Пән: «Еңбек гигиенасы» Тәжірибелік сабаққа арналған әдістемелік нұсқау Мамандық: 51102 «Қоғамдық денсаулық сақтау» Курс: шымкент-2013

жүктеу 0,55 Mb.

бет	2/6
Дата	14.11.2018
өлшемі	0,55 Mb.
	#20012
түрі	Сабақ

1 2 3 4 5 6

VІ. Ұсынылған әдебиеттер:

негізгі:

1. Гигиена. /Кенесариев Ү.И., Тоғызбаева К.К. және т.б., Оқулық. Алматы. 2010ж. – 652 б.

2. Жалпы гигиена. Торғаутов Б.К. Сералиева М.Ш. Оқулық. Шымкент. 02009ж. -426 б.

3. Жалпы гигиена. Бектұрғанов Р.С.. Сералиева М.Ш. Жалпы гигиена пәніне тәжірибелік сабақтарға арналған нұсқаулық. Шымкент. 2010ж. -399 б.

4. Еңбек гигиенасы бойынша тәжірибелік сабақтардың жетекші құралы: Оку құралы Тоғұзбаева К.К. Алматы. 2010.- 366 б.

қосымша:

1. Жарылқасын Ж.Ж., Өндірістік токсикология негізі. Оку әдістемелік құрал. -Қараганды.КММА баспаханасы. - 2007. - 80 б.

2. Сраубаев Е.Н., Жакенова С.Р., Шинтаева Н.У., Жарылкасын Ж. Ж. Жалпы және жеке енбек гигиенасы бойынша есептер жинагы. Оку әдістемелік құрал -Қарағанды.КММА баспаханасы. - 2007. - 44 б.

3. Бейнетерминалдармен жұмыс істеу кезіндегі еңбек гигиенасы. Оку әдістемелік құрал /Тогызбаева КК- - Алматы, 2010, 85 б.

4. Желдетуді ескертпелі және ағымды санитарлық қадағалау. Оқу әдістемелік құрал/ Е.Н.Сраубаев., С.Р.Жакенова., Н.У.Шинтаева. Караганды. КММА баспаханасы.- 2010. - 66 б.

5. Жеке өнеркәсіп салаларындағы еңбек гигиенасы. Оку әдістемелік құрал /Тогызбаева КК- -Алматы, 2010, 28 б.

6. Өндіріс кәсіпорындарының реконструкциясы мен жаңадан құрылыс салыну кезіндегі санитарлық сақтық қадағалау. Оку әдістемелік құрал /Тогызбаева КК--Алматы, 2010, 60 б.

7. Казакстан Республикасының ірі өнеркәсіп салаларындағы еңбек гигиенасы. Оку әдістемелік құрал/Тогызбаева КК- - Алматы, 2010, 36 б.

VІІ. Бақылау-сұрақтар:

1. Адам ағзасына шаңның әсері қандай?

2. Шаңның қасиеті және жіктелуі туралы айтыңыз.

3. Шаңның физикалық химиялық қасиеті, гигиеналық маңызы қандай?

4. Өндіріс жағдайында шаңның әсер ету ерекшелігі қандай?

5. Ауадағы шаңның дисперстілігін анықтайтын қандай әдісті білесіз, қандай

құралдармен анықтаймыз?

6. Тері қабатын және тыныс алу мүшелерін қорғайтын жеке қорғаныс заттарын атаңыз.

7. Шаңның құрамы қалай есептеледі?

8. ШРЕК түсінігіне анықтама беріңіз.

9. Өндірістік шаңның қолайсыз әсерін шектейтін алдын алу шараларын атаңыз?
№3.2

І.Тақырыбы: Шаң мен аэрозольдердің пайда болуымен

байланысты негізгі жұмыс түрлері.Басым фиброгенді әсер ететін аэрозольдердің қасиеті. Гигиеналық қалыптастыру

принциптері. Жұмысшылардың денсаулық жағдайына әсер

ететін аэрозольдердің құрамын анықтау әдістері.Кәсіби

ауруларды алдын алу.
ІІ. Мақсаты:

- басым фиброгенді әсер ететін аэрозольдердің қасиеті жайында білім беру.

