050713«Көлік, көлік техникасы және технологиялар» мамандығының студенттеріне курстық жұмысты орындауға арналған
әдістемелік ұсыныстар мен нұсқаулар
2011ж. «_» __________ кафедра отырысында ұсынылған № __ хаттама
Кафедра меңгерушісі _____________ С.Е.Сарсембекова 2011ж. «__»________
Қаржы – экономикалық факультетінің әдістемелік кеңесімен құпталған
2011ж. «__» __________ № __ хаттама
ОӘК төрайымы ___________ А.Б. Темиргалиева 2011ж. «____»_____________
КЕЛІСІЛДІ
Көлік техника кафедрасының
меңгерушісі _________________________________2011ж. «____»____________
Мазмұны
|
Кіріспе
|
4
|
1
|
Ағынды желінің жұмыстық уақытын және күнтізбе-жоспарлық нормативтерін есептеу
|
5
|
1.1
|
Цех жұмысының уақыты, жабдықтың жұмыс уақытының қорларын және жұмысшының уақыт бюджетін есептеу
|
5
|
1.2
|
Күнтізбе-жоспарлық нормативтерді есептеу
|
5
|
1.3
|
Ағынды желінің типін тандау
|
6
|
2
|
Бірзаттық үзбелі-ағынды желіні ұйымдастыру
|
7
|
|
Жұмыс орындарының санын және олардың жүктелуін есептеу
|
7
|
2.2
|
Көпстанокты қызмет көрсетуді ұйымдастыру
|
8
|
2.3
|
Үзбелі-ағынды желінің жұмысының регламент-кестесі
|
13
|
2.4
|
Негізгі жұмысшылардың санын анықтау
|
15
|
3
|
Ағынды желінің экономикалық тиімділігін есептеу
|
15
|
3.1
|
Негізгі материалардың бағасын есептеу
|
15
|
3.2
|
Еңбек төлемақысының жүйесін тандау және негізгі жұмысшылардың еңбекақы қорын есептеу
|
16
|
3.3
|
Өнім бірлігінің өзіндік бағасын және калькуляцияны есептеу
|
18
|
3.4
|
Желінің техникалық-экономикалық көрсеткіштері
|
19
|
|
Әдебиеттер
|
21
|
Кіріспе
Курстық жұмыстың мақсаты студентті дипломдық жобаның ұйымдастырма- экономикалық бөлімін орындауға және тәжіребелік іс-әрекетке даярлауға мүмкіншілік беретін «Өндірісті ұйымдастыру және кәсіпорын менеджменті» курсы бойынша, теориялық білімдерді тереңдету мен бекіту болып табылады.
Курстық жұмыс А-4 форматтағы парақтың бір жағында басылып шыққан жазумен 18-25 бет көлеміндегі есеп-түсіндірме жазба түрінде орындалып тапсырылу керек. Курстық жұмыс СТП-СК-03-02 (мәтіндік және сызбалы материалдарды безендіруге жалпы талаптар) стандартқа сәйкес безендіріледі.
Курстық жұмыстың тапсырмасы әрбір студентке жеке беріледі.
Курстық жұмысты орындаудың әдістемесі.
Кіріспеде есептік-графикалық жұмыстың тақырыбы, экономиканың, машина жасау өнеркәсібін ұйымдастыру мен басқарудың негізгі міндеттерімен өзара байланыста қойылған міндеттер көрсетіледі.
Бірінші бөлімде ағынды желінің жұмыс тәртібі мен күнтізбе-жоспарлық нормативтері есептелінеді, цех жұмысының тәртібі орнатылады, жабдықтың жұмыс уақытының қорлары және жұмысшының уақыт бюджеті, күнтізбе-жоспарлық нормативтер анықталады, ағынды желінің типін таңдау іске асырылады.
Екінші бөлімде желідегі еңбекті ғылыми ұйымдастырудың нақты формалары (көпстанокты қызмет көрсету, мамандықтардың бірлесуі және т. б. ) қарастырылып, жинақталып қорытылады.
Үшінші бөлімде негізгі материалдардың бағасын есептеу, еңбекақының жүйесін таңдау және негізгі жұмысшылардың еңбекақы қорын, өнім бірлігінің өзіндік құны мен калькуляция баптары бойынша өнім шығарудың жылдық бағдарламасын, желінің техникалық-экономикалық көрсеткіштерін есептеу іске асырылады.
