Өндірістің техникалық қызмет көрсетуіне қатысатын өнеркәсіптік кәсіпорынның негізгі бөлімшелерін (шаруашылық) атау және оларға қысқаша сипаттама беру.
4.1 Құрал-саймандық өндірісті ұйымдастыру
Тапсырма
Заводтық бұрғыға бір жылдық шығынын және келесі жылдың бұрғыға қажеттілігін анықтау.
Шығыс мәліметтері
Қайрау кезіндегі қабат қалыңдығы, l=3 мм; құрал-сайманның жұмыс бөлігі L = 36 мм; құрал-сайманның беріктілігі Tберік=60n мин.; құрал-сайманның мерзімінен бұрын істен шығу коэффициенті р = 0; машиналық уақыт tм = 5n мин.; жылдық бағдарлама Nn = 120000n дана.; келесі жылдың басына жоспарланған айналым қоры hОН=400+10n дана.; ағымдағы жылдың 1 қазанындағы нақты запас hОФ=200+10n дана.; ағымдағы жылдың IV тоқсанында заводқа қосымша 150+10n бұрғы.
Шешімі
Бұрғының жылдық шығыны мына формула бойынша есептеледі:
,
мұндағы
|
m
|
-
|
Осы құрал-сайманмен өңделетін бұйымдар атауларының саны (біздің жағдайда өңделетін бір ғана бұйым);
|
|
Nni
|
-
|
Жоспарлы кезеңде өңделетін бұйымдар саны (тапсырма шарты бойынша – 120000n дана.);
|
|
hoi
|
-
|
1000 операцияға кететін құрал-сайман шығының нормасы (дана./1000 оп.) мына формула бойынша анықталады:
|
,
мұндағы
|
tм
|
-
|
осы құрал-сайманмен бір операцияны атқаруға қажетті машиналық уақыт нормасы (тапсымра шарты бойынша – 5n, мин.);
|
|
|
-
|
Осы типмөлшерінің бірмезгілде жұмыс істейтін құрал-саймандарының саны ( = 1 дана деп алсақ.);
|
|
Tu
|
-
|
Толық тозғанға дейінгі құрал-сайманның беріктігі (сағ.) мына формула юойынша анқыталады:
|
Tu = (mo + 1) Tберік. ,
мұндағы
|
mo
|
-
|
Осы құрал-сайманның лимиттеу мөлшері бойынша қайралу (тапсырма шарты бойынша құрал-сайманның жұмыс бөлігінің ұзындығы 36 мм құрайды, ал қайрау кезінде 3 мм кетеді. Демек, mo = 36:3=12);
|
|
Tберік
|
-
|
Екі қайрау арасындағы құрал-сайманның беріктігі (тапсырма шарты бойынша n сағ.);
|
|
р
|
-
|
Құрал-сайманның істен шығуын сипаттайтын шама (мерзімінен бұрын істен шығуы) (тапсырма шарты бойынша – р = 0).
|
Осымен, егер формулаға сәйкесінше мәндерді қойсақ бұрғының жалпы бір жылдық шығынын ho.p. анықтай аламыз.
Заводтың келесі жылға бұрғыға деген сұранысын мына формула бойынша есептеуге боладые:
h o.n.=ho.p.+(hO.H.-ho.Ф),
мұндағы
|
ho.p
|
-
|
Бұрғының жоғарыда есептелген жалпы жылдық шығын, дана.;
|
|
hO.H.
|
-
|
Жоспарлы кезеңнің соңына арналған айналым қорының нормативі (тапсырма шарты бойынша – 400 + 10n дана.);
|
|
ho.Ф
|
-
|
Жоспарлы кезеңнің басына арналған запастың нақты мөлшері, дана.
|
Біздің жағдайда мөлшер ағымдағы жылдың 1 қазанына ho.Ф = 200 + 10 n деп берілген және одан жоғарыда есептелген бұрғының жалпы жылдық шығынының hж.ш. 1/4 құрайтын ағымдағы жылдың соңғы 4-ші тоқсанының шығын мөлшерін алып тастау керек. Сонымен қатар ағымдағы жылдың IV тоқсанында түсетін 150 + 10n бұрғыны қосу керек. Сонымен, тапсырма шарты бойынша:
ho.Ф. = 200 + 10 n – (h.ж.ш../4) + 150 + 10 n дана.