- гигиеналық қалыптастырудың принциптері туралы.

- алдын алу шараларын ұйымдастыруды және олардың нәтижелілігін бағалауды үйрету.

ІІІ. Оқыту мақсаты:

Студент

білуі тиіс:

- азаматтардың денсаулығын қорғау туралы, еңбекті қорғау туралы заңды құжаттарын;

- еңбек гигиенасы саласындағы нормативті заңды құжаттарын;

- шаңның физикалық химиялық қасиеттерін;

- шаң мен аэрозольдер пайда болуымен байланысты жұмыс түрлерін;

- шаңның адам ағзасына әсерін;

- өндірістердегі зиянды заттарды, физикалық және химиялық факторларды гигиеналық қалыптастыру негіздерін.

істей алуы тиіс:

- еңбек гигиенасы саласындағы мамандардың кәсіби жұмыстарын регламенттейтін нормативті заңды құжаттарды пайдалануды;

- еңбек гигенасы саласында ескертпелі және ағымдық санитарлық қадағалауды ұйымдастыруды;

- санитарлық техникалық жабдықталу тиімділігін анықтайтын құралдармен жұмыс жасауды;

- басым фиброгенді әсер ететін шаңдар мен аэрозольдердің зиянды әсерін азайтатын, алдын алу шараларының тиімділігін бағалауды.

ІV. Тақырыптың негізгі сұрақтары :

1. Шаңның физикалық химиялық қасиетінің гигиеналық маңызы.

2. Жұмысшылардың ағзасына шаңның әсері.

3. Өкпенің шаңнан пайда болатын аурулары.

4. Шаңнан пайда болатын өкпе ауруларының патогенезі.

5. Шаңнан пайда болатын көз аурулары.

6. Өндірістік аэрозольдер.

7. Жұмыс орнындағы ауаның құрамындағы шаңды бақылау әдістері.

8. Шаңнан пайда болатын ауруларды алдын алу шаралары.

9. Шаңнан пайда болатын ауруларды алдын алудағы емдік профилактикалық шаралары.

V. Білім берудің және оқытудың әдістері: кіші топпен жұмыс, ауызша сұрау
VІ. Ұсынылған әдебиеттер:

негізгі:

1. Гигиена. /Кенесариев Ү.И., Тоғызбаева К.К. және т.б., Оқулық. Алматы. 2010ж. – 652 б.

2. Жалпы гигиена. Торғаутов Б.К. Сералиева М.Ш. Оқулық. Шымкент. 02009ж. -426 б.

5. Жеке өнеркәсіп салаларындағы еңбек гигиенасы. Оку әдістемелік құрал /Тогызбаева КК- -Алматы, 2010, 28 б.

VІІ. Бақылау: сұрақтар

1. Өндірістік шаңның шығу тегі бойынша (органикалық, неорганикалық, аралас), пайда болу әдісі бойынша (конденсациялық және дезинтеграциялық аэрозольдер), дисперстілік құрамы бойынша (көрінетін, микроскоптық, ультрамикроскоптық) жіктелуі қандай?

2. Өндірістік шаңның адам ағзасына әсері (жалпы уыттық, сенсибилизациялық, фиброгендік, тітіргендіргіштік) қандай?

3. Фиброгенді әсер ететін аэрозольдердің, шаңның салдарынан пайда болатын кәсіби ауруларды білесіз? Пневмокониоздардың жіктелуі?

4. Силикоздың, силикатоздың, металлокониоздың, пневмокониоздың дамуына алып келуі мүмкін өндірістік жұмыстар мен кәсіптер? Бұл аурулардың алғашқы белгілері, асқынулары, болжамдарының мерзімі қандай?

5. Шаңнан пайда болатын аурулардың алдын алу шараларын атаңыз:

- заңды

- технологиялық

- техникалық, санитарлық техникалық(сонымен бірге, жеке қорғаныс заттары)

- емдік профилактикалық.