Есептеулер әдістемелік нұсқауда келтірілген тәртіппен баяндалуы керек. Көп станокты қызмет көрсетудің циклограммалары масштабпен миллиметрлік қағазда орындалады.
Желінің жұмыс режимі мен күнтізбе-жоспарлық нормативтерін есептеу
Цех жұмысының тәртібі, жабдық жұмысының уақыт қоры және жұмысшының уақыт бюджеті
Цех жұмысының тәртібі деп, жылдағы жұмыс күндерінің санын, тәуліктегі жұмыс ауысымдарының санын және жұмыс ауысымның сағаттық ұзақтылығын қабылдауды айтады.
Жылдағы жұмыс күндерінің санын күнтізбелік күндердің жылдық санынан жұмыс істелінбейтін күндердің санын алып тастау арқылы анықталады. Бес күндік жұмыс аптасы қабылданады.
Машина жасау саласында екі ауысымды жұмыс тәртібі жөн болып табылады.
ҚР-ның “Еңбек туралы” заңымен жұмыстың қалыпты жағдайы үшін 40 сағаттық жұмыс аптасы бекітілген.
Жабдық жұмысының қалыпты жылдық қоры (сағат)
, (1)
мұндағы – сәйкесінше жылдағы күнтізбелік, демалыс және мерекелік күндердің саны; – ауысымның ұзақтылығы; – жылдағы қысқартылған мереке қарсаңындағы күндердің саны; – жұмыс ауысымы қысқаратын сағаттар саны; – тәуліктегі ауысымдардың саны.
Жабдықтың жұмыс уақытының нақты жылдық қоры (сағат)
kрем, (2)
мұндағы kрем – жабдықтың жоспарлық жөндеудегі тұрып қалуын ескеретін коэффициент, kрем=0,94 - 0,97; Fэф – жұмысшының жұмыс уақытының жоспарлық тиімді қоры (бір жұмысшының жылдағы уақыт қорынан анықталады).
1.2 Күнтізбелік- жоспарлық нормативтер
Өнімді орташа тәуліктік шығарудың натурал мәні
, (3)
мұндағы Nв – өнім шығарудың жылдық бағдарламасы, дана;
Др – жылдағы жұмыс күндерінің саны (күнтізбе бойынша анықталады).
Өнімді жіберудің бағдарламасын, өнімнің технологиялық шығындарға жұмсалуын ескеру үшін есептеледі. Жіберудің бағдарламасын есептеу келесі формула арқылы орындалады
, (4)
мұндағы - механикалық цехтар үшін технологиялық шығындардың коэффициенті, = 0,03.
Желінің жұмыс тактісі (сағ, мин/тет)
. (5)
1.3 Ағынды желінің типін таңдау
Ағынды желінің типін таңдауға әдетте өнімді жасаудың технологиялық үрдісі мен өндірістің типі негіз болып қызмет атқарады. Егер өндірістің типі көпше немесе көпсериялы болса, онда бірзаттық ағында желіні таңдаған жөн, себебі бір түрлі өнімді шығару астарлы болады, ал бұл барлық жұмыс орындарының анағұрлым үлкен жүктелуін қамтамасыз етуге мүмкіншілік береді. Егер өндірістің типі сериялы немесе азсериялы болса, онда әдетегідей көпзаттық ағынды жүйені таңдаған дұрыс, өйткені бір түрлі өнімді шығару желінің барлық жұмыс орындарының толық жүктелуін қамтамасыз етуге мүмкіншілік бермейді.
Ағынды желіні таңдағаннан кейін (бірзаттық немесе көпзаттық) жасалынатын өнімнің технологиясы мен номенклатурасының негізінде үздіксізділік дәрежесі бекітіледі. Ол технологиялық үрдістің жеке операцияларын орындаудың және ағын тактісінің уақыттарын салыстырудан анықталады.
Тактіні өндеудің технологиялық үрдісін синхронизациялау шарты келесі жолмен тексеріледі
, (6)
мұндағы - опреациялар бойынша уақыт нормасы, мин; - операциялар бойынша жұмыстың саны; ч – желінің жұмыс тактісі, мин/тет.
Синхронизациялау шарты сақталған кезде үздіксіз-ағында желі, кері жағдайда – үздікті-ағынды желі қабылданады.
Өнделінетін тетіктердің номенклатурасына, жабдықтың жүктелу коэффициентіне сүйеніп бірзаттық немесе көпзаттық желіні ұйымдастырудың мүмкіншілігі жөнінде қорытынды шығарылады.
