Пән бағдарламасының беттік парағы (syllabus)

9 Пәннің қысқаша сипатталуы

1 Тақырып. Кіріспе

Қара металдарды илемдеу өңдірісінің бүгінгі жағдайы. Түсті металдарды илемдеудегі технологиялық процестердің ерекшеліктері. Түсті металдар мен болатты үздіксіз құятын металлургиялық құрылымдар.

Біліктерінің санына қарай жұмыс қапастарын топтастыру. Арнайы конструкциялы қапастар. Атқаратын қызметі мен жұмыс қапастарының орналасуына қарай илемдеу орнақтарының топтастыруы. Реверсивті және реверсивтік емес екібілікті қапастар. Үш- және төртбілікті қапастар.көпбілікті және әмбебап қапастары. Бірқапасты, сызықты, дәйекті, жартылай үздіксіз және үздіксіз орнақтар. Ыстықтай және суықтай илемдеу орнақтары.

Деформациялау коэффициенттері. Жолақты біліктерімен басып алу шарттары. Илемдеу кезіндегі күш пен қысым. Илемдеу кезіндегі басып озу мен қалып қою. Деформация жылдамдығы. Ыстықтай және салқын илемдеу кезіндегі металдың деформацияға қарсылығы. Жұмыс және тіреу пішімбіліктерінің серпімді жапсырылуы. Илемдеу кезіндегі күштің бағыты. Илемдеу моменті. Электр жетектерінің қуатын анықтау. Илемдеу орнақтарының есептеу теориясының негіздері. Илемдеу кезіндегі үйкеліс коэффициенті.

Әртүрлі конструкцияларының кинематикалық сұлбалары. Илемдеу орнағының басты тізбегінін жалпы сипаттамасы. Жұмыс қапастары. Түрлері мен конструкциялары. Жұмыс қапастарының негізгі элементтері: илемдеу пішімбіліктері, мойынтіректері, табандары, пішімбіліктерді орнату және теңдеу механизмдері, тұғыр, пішімбіліктерді ауыстыру механизмдері мен құрылғылары, олардың атқаратын қызметі мен конструкциялық ерекшеліктері. Жұмыс капастарының негізгі бөлшектері мен тораптарын беріктікке есептеу.

Басты жетек. Түрлері мен конструкциялары. Басты жетектің негізгі элементтері: тісті қапастар, редукторлар, аралас тісті қапастар мен редукторлар, бас тізбектің шпиндельдері мен муфталары. Атқаратын қызметі, түрлері, кинематикалық сұлбалары және конструкциялары. Бас жетегіндегі элементтерінің негізгі параметрлерін есептеу және техникалық сипаттамалары.

Илемдер мен құймаларды тасымалдауға араналған машиналар мен механизмдер. Құйма тасығыштар, рольгангтар мен шлепперлер, итергіштер мен тіреулер. Орнақтағы роликтер, реттегіш рольгангтар. Блюминг пен слюбинг ролгангтары. Тоңазытқыштар. Орамдықтарды тасымалдау үшін арналған құрылғылар. Атқаратын қызметі, түрлері, кинематикалық сұлбалары мен конструкциялары. Техникалық сипаттамалары мен негізгі параметрлерінің өлшемдерін есептеуі.

Қысу, дайындау және сортты орнақтарының манипуляторлары мен түзеткіштердері. Бұрылатын және көтеретін столдар. Илемді өңдеу тізбектеріндегі түзеткіштер. Атқаратын қызметі, түрлері, кинематикалық сұлбалары мен конструкциялары. Техникалық сипаттамалары, негізгі өлшемдерінің есептеуі.

Параллель пышақтарымен қайшылар. Кесу күшеюін анықтау. Көлбеу пышақтарымен қайшылар (гильотина тәрізді). Сортты дайындамаларды ыстықтай кесу үшін арналған ұшпалы қайшылар. Дискті қайшылар мен аралар. Қаңылтырды түзету үшін арналған машиналар. Жолақты түзетутеориясының негіздері. Атқаратын қызметі, түрлері, кинематикалық сұлбалары мен конструкциялары. Техникалық сипаттамалары, негізгі өлшемдерінінің есептеуі.

Қазіргі және болашақ илемдеу стандарының құрылыстық ерекшекліктерін шолу. Арнайы орнақтар: көп білікті, планетарлы, вакуумды және т.б. пішім иілгіш агрегаттар. Бөлшек илемдеу орнақтар. Бұрамалы илемдеу орнақтар. Қаңылтырды, жұқа таспаны шексіз илемдеу орнақтың жабдықтарының сипаттамалары. Жапсарсыз құбырларды өңдіруге арналған орнақтар. Пилигримді орнақтар. Жаю мен қобылау орнақтары.