6. Фиброгендік және басқа да зиянды әсері бар өндірістік шаңды гигиеналық

қалыптастыру қағидалары қандай?

7. Жұмыс аймағындағы шаңның құрамы мен дисперстілігін анықтау әдістерін атаңыз.

№3.3

І.Тақырыбы: Өнеркәсіптік токсикология негіздері.Негізгі

өнеркәсіптік улардың токсикологиясы. Улы химикаттарды

ауылшаруашылығында қолданудың ерешеліктері. Өнеркәсіптердің әртүрлі ерекшеліктерін, химиялық заттардың қауіптілік класстарын ескере отырып алдын алу шаралар кешенін жасау.
ІІ. Мақсаты:

- өнеркәсіптердегі табиғаты химиялық факторлар туралы білім беру;

- химиялық қосылыстардың адам ағзасына әсер етуі туралы;

-ШРЕК және ӘШҚД заттардың қауіпсіздік деңгейінің гигиеналық принциптерін орындау және бекіту туралы.

ІІІ. Оқыту мақсаты:

Студент

білуі тиіс:

- азаматтарың денсаулығын қорғау туралы, еңбекті қорғау туралы заңды

құжаттарын;

- еңбек гигиенасы саласына қатысты заңды құжаттарын;

- өнеркәсіптік улардың уландырғыш қасиетін күшейтетін жағдайларын;

- өнеркәсіптік улардың жіктелуі, олардың адам ағзасына әсер етуін;

- өнеркәсіптердегі зиянды заттардың, биологиялық және химиялық

факторларларды қалыптастырудың гигиеналық негіздерін;

- жұмыс аймағында ауадағы зиянды заттарды гигиеналық қалыптастыруын;

- зиянды заттардың мөлшерін қалыптастыру қағидаларын.

істей алуы тиіс:

- токсикометрияның көмегімен өнеркәсіптік улардың қауіптілігі мен улылығын бағалауды;

- жұмысшыларға өнеркәсіптік улардың қолайсыз әсерін алдын алу шараларының жоспарын құруды;

- ҚР ДсМ№ 278 бұйрығына сай мерзімдік және алғашқы медициналық байқау ұйымдастыруды;

- өнеркәсіптерде ұйымдастырылған жұмыстардың санитарлық гигиеналық жағдайын зерттей білуді;

- емдеу-профилактикалық шаралар кешенін өткізуді.

ІV.Тақырыптың негізгі сұрақтары:

1. Зиянды заттардың қауіптілігі мен улылық дәрежесі туралы түсінік.

2. Химиялық құрылым.

- уға сезімталдылықтың түрлік ерекшеліктері.

- химиялық және физикалық факторладың біріккен әсері.

- балалардың жасы мен жынысына оганизімінің ерекшелігіне байланысты удың жоғарғы әсері.

- интермитирлеуші әсері.

- қосарланған әсері.

- химиялық факторлар және табиғаттың басқа факторларының ұйқасып әсер етуі.

3. Химиялық заттардың әсеріне бейімделудің гигиеналық маңызы.

4. Зиянды заттардың ағзаға әсері( жалпы токсикалық, тітіркендіруші, және т.б).

5. Жедел және созылмалы кәсіптік улану.

6 сынап, корғазын, бензол, берили. СО,SO3 осы өндірістік улардан болған кәсіптік улану және олардың алдын алу.

7. Өндіріс орындарындағы медициналық санитарлык бөлімінің және де дәрігерлік пунктің жұмысының ерекшеліктері.

8. Жұмыс аймағының ауасын қалыптандырудың гигиеналық қағидалары.

9. Жұмыс аймағындағы ауа құрамындағы зиянды заттардын көрсеткіштері.

10. Зиянды заттарды калыптандырудың негізгі гигиеналық этаптары.

11. БҚШД, ШРЕК, ШРЕД осыларды бекіту.

V. Білім берудің және оқытудың әдістері: кіші топпен жұмыс, жағдайлық есептерді шешу
VІ. Ұсынылған әдебиеттер:

негізгі:

1. Гигиена. /Кенесариев Ү.И., Тоғызбаева К.К. және т.б., Оқулық. Алматы. 2010ж. – 652 б.

