ПӘННІҢ ТАҚЫРЫПТЫҚ ЖОСПАРЫ(сырттай бөліміне)

3.3 Теориялық курстың мазмұны

Әдіснама танымның ғылыми әдісі туралы ілім ретінде. Әдіснамалық білімнің иерархиясы. Зерттеу объектісі мен пәні. Зерттеудің ұғымдық аппараты. Ғылыми зерттеу әдістемесінің құрылымы. Таным процессінің жалпы және жеке әдістері, тарихи, логикалық, теориялық, тәжірибелік, статистикалық әдістер.

Ғылыми ақпарат көздері. Ғылым қайнарларымен жұмыс жүргізу кезендері; тыңдау, қабылдау, оқу, жазу т.б.. Кітапханалық-библиографиялық сауаттылық, оның зерттеу іс-әрекетіндегі рөлі. Кітаппен жұмыс танымдығ іс-әрекет әдісі тәрізді. Кітаппен жұмыс істеу тәсілдері.

Талқылауға арналған сұрақтар:

1. Ғылымның қазіргі әлемде дамуының негізгі тенденциялары. Позитивтік және негативтік тенденциялар.

2. Қазақстандық ғылымның тарихы: кеше, бүгін, ертең.

3. ҚР психология мен педагогика салаларындағы ғылыми зерттеулер және ғалымдар. Ғылыми зерттеулердің түрлері: фундаменталды зерттеулер, қолданбалы зерттеулер, пысықтамалар.

1. 
   М.Г.Сергееваның “Ғылым құндылықтары еуропалық өркениеттің негізгі құндылықтары ретінде” атты мақаласын оқыңыз. Онда бейнеленген ғылымның даму тарихымен таныс болыңыз. Мақаланың негізгі қағидаларын конспектілеңіз. (Әдебиет: 6, А қосымшасы).
   
2. 
   Мынадай порталдар мен web-сайттардағы материалдармен танысыңыз, олардың қысқа тезистерін жасаңыз: www.edu.gov.kz. - Ғылым және білім министрлігінің сайты, www.naukakaz.kz - Қазақстан ғылымына арналған сайт.
   

Талқылауға арналған сұрақтар:

1. 
   ҚР зерттеушілікке көзқарас.
   
2. 
   Ғалымдардың құқықтары мен міндеттері.
   
3. 
   Ғылыми жұмыстың нәтижесіне интеллектуалдық құқық алу шарттары.
   

1. 
   Мына web-сайттағы материалдармен танысыңыз, олардың қысқа тезистерін жасаңыз: www.academy.kz. - ғылыми іс-әрекеттің құқықтық негіздері туралы.
   
2. 
   Мына сұрақтарға жауап беріңіз:
   
   • 
     Қазақстанда ғылым мен білім берудің интеграциясы туралы не айта аласыз?
     
   • 
     Зерттеушілікке Сіздің көзқарасыңыз қандай? Зерттеушілікпен кім айналасуы керек? Ол әрбір адамның қолынан келетін іс пе?
     

Талқылауға арналған сұрақтар:

1. 
   Ғылым адам іс-әрекетінің айрықша саласы ретінде.
   
2. 
   Ғылыми білім түсінігі, оның тұрмыстық және көркем білімдерінен айырмашылығы.
   
3. 
   Іргетасты және қолданбалы зерттеулер.
   
4. 
   Мынадай тақырыптарға баяндамалар дайындау және қорғау:
   
   • 
     «Еңбекті ғылыми ұйымдастыру негіздері».
     
   • 
     «Ақыл-ой еңбегінің гигиенасы».
     
   • 
     «Ғылыми зерттеулердің негізгі тенденциялары мен бағыттары».
     

1. 
   “Ғылым” дефинициясының ағашын жасаңыз. Ол үшін түпкі сөзді анықтаңыз, оның анықтамасын сөздіктерден табыңыз. Содан соң тағы да түпкі сөздерді белгілеңіз, олардың анықтамаларын табыңыз, с.с.ә.қ.
   
2. 
   Ғылым қандай қызметтер атқарады?
   

Талқылауға арналған сұрақтар:

1. 
   Әдіснама танымның ғылыми әдісі туралы ілім ретінде.
   
2. 
   Әдіснамалық білімнің иерархиясы.
   
3. 
   Әдіснаманың негізгі қызметтері.
   
4. 
   Ғылыми зерттеудің әдіснамалық қағидалары.
   

1. 
   “Әдіснамалық мәдениет” ұғымын қалай түсінесіз?
   