Сым тарту орнақтары. Сипаттамасы, атқаратын қызметі, негізгі технологиялық жабдықтарының құрамы мен орнақтардың техника-экономикалық параметрлері. Сым тарту орнақтарының негізгі механизмдері: сайман ұстағыш, тарту арбасы, тұғыр, жетек. Барабанды сым тарту орнақтары. Негізгі тораптары. Құрылысы мен есебі. Құбыр тарту орнақтары. Негізгі тораптары, атқаратын қызметі, конструктивтік ерекшеліктері мен есептеу элементтері. Сымды тарқату құрылғылар, ұштағыш білдектер, пісіру аппараттар. Сым орағыштары.

Құймакесектері мен илемдерді тазарту машиналар мен агрегаттар. Илемді таңбалау және белгілеу машиналар мен механизмдер. Илемді құрсау және байлау машиналары. Қаңылтыр пакеттері мен орамдықтарын орау машиналар. Жолақты қышқылмен күйдіру, мырыштау және алюминийдендіру агрегаттары. Қаңылтырды қалайылау агрегаттары. Жолақтарды полимер материалдарымен жабу агрегаттары. Илемді термиялық өңдеу және жылдам суыту агрегаттары.

Илемдеу және құбырлы орнақтарын дамыту болашағы. Жазық және сортты илемді өңдіру үшін құймалы-илемдеу жинақтар. Металдарды қысыммен өңдеудің арнайы түрлері. Металдарды қысыммен өңдеудегі принципиалды жаңа технологиялық үрдістер және оларға арналған жабдықтар.

Тәжірибелік жұмыс №1. Ыстықтай қалыптау кезіндегі пішімбіліктерге металдың қысымын есептеу.

Жұмыс мақсаты: ыстықтай қалыптау кезіндегі пішімбіліктерге металдың қысымын есептеу.

3 Тақырып. Илемдеу үрдістерінің параметрлері.

Тәжірибелік жұмыс №2. Суықтай қалыптау кезіндегі пішімбіліктерге металдың қысымын және күшеюін есептеу.

Жұмыс мақсаты: суықтай қалыптау кезіндегі пішімбіліктерге металдың қысымын және күшеюін есептеу.

4 Тақырып. Илемдеу орнақтарының бас тізбекті жабдықтарының түрі мен құрылымы.

Тәжірибелік жұмыс №3. Блюминг пішімбілігін беріктікке есептеу.

Жұмыс мақсаты: блюминг пішімбілігін беріктікке есептеу.

5 Тақырып. Илемдеу орнақтарының бас жетегі.

Тәжірибелік жұмыс №4. Пішімбіліктерге әсер ететін күшеюі бойынша илемдеу моментін анықтау. Жетектің статикалық жүктемесінің диаграммасы.

Жұмыс мақсаты: пішімбіліктерге әсер ететін күшеюі бойынша илемдеу моментін анықтау.

6 Тақырып. Илемді тасымалдауға арналған жабдық.

Тәжірибелік жұмыс №5. Сұйықты үйкелістің подшипниктерін есептеу.

Жұмыс мақсаты: сұйықты үйкелістің подшипниктерін есептеу.

7 Тақырып. Жұмыс қапастарының пішімбіліктеріне металды әперу үшін жабдық.

Тәжірибелік жұмыс №6. Жүйрік басу механизмнің жетегінің қуатын анықтау және беріктікке есептеу.

Жұмыс мақсаты: басу механизмнің жетегінің қуатын анықтау және беріктікке есептеу.

8 Тақырып. Илемді кесу және түзету үшін жабдық.

Тәжірибелік жұмыс №7. Жабық түрлі жұмыс қапастарының орнақтарын қатандыққа және беріктікке есептеу.

Жұмыс мақсаты: жабық түрлі жұмыс қапастарының орнақтарын қатандыққа және беріктікке есептеу.

9 Тақырып. Арнайы орнақтар.

Тәжірибелік жұмыс №8. Мыс қыстырмасындағы әмбебап шарнирдарымен шпиндельдерді есептеу.

Жұмыс мақсаты: әмбебап шарнирдарымен шпиндельдерді есептеу.

10 Тақырып. Сым тарту орнақтары.

Тәжірибелік жұмыс №9. Шестернялы пішімбіліктің тісті ілінісін беріктікке есептеу. Тісті қапастарын аударуына есептеу.

Жұмыс мақсаты: тісті ілінісін беріктікке есептеу.

11 Тақырып. Уландыру, жабу, термоөңдеу, орау және құрсау үшін агрегаттар.

Тәжірибелік жұмыс №10. Рольгангтардың негізгі параметрлерін есептеу.

Жұмыс мақсаты: рольгангтардың негізгі параметрлерін есептеу.
СӨЖ мазмұны
СӨЖ түрлерінің тізімі

Ұсынылатын әдебиет: [1], 67 – 110 бет.

Тақырып 2. Илемдің бойлы және көлденен түрлі қалындығына әсер ететін әртүрлі факторлар. Илемдің түрлі қалындығын кішрейту тәсілдері.

Ұсынылатын әдебиет: [3], 36 – 60 бет.

Тақырып 3. Рейкалы қадамды конвейерлер. Шынжырлы конвейердің динамикасы. Дайындамалар, бунттар мен орамдықтар үшін тиегіштер.