Студенттің нұсқасына сәйкес мәндерді қою арқылы заводтың бұрғыға деген жылдық сұранысын hж.с.анықтауға болады.
4.2 Жөндеу жұмыстары шаруашылығын ұйымдастыру
4.2.1 Жөндеу жұмыстары циклінің, жөндеу жұмыстарыаралық және байқауаралық кезеңдер ұзақтығын анықтау.
Тапсырма
Станок үшін жөндеу жұмыстары циклінің, жөндеу жұмыстарыаралық және байқауаралық кезеңдер ұзақтығын анықтау. (Техникалық қызмет көрсетуінің қайталануы). Кезекті жоспарлы жылға техникалық қызмет көрсету және жөндеу жұмыстарының орындалу графигін құру.
Шығыс мәліметтері
Жоғары дәлдікті металл кесетін станок (к.т. = 1,5), орташа масса бойынша (к.м = 1,0) категориясы металл кесетін құрал-сайманмен ( n.u. = 1,0) әртүрлі материалдар ( о.м = 0,75) бұйымдарын өңдеуге пайдаланылады . ағымдағы жылдың қыркүйегінде бекітілген ( в = 1;
д = 1).
Жөндеу жұмыстары циклі құрылымында бұл құрал-жабдық категориясы үшін бес-бес ағымдық жөндеу жұмыстары мен техникалық қызмет көрсету қарастырылған.
Жұмыс уақытының нақты жылдық қоры - 3959 + 10n сағат, нақты қорда жедел уақтыттың меншікті салмағы 70 + n % құрайды.
Шешімі
Металл кесетін станоктардың жөндеу жұмыстары циклінің ұзақтығы мына формула бойынша анықталады:
Tц.р.=16800 о.м n.u. к.т. в д К.М. ,
мұндағы
|
16800
|
-
|
Нормативтік есептік цикл, сағ.;
|
|
.ө.м
|
-
|
өңделетін материал түрін ескеретін коэффициент;
|
|
n.u.
|
-
|
пайдаланылатын құрал-сайман түрін ескеретін коэффициент;
|
|
.д.к.
|
-
|
құрал-жабдық дәлдігінің класын ескеретін коэффициент;
|
|
ж
|
-
|
құрал-жабдық жасын ескеретін коэффициент;
|
|
д
|
-
|
құрал-жабдық беріктігін ескеретін коэффициент;
|
|
К.М.
|
-
|
құрал-жабдық массасы категориясын ескеретін коэффициент;
|
Берілген коэффициенттер мәнін формулаға қоя отырып жөндеу жұмыстары циклі ұзақтығын сағат бойынша есептейміз.
Жөндеу жұмыстары циклі ұзақтығын күнтізбелік уақытта Тк.ж ж. (жылда) мына формула бойынша анықтаймыз:
,
мұндағы
|
tж.у.
|
-
|
Жұмыс уақытының нақты жылдық қорындағы жедел уақыттың меншікті салмағы, қатысты бірліктерде (тапсырма шарты бойынша – 0,7 + 0,01 n);
|
|
Тж.қ.
|
-
|
Жұмыс уақытының нақты жылдық қоры, сағат.
|
Жөндеу жұмыстары кезеңінің (аймен) ұзақтығы мына формула бойынша есептеледі:
Тм.р = Ткжж * 12 / (dа + 1),
мұндағы dа – ағымдағы жөндеу жұмыстарының саны.
Байқауаралық кезеңнің ұзақтығы (аймен) (техникалық қызмет көрсетудің қайталануы) мына формула бойынша есептеледі:
Тт.о = Ткц.р. * 12 / (dа + dm.қ. +1),
мұндағы dm.қ. – техникалық қызмет көрсету саны.