2. 
   “Ғылыми зерттеу этикасы” ұғымы қандай мағынаны білдіреді? Қандай зерттеу этикасын бұзушы факторларды атап айта аласыздар?
   

Талқылауға арналған сұрақтар:

1. 
   Зерттеу әдістерін жіктеу.
   
2. 
   Таным процессінің теориялық әдістері.
   
3. 
   Жалпы логикалық әдістер
   
4. 
   Тәжірибелік әдістер.
   
5. 
   Математикалық-статистикалық әдістер.
   

1. 
   Зерттеу әдістерінің жіктемесін кестеде бейнелеңіз.
   
2. 
   Психологиялық-педагогикалық зерттеулерде математикалық-статистикалық әдістер қандай мақсатпен қолданылады?
   

Талқылауға арналған сұрақтар:

1. 
   Эксперимент бағдарламасын жасау алгоритмі.
   
2. 
   Эксперименттің мақсаттары мен міндеттері.
   
3. 
   Эксперименттің негізінде жатқан теориялық қағидалар.
   
4. 
   Жүргізілетін экспериментттік жұмыс саласындағы ғылыми жетістіктер.
   
5. 
   Экспериментті іске асыру бағдарламасы.
   
6. 
   Эксперименттің күтілетін нәтижелері.
   

Талқылауға арналған сұрақтар:

1. 
   Ғылыми зерттеу ғылыми шығармашылық үдерісі ретінде.
   
2. 
   Зерттеу іс-әрекетінің сатылары.
   
3. 
   Ғылыми зерттеу құрылымы.
   

1. 
   Курстық, дипломдық жұмыс үлгілері, авторефераттар бойынша ғылыми зерттеуледің логикалық құрылымын байқаңыз.
   
2. 
   Үлгі бойынша таңдаған тақырыптағы зерттеу жұмысының логикалық аппаратын құрыңыз.
   

Талқылауға арналған сұрақтар:

1. 
   Ғылыми ақпарат көздерінің түрлері.
   
2. 
   Деректі ақпарат көздері: аудиовизуалды, ғылыми (монографиялар, диссертациялар, т.б.), ғылыми-көпшілік (журналдар, кітаптар, т.с.с.), ресми, анықтамалық, оқу т.б.
   
3. 
   Ақпараттық-библиографиялық көздер: библиографиялық шолу, библиографиялық құралдар, Интернет, т.б.
   
4. 
   Ғылым қайнарларымен жұмыс жүргізу тәсілдері: аннотация, тезистеу, конспектілеу, реферат жазу т.б.
   

1. 
   Таңдаған тақырып бойынша библиографиялық шолу жасаңыз.
   
2. 
   Психологиялық-педагогикалық ғылыми журналдардағы 2-3 мақаланың аннотациясын, тезистерін, конспектін жасаңыз және оған пікір жазыңыз.
   

Талқылауға арналған сұрақтар:

1. 
   Кітапханалық-библиографиялық сауаттылық.
   
2. 
   Кітаппен жұмыс істеу жүйесі зерттеу жүргізудің өзегі ретінде.
   
3. 
   Кітаппен жұмыс істеу тәсілдері.
   
4. 
   Оқырманның еңбегін ғылыми ұйымдастыру.
   

1. 
   Ақпарат көздерін іздеуді қалай іске асырасыз?
   
2. 
   Өз мамандығыңыздың студенттері үшін ғылыми ақпаратты іздеуді іске асыру бойынша әдістемелік ұсыныстар дайындаңыз.
   
3. 
   Психологиялық-педагогикалық ғылыми журналдардағы 2-3 мақаланың аннотациясын, тезистерін, конспектін жасаңыз және оған пікір жазыңыз.
   

Талқылауға арналған сұрақтар:

1. 
   Зерттеушіге тән кәсіби қабілеттер.
   
2. 
   Негізгі зерттеушілік біліктер мен дағдылар
   
3. 
   Зерттеушілік біліктер мен дағдыларды қалыптастыру шарттары.
   
4. 
   Зерттеушінің профессиограммасын жасау.
   
5. 
   Зерттеу іс-әрекетінің этикасы.
   

1. 
   Болашақ педагог-психологтардың ғылыми-зерттеу жұмысына даярлығы деген не?
   
2. 
   Ғылыми-зерттеу жұмысына деонтологиялық даярлық деген ұғымды түсіндіріңіз.
   
