді. Қазіргі кезде түрлі жобалардың интерфейстері, оқыту программалары және электрондық оқулықтар Delphi ОБП тілінің құралдарын қолданып жасалынады.

Өздік жұмыста Borland Delphi программалау ортасында студенттер тақырып бойынша берілген есепке байланысты жоба құрастыып, оның программа кодын жаза білу, оны орындату, түзету, нәтижесін талдауды жүзеге асырады. Оқытушы басшылығымен өткізілетін өзіндік жұмыста оқу материалының теориялық қосымша сұрақтары талданады, қосымша берілген есеп жобалары жасалып, тексеріледі және талқыланады. Бақылау сұрақтарының жауаптары тексеріледі. Студенттің үй жұмысында бұрын алған білімдерін бекітуге арналған тапсырмалар беріледі.

Студенттердің білімін тексеру өзіндік жұмыс тапсырмаларын орындауы, шығармашылық жұмыс, коллоквиум, тестілеу түрінде ұйымдастырылады. Шығармашылық жұмыста студенттер Borland Delphi программасының құралдарын қолданып түрлі тестілеу, бақылау, оқыту, жаттығу программаларын өздігімен жасап, оларды презентациялайды. Шығармашылық жұмыс студенттің алған білімін қорытындылау, шығармашылық белсенділігін арттыру, өз бетімен жұмысын жоспарлай алу, пән бойынша алған білімін өз бетінше қолдана алу сияқты қасиеттерін дамытады. Пәнді оқытуда Delphi программасынан электрондық оқулығы қолданылады. Ол арқылы студент әр тақырып бойынша өз білімін толықтырады.

8. ПРАКТИКАЛЫҚ, СЕМИНАРЛЫҚ, ЛАБОРАТОРИЯЛЫҚ

САБАҚТАРҒА ӘДІСТЕМЕЛІК НҰСҚАУЛАР.
Зертханалық жұмыстартар орындау жөнінде әдістемелік нұсқаулар.

Зертханалық жұмыста Borland Delphi объектілі- бағдарлы программалау тілінің ортасында программалауды тереңдетіп қарастырады. Пәнді оқытуда студенттердің алдыңғы семестрде оқыған Паскаль программалау тілі, Delphi ОБП тілінен алған білімдерін қолдана отырып оны одан әрі тереңдету көзделеді. Пән Windows ортасында жарыққа шыққан және объектілі- бағдарлы программалау негізінде құрылған программалау тілі- Delphi ОБП тілінің мүмкіндіктерін пайдаланып, қарапайым Windows күрделі жасауға үйретуді көздейді. Delphi ОБП тілінің қосымша компоненттерімен жұмыс жасай білу, Delphi компонентін жасай білу, Delphi- де деректер қоймасымен жұмыс, Delphi ОБП тілінің сервистік мүмкіндіктерін оқып үйрену сияқты тарауларға жобалар жасалады. Delphi ОБП тілін қолданып күрделі программа құрылымын жасауға үйрету көзделеді.

Пән бойынша зертханалық жұмыстар жасауда “Delphi объектілі бағдарлы программалау тілі” оқу- әдістемелік құралы қолданылады. (№2 оқу залы)

Зертханалық жұмыс соңында студент орындаған жұмысының компьютерлік программасын көрсетіп, сәйкес бақылау сұрақтарына жауап береді.

3. Жоба, форма, код файлдарының құрылымын қарау.

1. Компьютер сенен атыңды сұрап, сенімен амандасатын жоба жасаңдар.

2. Label жазба компоненттеріне ағымдағы уақыт пен мерзімді шығаратын жоба жасаңдар.

3. Байтпен енгізілген ақпарат мөлшерін одан үлкен өлшем бірлік Кбайт, Мбайт және Гбайт айналдыратын қосымша жасаңдар.

Зертханалық жұмыс №3.

Тақырыбы: Standard парағының Edit, Label, Button компоненттері.

Тапсырма: Төмендегі тапсырмаларды Delphi-де орындаңдар.

Тапсырма: Шартты команданы қолданып, жоба жасаңдар.