Алынған мәліметтерді есепке ала отырып кезекті жоспарлы жылға жөндеу жұмыстары мен техникалық қызмет көрсетудің орындалуының графигі жасалады (4.1 кестесі):
4.1 кестесі - Жөндеу жұмыстары мен техникалық қызмет көрсету құрал-жабдықтарының графигі
|
Жыл
|
ағымдағы
|
жоспарлы
|
Ай
|
қыркүйек
|
есеп бойынша
|
есеп бойынша
|
Құрал-жабдықтарға көрсетілетін техникалық қызметтің түрі
|
Орнату
|
Техқызмет көрсету
|
Ағымдағы жөндеу жұмыстары
|
4.2.2 Қызмет көрсетушілер құрамының санын есептеу
Тапсырма
Технологиялық құрал-жабдықтарға қызмет көрсететін кезекші слесарлер мен электриктердің келу санын анықтау және еңбектің бригадалық ұйымдастырылу формасын таңдау
Шығыс мәліметтері
Цехте 250 + n технологиялық құрал-жабдық бірлігі орнатылған Құрал-жабдық бірліктерін жөндеу жұмыстары күрделілігінің орташа категориясы: механикалық бөлігінде – 13,5 + 0,1n; электрлік бөлігінде - 5,1 + 0,1n. Құрал-жабдықтардың жұмысының тәртібі (режимі) – екіауысымдық. Кезекші қызмет көрсету нормасы (бір жұмысшыға жөндеу жұмыстарының күрделілігі бірлігіндегі құрал-жабдық саны): слесарь – 400, электрик – 800. Жұмыс уақытын пайдалану коэффициенті– 0,7 + 0,01n. Қызмет көрсету нормаларын орындау коэффициенті – 0,9 + 0,01n.
Шешімі
Жөндеу жұмыстары жұмысшыларының саны мына формула бойынша анықталады:
Рi=(N ti n)/(Fi ku kB) ,
мұндағы
|
Pi
|
-
|
жөндеу жұмыстарының I түрін өткізу үшін қажетті жөндеу жұмыстары жұмысшыларының саны, адам;
|
|
N
|
-
|
жөндеу жұмыстары көлемі (жөндеуден өткізу қажет құрал-жабдықтар бірлігінің саны) дана.;
|
|
ti
|
-
|
жөндеу жұмыстарының i түрінің еңбексыйымдылығы (құрал-жабдықтар бірлігінің жөндеу жұмыстары күрделілігінің орташа категориясы);
|
|
п
|
-
|
жұмыс ауысымы саны;
|
|
Fi
|
-
|
і түріне кезекші қызмет көрсетудің нормасы (бір жұмысшыға жөндеу жұмыстарының күрделілігі бірлігіндегі саны);
|
|
Kп
|
-
|
Жұмыс уақытын пайдалану коэффициенті;
|
|
Kо
|
-
|
Норманы орындау коэффициент
|
Шығыс мәліметтерін келтірілген формулаға қоя отырып, кезекші қызмет көрсетушілердің келу санын анықтаймыз: кезекші слесарьлар РСЛ; кезекші электриктер РЭЛ.
Еңбектің бригадалық ұйымдастырылу формасын таңдау кезінде келесі ұсыныстар болуы мүмкін:
бір бөлімде Р/2 адамнан Р = РСЛ + РЭЛ саны бар екіауысымды толассыз кешенді бригада ұйымдастыруға болады; соның ішінде РСЛ/2 слесарь және РЭЛ/2 электрик;
дәл осындай Р/2 адамнан екі бригада ұйымдастыруға болады.
4.3 Көліктік-қоймалық шаруашылықты ұйымдастыру
Тапсырма
Механикалық-құрастыру өндірісінің цехаралық жүкағымдарын ұйымдастыру үшін 1 + 0,1n тонн жүк көтеру мүмкіндікті поддондар мен электр жүктеушілердің тіреу паркін анықтау
Шығыс мәліметтері
Қолданылатын поддондардың типтік мөлшерлері бойынша жылдық жүкағымды бөлу 4.2 кестесінде көрсетілген.