3. 
   Мына әдебиет көзі бойынша: Кертаева К.М., Боталова О.Б. Организация психолого-педагогических научных исследований: учебное пособие. – Павлодар, 2007. – С. 29-31 – зерттеушінің профессиограммасы мен ғылыми-зерттеу жұмысына деонтологиялық даярлығы моделін жасаңыз.
   

1. 
   Жұмыс жоспарын дайындау, әдебі қайнарларын оқу.
   
2. 
   Ғылыми ақпаратты сақтау ұғымы.
   
3. 
   Ғылыми ақпаратты сақтау тәсілдері.
   
4. 
   Ғылыми ақпаратты өңдеу әдіс-тәсілдері.
   

1. 
   Ғылыми ақпаратты сақтау тәсілдерінің кестесін төмендегі үлгі бойынша жасаңыз:
   

   Ғылыми ақпаратты сақтау тәсілі	Артықшылығы	Кемшілігі

2. 
   Статистикалық өңдеу әдістерін зерделеңіз.
   

Талқылауға арналған сұрақтар:

1. 
   Ғылыми стильдің тілдік ерекшеліктері.
   
2. 
   Ғылыми мәтіндер түрлері.
   
3. 
   Негізгі мәтіндердің түрлері, олардың қызметтері.
   
4. 
   Көмекші мәтіндер. Олардың қызметі.
   

“Зерттеушінің этикасы” атты баяндаманы ғылыми стильдің талаптарына сай жазып келіңіз.

Талқылауға арналған сұрақтар:

1. 
   Ғылыми жұмыстың құрылымдық бөлімдері.
   
2. 
   Ғылыми жұмыстың құрылымдық бөлімдерін дайындау ерекшеліктері.
   
3. 
   Ғылыми жұмыстарға қойылатын жалпы талаптар.
   
4. 
   Зерттеу жұмыстарының құрылымдық бөлімдерін рәсімдеу ережелері.
   
5. 
   Зерттеу нәтижелерін ұсыну нысандары.
   

Талқылауға арналған сұрақтар:

1. 
   Ғылыми жұмысты қорғауға ұсыну.
   
2. 
   Ғылыми жұмысты жария қорғау.
   
3. 
   Қорғау тәртібі.
   
4. 
   Жария сөздің негізгі біліктері мен дағдылары: логикалық талдау жасай алу, сөз сөйлеу нысанын таңдай алу, мазмұнды жайып айта білу.
   

1. 
   Жария сөз сөйлеу дағдыларын пысықтауға арналған жаттығулар орындау.
   
2. 
   Жария сөз мысалдарын жасау.
   

Талқылауға арналған сұрақтар:

1. 
   Ғылыми жұмыстардың сол сияқты жұмыстарға қойылатын талаптарға сай болуы.
   
2. 
   Зерттеуге зерттеушінің өзі ретроспективтік талдау жасауы және бағалауы (рефлексия).
   
3. 
   Ғылыми жұмысқа пікір жазу.
   

Қазақстан Республикасында зерттеу жұмыстарын ұйымдастырудың негіздері. Зерттеулердің өзекті мәселелерін анықтау және оларды сипаттау.

1. 
   Жоғарыда берілген сұрақтар бойынша баяндама дайындаңыз.
   
2. 
   Қазақстандағы психологиялық-педагогикалық зерттеулердің негізгі бағыттары атты кесте, сұлба(схема) немесе сурет жасаңыз.
   

“Психологиялық-педагогикалық зерттеу” ұғымының мәнін ашу, психологиялық-педагогикалық зерттеу жүргізудің механизмін түсіндіру.

1. 
   “Психологиялық-педагогикалық зерттеу” ұғымының мәнін ашу үшін “ұғым ағашын” жасаңыз. Ол үшін түпкі сөзді анықтаңыз, оның анықтамасын сөздіктерден табыңыз. Содан соң тағы да түпкі сөздерді белгілеңіз, олардың анықтамаларын табыңыз, с.с.ә.қ.
   
2. 
   Психологиялық-педагогикалық зерттеу жүргізудің механизмін түсіндіру үшін зерттеу құрылымы мен сатыларына талдау жасаңыз, психологиялық-педагогикалық зерттеу жүргізудің мақсаты ұғымын қалай түсінетініңізді айтыңыз.
   

Жобалау ғылым қызметі және зерттеу компоненті ретінде. Жобалаудың сатылары мен нысандары. Педагогикалық жобалау.

“Ғылыми жоба” ұғымын анықтау. Ғылыми жобаларға қойылатын талаптар. Жобалар әдісіне тарихи шолу жасау.