1. [0,10] аралығынан кездейсоқ берілген үш санның нешеуі жұп екенін анықтайтын қосымша жасаңдар.

2. Енгізілген күн мерзімі мен ай нөмірі бойынша сол күннің жыл басынан санағандағы реттік нөмірін анықтаңдар. (Мысалы: 25- ақпан – 56 күн)

3*.“Ойлаған санды табу” ойынын имитация жасайтын, яғни компьютер ойлаған 1 –ден 10-ге дейінгі кез- келген кездейсоқ бүтін санды табатын қосымша жасаңдар.

Тапсырма: Checkbox, radiobutton компоненттерін қолданып 5 сұрақтан тұратын тестілеу программасын жасаңдар.

1. 
   Бір формадан екінші формаға және керісінше өтетін батырма кодын жазыңдар.
   
2. 
   Checkbox, radiobutton компоненттерін қолданып 5 сұрақтан тұратын тестілеу программасын жасаңдар.
   

Тапсырма. Вibtn, shape, Image компоненттерін қолданып, жоба құрыңдар.

1 Тақырыптары Ж, К, Ч болатын батырма жасап, сәйкес батырманы шерткенде RichEdit көп жолды мәтіндік өрісіндегі мәтін қаріпінің стиьін жартылай қою, курсив және асты сызылған етіп өзгертетін батырма кодтарын жазыңдар.

2. Формаға Image элементін қойып, оған сурет жүктеу әдісін қолданып, форма фонын безендіріңдер.

3. Shape компоненті арқылы бағдаршам суретін салыңдар. Тақырыптары “қызыл”, “сары”, “жасыл” батырмаларын алып (Вibtn), оларды шерткенде бағдаршам шамдары сәйкес түске боялатын жоба жасаңдар.

Тапсырма: Speedbutton компонентін жобада қолдану. Қайталану командаларын қолданып жоба жасау

1. 
   1-ден 20-ке дейінгі берілген натурал санның факториалын табыңдар.
   

2. 
   Кездейсоқ белілген екі саннның максимум, миимумын табатын қосымша жасаңыз.
   
3. 
   Берілген натурал санның барлық бөлгіштерін экранға шығарыңдар.
   

Тапсырма: Timer компонентін қолданып қосымша жасау.

1. 3 секундтан кейін ағымдық мерзім мен 5 секундтан кейін ағымдық уақыт экранға шығатын қосымша жасаңдар.

2. Формаға Edit мәтіндік өріс компонентін қойып, 10 секунд уақыт аралығында қолданушының қанша символ тергенін анықтайтын қосымша жасаңдар.

3. Timer компонентін қолданып, “Бағдаршам ” жобасын жасаңдар.

Программа коды Timer-ге жазылады.

Зертханалық жұмыс №10.

Тақырыбы: Delphi қосымшасына Flash ролик қою.Delphi-де қосымша заставкасын жасау

Тапсырма: Delphi қосымшасына Flash ролик қою.Delphi-де қосымша заставкасын жасау. Delphi-де қосымша заставкасын жасау.

1. Delphi қосымшасына Масromedia Flash программасы көмегімен жасалған Flash ролик қойыңдар.

2. Қосымша заставкасын жасаңдар.

3. InputBox функциясы арқылы берілген үш таңбалы санның бірлігін, ондығын және жүздігін Edit мәтіндік өрісіне шығарыңдар.

Қолданушы 0-ден 100 ге дейінгі сан енгізеді. Компьютер өз санын «ойлайды». Егер екі сан бірдей жұп немесе тақ болса, онда қолданушы жеңеді, керісінше болса, компьютер жеңеді.

5. Тестілеу программасын жасап, белгілі бір уақыт өткеннен кейін уақыт өткендігі туралы хабарлама шығаратын қосымша жасаңыз.

Зертханалық жұмыс № 11.

Тақырыбы: Combobox, ListBox тізімдік өріс компоненттері.

2. Бір ComboBox компонентін ай аттарымен, екіншісін күн датасымен толтырыңдар. Таңдалған күн және айға сәйкес Зодиак белгісінің атын шығаратын жоба жасаңдар.