П2 және П3 поддондарынан 1 + 0,1 n т статикалық жүктемелі пакеттер құрылады. Жүккөтерушінің орташа техникалық жылдамдығы– 3,6 км/с. Поддондар орын ауысуының орташа аралығы 100 + n м. Жүк тиеу біржақты, қозғалыс маршруттары маятниктік, жүккөтерімділігін пайдалану коэффициенті - 1+0,01 n. Бір циклге жүк тиеу және жүк түсіруге (соның ішінде пакет құру) орташа қарапайым уақыт (Тп + Тр) – 10 + n мин. Аккумуляторлық кассеталарды ауыстыру жұмыс уақытынан тыс кезде жүзеге асырылады. Жұмыс режимі - екіауысымды. Поддон айналымының уақыты 10 + n күн. Жүкағымының бірқалыпсыздығы коэффициент– 1,0 + 0,0 1n.
4.2 кестесі – Жүкағымдары поддондардың типтік мөлшерлері бойынша
Поддон типі
|
Поддонның статикалық жүктемесі, т.
|
Жүкайналым, мың.т.
|
П1
|
1+0,1n
|
40+n
|
П2
|
0.5+0.05n
|
30+n
|
П3
|
0.25+0.025n
|
30+n
|
Шешімі
Электржүктиеушілерінің саны мына формула бойынша анықталады:
wmp=Qо/qmp.c ,
мұндағы
|
Qc
|
-
|
Орташатәуліктік жүкайналым, т;
|
|
qmp.c
|
-
|
Электржүктиеушілерінің орташатәуліктік өнімділігіа, т.
|
Орташатәуліктік жүкайналым мына формула бойынша анықталады:
Qо = Q k / Fp,
мұндағы
|
Q
|
-
|
жоспарлы кезеңдегі жүкайналым, т. (біздің жағдайда 4.2 кестесінің 3-ші бағанындағы мәндердің сомасы);
|
|
k
|
-
|
жүкайналымның бірқалыпсыздығын есепке алатын коэффициент, (жүкағымының бірқалыпсыздығы);
|
|
Fp
|
-
|
жоспарлы кезеңдегі жұмыс күндерінің саны – 256 күн.
|
Жүктиеушінің орташатәуліктік өнімділігі мына формула бойынша есептеледі:
qmp.c = q k1 Fд.с k2 / Tц.т. ,
мұндағы
|
q
|
-
|
көлік құралының жүккөтерімділігі – 1 + 0,1n, т;
|
|
k1
|
-
|
көлік құралының жүккөтерімділігін пайдалану коэффициенті;
|
|
Fд.с.
|
-
|
көлік құралының жұмыс уақытының тәуліктік қоры (екі ауысымдық жұмыс кезінде – 2*8*60=960 мин.);
|
|
k2
|
-
|
Көлік құралдарын уақыт бойынша пайдалану коэффициенті (шешіліп отырған есепте k2=1);
|
|
Tц.т.
|
-
|
көліктік цикл, мин.
|
Tц.т = Тпр. + Тп + Тр,
мұндағы
|
Тпр.
|
-
|
Жүріп өткен жол уақыты (тапсырма шарты бойынша Тпр.=2*(100+n)*60/(3,6*1000) мин.);
|
|
Тп,Тр
|
-
|
Көлік құралының жүктиеу және жүктүсіру уақыты (тапсырма шарты бойынша Тп + Тр=10+n, мин.).
|
Жоғарыда көрсетілген формулаға шығыс мәліметтерін тапсырма нұсқасына сәйкес қоя арқылы осы өндірістің цехаралық жүкағымын ұйымдастыруға қажетті электржүктиеушілер санын табамыз.
Жобаланған жүк ағымдарына қызмет көрсетуге қажетті поддондар санын есептеуге көшеміз.