2. Жалпы гигиена. Торғаутов Б.К. Сералиева М.Ш. Оқулық. Шымкент. 02009ж. -426 б.

5. Жеке өнеркәсіп салаларындағы еңбек гигиенасы. Оку әдістемелік құрал /Тогызбаева КК- -Алматы, 2010, 28 б.

VІІ. Бақылау-сұрақтар:

1. Токсикология дегеніміз не?

2. Өнеркәсіптік токсикология нені зерттейді?

3. Өнеркәсіптік токсикологияның міндеттері қандай?

4. Өнеркәсіптік улардың жіктелуін сипаттап беріңіздер.

5. Таксикокенетикаға анықтама беріңіз.

6. Пассивті диффузия дегеніміз не?

7. Сүзгілеу үдерісі қалай жүзеге асырылады?

8. Аэрозольдер дегеніміз не?

9. Өнеркәсіптік улардың әсер ету ерекшелігі қандай?

10. Токсикометрия негіздерін сипаттап беріңіздер.

11. Жұмыс аймағында ауадағы зиянды заттардың көрсеткіші атаңыз?

12. ШРЕК, БҚШД,ШРЕД заттардың қауіпсіздік деңгейіне анықтама беріңіз.

13. БҚШД орнату қалай жүргізіледі?

№3.4

І.Тақырыбы: Өнеркәсіптердегі желдету, жұмыс жағдайын

жақсартудағы маңызы. Желдетуге қойылатын гигиеналық

талаптар.Желдету қондырғыларының жіктелуі, олардың

жұмыс істеу принциптері. Жұмыс орындарына желдету

жүйесін дұрыс орналастыру.
ІІ. Мақсаты:

өндірістік желдету түрлері жайында білім беру;
өнеркәсіптерде орналастыратын желдету түрлеріне қойылатын гигиеналық талаптар;
олардың жұмыс істеу қағидалары және тиімділік критерилері;

ІІІ. Оқыту мақсаты:

Студент

білуі тиіс:

- өндірістік желдетуді гигиеналық тексеру сатыларын;

- өндіріс ғимараттарындағы қажетті ауа алмасу еселігін анықтауын;

- механикалық желдету қондырғыларын тексеруін;

- желдету қондырғыларының жіктелуін;

- азаматтардың денсаулығын қорғау туралы, еңбекті қорғау туралы заңды

құжаттарын;

- еңбек гигиенасы саласына қатысты заңды нормативті құжаттарун.

істей алуы тиіс:

- өндіріс ғимараттарына сай желдету жүйесін таңдауды;

- өндіріс ғимараттарындағы табиғи және жасанды желдету қондырғыларының тиімділігін, гигиеналық талаптарға сәйкестігін бағалауды;

- желдету жүйесінің жұмыс нәтижесін бағалауды;

- өндіріс ғимараттарын таза ауамен қамтамасыз етуге тиімді желдету

жүйелерін қолдануды бақылайтын, заңды құжаттарды және анықтама

ақпарат көздерін қолдануды;

- өндірістік зиянды және қауіпті факторлардың әсерін азайтатын алдын алу

шараларының тиімділігін бағалауды;

- жылу мен ылғалдан бөлінетін ауадағы шаң, көмір қышқыл газының

құрамына сәйкес қажетті желдету көлемін есептеуді;

- гигиеналық ұсыныстар мен жалпы қорытынды жазауды.
VІ.Тақырыптың негізгі сұрақтары:

1. Табиғи желдету дегеніміз не және оны гигиеналық бағалау.

2. Жасанды желдету дегеніміз не және оны гигиеналық бағалау.

3. Жергілікті сормалы- желдету жүйелері қондырғыларының құрылымы

қандай және олардың маңызы.

4. Өндіріс ғимараттарында желдетудің маңызы.

5. Жергілікті сормалы құрылғыларға қандай талаптар қояды?