1. 
   Жоғарыда берілген сұрақтар бойынша библиографиялық шолу жасаңыз.
   
2. 
   Сыныптың тәрбие жүйесін, мектеп кабинетінің жасақталуын, мектеп үйірмелерінің, клубтарының, бірлестіктерінің бағдарламаларын, өзін-өзі тәрбиелеу бағдарламасының тұжырымдамасын (студенттердің таңдауы бойынша) жобалап қорғаңыз.
   

РК - шекаралық бақылау

Қорытынды емтихан жазбаша түрде өткізіледі. Емтиханда немесе жазбаша жұмыстардың орындалуы үстінде көшіріп жазуға тыйым салынады.

Қорытынды бағалау балдары мынадай формула арқылы анықталады:

Р1+ Р2

И =---------------*0,3+ Э

Курстың жеке компоненттері бойынша бағалаудың критерийлері.

Ең жоғары балл тапсырмаларды дұрыс және уақтылы орындап, курс сабақтарына 100 пайыз қатысқанда ғана қойылады.

Студенттің дәріс, тәжірібиелік сабақтарға қатынасуы мен олардағы жұмысын ескеруде::

- дәріске қатынасу, материалды конспектілеу – 2 балл (қатынасу 1 балл, конспектінің болуы 1 балл);

- тәжірібиелік сабаққа қатынасу мен топ ішінде белсенділік таныту – 2 балл (қатынасу 1 балл, белсенді жұмыс 0,5 балл және тапсырманы дұрыс орындау 0,5 балл);

- үй тапсырмасын орындау және қорғау – 6 балл.

- материалды толық әрі анық баяндау –1 балл;

- қосымша әдебиет көздерін қолдану – 1 балл;

- ғылыми фактілерді талдай алу және жүйелей білу – 1 балл;

- материалды қорытындылауда бағалы теориялық және тәжірібиелік шешімдер жасай алу – 1 балл;

- рефератты әрлеу мен уақтылы тапсыру – 1 балл;

- рефератты қорғауда басты ойларды ауызша баяндау мен тыңдаушылардың сұрақтарына жауап беру – 1 балл.

Тестілеу кезінде балл белгілеу келесі есепке жүгінеді:

Мәселен, тестіде 20 сұрақ қарастырылады: 1 дұрыс жауап = 0,5 балл, сәйкесінше, 20 дұрыс жауап = 10 балл /20*0,5/

Мәселен, 6 сұрақ қарастырылады: 1 дұрыс жауап = 1,5 балл, әр сұрақ бойынша қосымша мәліметтер мен мысалдар келтірілсе, онда +0,5 балл. Барлығы =12 балл, оның ішінде 6*1,5= 9 и 6*0,5=3

Бірінші аралық бақылау 20 балға бағаланады. Семинар түрінде белгіленген тақырыптар бойынша өтеді.

Екінші аралық бақылау 30 балға бағаланады. Коллоквиум түрінде белгіленген тақырыптар бойынша өтеді.

Айып балы білімді бағалаудың жүйесіне орай белгіленеді.

Мәселен, дәрісті орынды себепсіз босату үшін 2 балл шегеріледі (-2); дәрістің шала конспектіленгені үшін жарты балл кемітіледі (-0,5); тәжірібиелік сабақтарда белсенділік танытпай, немқұрайды қатынасу жарты баллды шегерумен (-0,5) жазаланады.

Аталған талаптардың орындалуында студентті мадақтауға болады – сынақ автоматты түрде қойылады.

Курсты ақтық бағасы бұған дейінгі жинақталған барлық баллдарды ескеру арқылы қойылады. Курс пән бойынша сынақ тапсырумен аяқталады. Сынақ кезінде келесі критерийлер ескеріледі:

Сұраққа 100 балл белгіленеді, оның ішінде:

100 балл – тиянақты, тізбекті байланысты, толыққанды жауапқа;

85-75 балл – материалды толық игергендігі, мәселе бойынша әдебиеттерді білетіндігі көрінетін және қосымша сұрақтардың қажеттігінсіз берілген жауапқа;

74-50 балл – студент тек негізгі материалды біледі, мәселе бойынша әдебиеттерді шатыстырады, қойылған қосымша сұрақтарға жеткіліксіз жауаптар қайырады;

49-0 балл – студент толық және дұрыс жауап беруге қауқарсыз, қосымша сұрақтар көмектеспейді, мәселе бойынша әдебиеттер қарастырмаған.

Табыс тілейміз!