П1 типті поддондар саны мына формула бойынша анықталады:
П1 = Q (1 + kK.H. + kK.P.) / qK ,
мұндағы
|
Q
|
-
|
жоспарлы кезеңдегі жүкайналым (П1 поддондары үшін -Q=40+n мың.т.);
|
|
kK.H.
|
-
|
бірқалыпсыз тасымалға байланысты поддондар қажеттілігін ескеретін коэффициент,
|
,
|
kK.P.
|
-
|
поддондардың жөндеуде болуына байланысты поддондарға деген қажеттілікті ескеретін коэффициент kK.P=(10+n)/365;
|
|
qK
|
-
|
выработка на один поддон за расчетный период, т.
|
qK=qK.C(Fk - Fн)/To ,
мұндағы
|
qK.C.
|
-
|
поддонның статикалық жүктемесі (П поддоны үшін – 1+0,1n, т);
|
|
Fk
|
-
|
Есептік кезеңдегі күнтізбелік күндер саны – 365.
|
|
Fн
|
-
|
Жұмыстан тыс жағдайында поддондар уақытын табу– 10 + n күн.
|
|
To
|
-
|
Поддон айналымының орташа уақыты – 10+n күн.
|
Формулаға сәйесінше мәндерді қоя отырып П1 типті поддондардың қажетті санын аламыз.
П2 және П3 типінің поддондар санын дәл осылай анықталады.
4.4 Энергетикалық шаруашылықты ұйымдастыру
Тапсырма
Машина жасау кәсіпорынының электр энегиясының жылдық жоспарлы шығынын анықтау.
Шығыс мәліметтері
Өндірістік бағдарлама Ni бұйымының типтік өлшемі бойынша сәйкесінше мынаны құрайды: I бұйым – 40 + n мың.дана., II бұйым – 25+n мың.дана., III бұйым– 30 + n мың.дана. Дайындау өнідіріс бойынша өтпелі энергетикалық коэффициенттер ki (шартты бұйымдарға өтпел) I, II и III бұйымдары үшін сәйкесінше k1=1; k2=1,5;k3=1,3-ға тең.
Запасты бөліктерді шығару бағдарламасы (өзіндік құны бойынша) 2,5+0,5n млн. теңге. Дайындау өндірісінде шартты бұйымдарға шығындалатын электр энергиясының нормасы – 80 + n кВт.с. Шартты бұйымды жасаудың өзіндік құны (сатып алатын және кешенделетін бұйымдар мен полуфабрикаттарға кететін шығындар есебінсіз) – 2,3+0,1n мың. теңге. Энергия қабылдағыштардың сомалық бекітілген қуаты – 25+n мың. кВт, соның ішінде механикалық-құрастыру өндірісінде – 10 + n мың. кВт.
Көмекші өндіріс цехтерінде энергия шығыны негізгі өндірістегі технологиялық мақсаттарға кететін энергия шығынының 30% құрайды.
Жарықтандыруға, желдетуге және басқа да шаруашылық қажеттіліктерге энергия шығыны - 10+0,1n млн. кВт.с, соның ішінде жарықтандыруға – 3 + 0,1n млн. кВт.с.
Механикалық-құрастыру өндірісінде құрал-жабдықтар жұмысы уақытының нақты жылдық қоры – 3950+10n сағат.
Қуат бойынша құрал-жабдық жұмысының бірқалыпсыздығын есепке алатын коэффициент, kқ=0,6.
Уақыт бойынша құрал-жабдық жұмысының бірқалыпсыздығын есепке алатын коэффициент, kу=0,8 двигательдердің КПД 1=0,8. Желіде шығындарды есепке алатын коэффициент 2=0,9.
1 кВт. с. күштік электр энергиясы тарифы 4 теңгеге тең деп аламыз, жарық 2 теңге. Бекітілген қуат үшін төлем - 13 теңге/кВт.