6. Ғимараттардағы сормалы- үрмелі желдетудің тиімділігін бағалау үшін

қандай аспап -құралдар бар?

7. Өндіріс ғимараттарында зиянды бу және газ болса, ауа алмасуды қалай

есептейміз?

8. Өндіріс ғимараттарында зиянды шаң болса, ауа алмасуды қалай есептейміз?

9. Ғимараттарда ауа алмасу еселігі қалай есептеледі?

10. Желдету жүйелерін санитарлық -гигиеналық бағалау.

11. Өндірістік желдету жүйелері мен кондиционерлеуді құрылыс жобасы кезінде ұсыну

қажет.

12. Ғимараттардағы ауа тепе- теңдігі (үрмелі ауа мен сормалы ауа мөлшерінің

қатынасы)

13. Артық жылумен күресу үшін ауа алмасуды есептеу және бағалау.

14. Ылғалдылықпен күресу үшін ауа алмасуды есептеу және бағалау.

V. Білім берудің және оқытудың әдістері: кіші топпен жұмыс, тестілеу
VІ. Ұсынылған әдебиеттер:

негізгі:

1. Гигиена. /Кенесариев Ү.И., Тоғызбаева К.К. және т.б., Оқулық. Алматы. 2010ж. – 652 б.

2. Жалпы гигиена. Торғаутов Б.К. Сералиева М.Ш. Оқулық. Шымкент. 02009ж. -426 б.

5. Жеке өнеркәсіп салаларындағы еңбек гигиенасы. Оку әдістемелік құрал /Тогызбаева КК- -Алматы, 2010, 28 б.

VІІ. Бақылау-сұрақтар:

1. Өндірістік бөлмелерінің желдетуіне анықтама беріңіз.

2. Әсер ету қағидаларына байланысты, ауа алмасудың ұйымдастырылуына

байланысты өндірістік желдету қондырғыларының түрлерін айтыңыз?

3. Ауаны кондиционерлеу түсінігіне анықтама беріңіз.

4. Желдету жүйесіне қойылатын санитарлық гигиеналық талаптары қандай?

5. Желдету қондырғыларының шуы мен дірілін төмендетудің әдістері қандай?

6. Артық жылу бөлінетін ғимараттардағы желдету жүйесін айтыңыз.

7. Артық ылғал бөлінетін ғимараттардағы желдету жүйесін айтыңыз.

8. Улы газдар мен булар бөлінетін ғимараттардағы желдету жүйесі.

9. Шаңмен күресу үшін желдету қалай жүргізіледі?

10. Желдету жүйелерін санитарлық қадағалау(ескертпелі және ағымдағы) қалай жүргізіледі?

Кредит №4

№4.1

І.Тақырыбы: Еңбек психофизиологиясы мен физиологиясының негізі.
ІІ.Мақсаты:

-еңбек психофизиологиясы мен физиологиясының негізін оқыту.

-еңбек жеке жүйелердің жағдайына (ОЖЖ, жүрек-тамырлық, бұлшықеттік, тынысалу ағзаларының), еңбек үдерісінің әсерін зерттейтін қазіргі кездегі гигиена-физиологиялық әдістерін меңгеру.
ІІІ.Оқыту мақсаты:

Студент

білуі тиіс:

- еңбек психофизиологиясы мен физиологиясын;

- еңбек үрдісіндегі жеке жүйелер жағдайына еңбек үрдісінің әсерін оқыту тәсілдерін;

- еңбек психологиясы мен физиологиясының мәселелерін;

- еңбек әр түрлі түрлерінің физиологиялық заңдылықтарын;

- еңбек үдерісінің факторларын гигиеналық нормалауын (еңбектің ширығуы мен ауырлығын);

істей алуы тиіс:

- еңбек үрдісінің ширығуы мен ауырлығына баға беруді;

- еңбек үдерісіндегі адамның функционалдық жағдайына дифференциалды диагностика жүргізуді;

- еңбек үдерісі факторларына гигиеналық нормалау жүргізуді.