Жабдықтың жүктелу коэффициентін 0,75 артық қылып алған тиімді.
Бірзаттық үздікті-ағынды желіні ұйымдастыру
2.1 Жұмыс орындарының саны мен олардың жүктелуін есептеу
Операциялар бойынша жұмыс орындарының (станоктардың) есептік саны анықталады
, (7)
мұндағы - i-ші операциялардың дана уақыты, мин; ч – үздікті-ағынды желінің есептік тактісі, мин/тет.
Операциялар бойынша қабылданған жұмыс орындарының саны -ды ең жақын мәніне дейін жуықтаумен анықталады.
Жұмыс орындарының шамадан көп жүктелуі кейбір жағдайларда 5-10 % артық болмау керек.
, (8)
мұндағы - санды үлкен жаққа жуықтаудың белгісі.
Операциялар бойынша жұмыс орындарының (станоктардың) жүктелу коэффициенті kзi
kзi = (9)
Жұмыс орнының есептік санын үлкен бүтін санға дейін жуықтаған кезде жабдықтың толық жүктелуі орын алады. Опреацияда бірнеше станок болса опреация бойынша бүкіл толықсыз жүктелу жалғыз станокқа қарай келтіріледі. Мысалы, 1-ші операцияда (кесте 1) Ср1=1,6 2 станок қабылданады, онда жабдықтың жүктелу коэффициенті бірінші операцияда kз1=1,6:2=0,8, алайда екі толықсыз жүктелген жұмыс орындарының орнына бір толық жүктелген k3 =1 және екінші толықсыз жүктелген (жүктелу коэффициенті 0,6 тең) орындарының болғаны жөн.
Жабдықтардың жалпы жүктелу коэффициентін есептеу kзл
kзл= (10)
мұндағы m – желідегі опреациялардың саны.
Есептеулер 2-кестеге келтіріледі.
Көпстанокты қызмет көрсетуді ұйымдастыру
Көпстанокты қызмет көрсету еңбекті ұйымдастырудың бір формасы. Бұнда бір жұмысшы немесе жұмысшылар бригадасы бір уақытта бірнеше станокта (станоктардың әрқайсысында, қалған станоктар автоматты түрде жұмыс істеп тұрғанда, қолмен операцияларды орындап) жұмыс істейді.
Көпстанокты қызмет көрсетуді қолданудың қажетті шарты
, (11)
мұндағы - i-ші операцияда станоктың машина-автоматикалық жұмысының уақыты, мин; - i-ші операцияда жұмысшының іскерлік уақыты, мин (қосалқы уақыт, станок жұмысын активті бақылаудың уақыты және жұмысшының станоктан станокқа көшуіне қажетті уақыт).
Көпстанокты қызмет көрсетудің шарттары сақталынатын операциялар үшін тапсырмада белгіленген.
Жұмысшының i-ші операцияда іскерлік уақыты
, (12)
мұндағы i-ші опеарцияда опреативті уақыт, мин; i-ші операцияда көпстанокты қызмет көрсетудің есептік нормасы (бір жұмысшы қолданатын станоктардың саны nopi)
+1. (13)
Табылған шама ең жақын кіші санға дейін жуықталып алынады.
Қабылданған бір операциядағы қызмет көрсетудің нормасы қабылданған станоктар санынан аспау керек.
Егер есеп бойынша nop>Cnp,, онда көпстанокты қызмет көрсетудің циклограммаларын салудың көмегімен көршілес операцияларда көпстанокты қызмет көрсетуді ұйымдастырудың мүмкіншілігі тексеріледі.
Жүргізілген есептеулердің негізінде кесте 1 толтырылады.
Көпстанокшы-жұмысшылардың қызмет көрсетуінің ақиқат нормасы анықталады.
Кесте 1
Операция нөмірі
|
Оперативті уақыт
|
Машина-автоматикалық уақыт,
|
Жұмысшының іскерлік уақыты
, мин
|
Қызмет көрсетудің есептік нормасы
nop
|
Станоктардың есептік саны
Ср
|
Жұмысшылар арасында станоктарды бөлу
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
7
|
3
|
3,6
|
2,4
|
1,2
|
3
|
2
|
|
4
|
6,8
|
4,9
|
1,9
|
|
3,65
|
|
7
|
1,7
|
1,2
|
0,6
|
3
|
1
|
|
8
|
1,4
|
0,8
|
0,6
|
2
|
0,8
|
|
Достарыңызбен бөлісу: |