Тапсырма
Дайындау өндірісіндегі технологиялық энергия шығыны мына формула бойынша есептеледі:
,
мұндағы
|
Gэн.нор
|
-
|
Дайындау өндірісіндегі шартты бұйымға жұмсалатын электр энергиясы шығынының нормасы, кВт.с/шарт. изд.;
|
|
Nшшар
|
-
|
өнімді шығарудың өндірістік бағдарламасы (шартты бұйымдарда).
|
Дайындау өндірісінде энергия шығынын есептеу үшін шартты бұйымдар ретінде өнімді шығарудың өндірістік бағдарламасы мына формула бойынша анықталады:
,
мұндағы
|
n
|
-
|
Бұйымның типтік өлшемінің саны;
|
|
Ni
|
-
|
Табиғи өлшеудегі бұйымның типтік өлшемдері бойынша өндірістік бағдарлама, дана.;
|
|
ki
|
-
|
і бұйымы үшін ауыстырмалы энергетикалық коэффициент (шартты бұйымдарға көшу);
|
|
Sз.ч.
|
-
|
Запас бөліктерді жасаудың өзіндік құны, теңге;
|
|
Sшар.
|
-
|
Шартты бұйымдарды жасаудың өзіндік құны (сатып алатын бұйымдар мен полуфабрикаттарға кететін шығындарсыз), теңге.
|
Мәліметтерді шығыс формуласына қоя отырып, дайындау өндірісіндегі технологиялық энергияның шығынын G’эн.з.анықтаймыз.
Механикалық-құрастыру өндірісіндегі технологиялық энергия (кВт.ч.) шығыны мына формула бойынша анықталады:
G’’эн.з. = Мэн.у. Fд kм kв / (1 2),
мұндағы
|
Мэн.у
|
-
|
Энергия қабылдағыштардың бекітілген сомалық қуаты, кВт;
|
|
Fн
|
-
|
Механикалық-құрастыру өндірісіндегі құрал-жабдықтардың жұмыс уақытының нақты жылдық қоры, сағ.;
|
|
kм
|
-
|
құрал-жабдықты қуат бойынша қосудың бірқалыпсыздығын есепке алатын коэффициент;
|
|
kв
|
-
|
құрал-жабдықты қуат бойынша қосудың бірқалыпсыздығын есепке алатын коэффициент;
|
|
1
|
-
|
двигательдердің КПД ;
|
|
2
|
-
|
желідегі шығынды есепке алатын коэффициент.
|
Технологиялық энергияға (кВт. ч.) деген сомалық жылдық қажеттілік мына формула бойынша анықталады:
Gэн.з.=(G’эн.з.+G’’эн.з.)*1,3,
мұндағы
|
1,3
|
-
|
Көмекші өндіріс цехтерінде энергия шығыны негізгі өндірістегі технологиялық мақсаттарға кететін энергия шығынының 30% құрайтынын есепке алатын коэффициент, (тапсырманың шығыс мәліметтерін қара.).
|
Электр энергиясының жалпы жоспарлы шығыны мына формула бойынша анықталады:
Gэн.о=Gэн.з+Gх.н .,
Шартты бұйымдарға кететін электр энергиясының жалпы меншікті шығыны мына формула бойынша анықталады:
q=Gэн.о/Nвшар.
Электр энергиясына жұмсалатын жалпы шығын (теңгемен) (электр желісін қамтамасыз етуге кететін шығынсыз) мына формула бойынша анықталады:
Sэ=(Gэн.з*c+(Gш.қ.- Gжарық.)* с+Gжарық*жарық+Мэн.у.* эн.у.),
мұндағы
|
к
|
-
|
Күштік электр энергиясына тариф, 1кВт.с. үшін теңге;
|
|
Gжарық.
|
-
|
Жарықтандыруға кететін энергия шығыны, кВт.с;
|
|
жар.
|
-
|
жарықтық электр энергиясына 1 кВт.с, үшін тариф тең.;
|
|
эн.у.
|
-
|
Бекітілген қуатқа тариф, тең /кВт.
|
Достарыңызбен бөлісу: |