ІV. Тақырыптың негізгі сұрақтары:

1. Еңбек психофизиологиясы мен физиологиясының негізі.

2. Еңбек үрдісіндегі жеке жүйелер жағдайына еңбек үрдісінің әсерін қазіргі гигиена-физиологиялық оқыту тәсілдері.

3. Еңбек психологиясымен физиологиясының қазіргі мәселелері.

4. Еңбектің әр түрлерінің физиологиялық заңдылықтары.

5. Еңбек үрдісі факторларын гигиеналық нормалау (еңбектің ширығуы мен ауырлығын).

V. Білім берудің және оқытудың әдістері: кіші топпен жұмыс, жағдайлық есептерді шешу
VІ. Ұсынылған әдебиеттер:

негізгі:

1. Гигиена. /Кенесариев Ү.И., Тоғызбаева К.К. және т.б., Оқулық. Алматы. 2010ж. – 652 б.

2. Жалпы гигиена. Торғаутов Б.К. Сералиева М.Ш. Оқулық. Шымкент. 02009ж. -426 б.

5. Жеке өнеркәсіп салаларындағы еңбек гигиенасы. Оку әдістемелік құрал /Тогызбаева КК- -Алматы, 2010, 28 б.

VІІ. Бақылау-сұрақтар:

Еңбек гигиенасының арнайы бөлімі ретінде еңбек физиологиясына анықтама берініз.
Еңбектің әрбір түрлерінің физиологиялық заңдылықтары қандай?
Өндіріс ортасында адамның еңбекке қабілеттілік /шаршау/ динамикасының физиологиялық механизмдері қандай?
Еңбек үдерісінің ауырлығы мен кернеулігін анықтау әдістемесә қалай жүргізіледі?
Еңбек үдерісіндегі адамның функционалдық жағдайының диф.диагностикасы туралы айтыңыз.
Еңбек үдеріс факторларын /ауырлығы мен кернеулігін/ гигиеналық нормалауы қандай?
ОЖЖ жағдайына еңбек үдерісінің әсерін зерттейтін қандай гигиеналық-физиологиялық әдістерін білесіз?
Қантүзу жүйесі жағдайына еңбек үрдісінің әсерін зерттейтін қандай гигиеналық-физиологиялық әдістерін білесіз?
Жүрек-қантамыр жүйесі жағдайына еңбек үрдісінің әсерін зерттейтін қандай гигиеналық-физиологиялық әдістерін білесіз?
Бұлшықет жүйесі жағдайына еңбек үрдісінің әсерін зерттейтін қандай гигиеналық-физиологиялық әдістерін білесіз?
Тынысалу жүйесі жағдайына еңбек үрдісінің әсерін зерттейтін қандай гигиеналық-физиологиялық әдістерін білесіз?

№4.2

І. Тақырыбы: Жұмыс орны ұйымдарының физиологиялық негізі. Еңбек шарттарының гигиена-физиологиялық бағасы: еңбектің ауырлығы мен ширығуын бағалау және жұмысшылар жүйесі мен органдары тарапынан қабылдануларымен еңбектің әр түрлі шарттары арасындағы байланысын түсіну.
ІІ. Мақсаты: жұмыс орны ұйымдастырылуының физиологиялық негізін, еңбек үдерісінің кернеулігі мен ауырлығының гигиеналық критерилерін оқып үйрену.
ІІІ.Оқыту мақсаты:

Студент

білуі тиіс:

- жұмыс орнын ұйымдастыруының физиологиялық негіздерін;

- еңбек ауырлығын анықтауын;

- еңбек кернеулігін анықтауын;

- ауырлық және кернеулік кезеңі бойынша еңбек жіктелуін;

- еңбек ауырлығы мен кернеулігін сапалық және сандық көрсеткіштерін;

- еңбек үдерісінің ауырлық көрсеткіштерін;

- физикалық динамикалық жүктеменің анықтауын;

- қол жүгінің көтерілетін және тасымалданатын салмағын анықтауын;

- еңбек үдерісінің кернеулігін анықтауын.

жүктеу 0,55 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 2 3 4 5 6