Ұсынылатын әдебиет: [3], 16 – 35 бет.

Тақырып 4. Илемдеу цехтарының арнайы крандары. Арбашаны алу және аудару механизмдерін есептеу

Ұсынылатын әдебиет: [4], 61 – 100 бет.

Тақырып 5. Жолақтар мен созба сымдарды (илемдер) орау үшін арналған машиналар. Бумадағы жолақтың ұшын бүгу

Ұсынылатын әдебиет: [5], 47 – 90 бет.

Тақырып 6. Теміржолдық доңғалақтарын және рельстерін термоөңдеу агрегаттары

Ұсынылатын әдебиет: [7], 77 – 81 бет.

Тақырып 7. Спиральды және тізу жапсармен құбырды өңдірудің негізгі үрдістері. Құбырларды пешті және электр пісірудің үздіксіз агрегаттары. Жалпы мағлұмат

Ұсынылатын әдебиет: [8], 57 – 84 бет.

Шартты белгілеулер: 1ДҮТ –№1 дәріске дайындалуға берілетін үй тапсырмасы, Қ – оқу үрдісіне қатысуы, 1тәжҮТ –№1 тәжірибелік жұмысқа дайындалуға берілетін үй тапсырмасы, Р – рұқсатнама, Е – Есеп, 1ТҚ – №1 тәжірибелік жұмысты қорғау, 1ӨМҮТ – №1 өздігінен материалды меңгеруге берілетін үй тапсырмасы; К – коллоквиум.

Университеттің Ғылыми кеңесі бақылау түрлеріне және ағымдағы үлгерімге байланысты төмендегідей салмақтық үлес бекітілген.

Студенттің семестр бойы пән бойынша жинаған жіберу рейтингісінің бағасы мынаған тең

ЖР = (Р1 + Р2)/2
Студенттің рейтингісі (Р1 және Р2) мына формула бойынша анықталады
Р1(2) = АҮ1(2) ·0,7 + МБ1(2) ·0,3
Ағымдағы үлгерім (АҮ) 100 балдық шкаламен анықталады(бақылау іс-шараларының күнтізбелік графигін қара).

Сонымен қатар межелік бақылаудың (МБ) бағасы да 100 балдық шкаламен анықталады.

Қорытынды бақылау (ҚБ) 100 балдық шкаламен анықталады.

Баллдық жүйе бойынша пәннен қорытынды рейтинг “Оқушылардың оқу жетістіктері” және “Рейтингтік ведомость” журналдарына балл түрінде кестелерге енгізіліп эквивалентті бағаға айналдырылады.

Кредиттік технология бойынша оқыту барлық курстар үшін және С. Торайғыров атындағы ПМУ –да барлық пәндер бойынша студенттің білімі рейтингті бақылаумен бақылау қолданылады. Мамандықтың жұмыс оқу жоспарына енгізілген пән рейтингі 100 балдық шкаламен бағаланады.

«Металдарды қысыммен өңдеуге арналған машиналар» курсы студентке ғылыми әдебиеттермен, сонымен бірге оқулықтармен, мерзімді журналдармен, интернетпен жұмыс жасау арқылы машықтануға мүмкіндік береді.

Оқытушының берген тақырыбын студент оны ОСӨЖ сабақтарында, зертханалық жұмысты өткізгенде, зертханалық жұмыс нәтижелері бойынша есепті қорғағанда нақтылай түседі.

Өздік жұмыс, теориялық курсқа кірмеген немесе қысқаша түрде қарастырылған, дәрістік тақырыптарға қатысты сұрақтарды теориялық түрде зерттеу және оларды ұсынылған әдебиет бойынша тереңдетіп оқу болып табылады.

Өздік жұмысы келесі түрде бағаланады: әр тақырыпты теориялық тұрғыдан қарастырылған сұрақтар конспект жасаумен аяқталады, конспект оқытушыға көрсетіліп бағаланады..

Студенттердің оқытушымен бірге орындалатын өздік жұмысы, дәрістік сабақтардың тақырыптарын терең зерттеп, оларды бекітуге бағытталған. Студенттер сабаққа дайындықпен келіп, ұсынылған әдебиеттер мен аталмыш сабаққа қажетті материалдарды қолдануы керек. Сабақты босатқан жағдайда студент уақытында тапсырмаған материалды келесі аптасында тапсыра алады. Уақытында тапсырылымаған материал оқу семестрінің 4 апта аралығында қабылданады және 50%-дан (жартысын аласыз) төмен бағаланады..

Бірінші және екінші межелік бақылау оқытылған тақырыптар бойынша ауызша сұрау түрінде, билеттер немесе тесттер бойынша 100 балдық жүйемен бағаланады.

Пән бойынша межелік бақылауға (МБ) ағымдағы үлгерім (АҮ) балдарын жинаған студент қана жіберіледі.

– Егер студент межелік бақылаудан өтпеген болса, немесе МБ 50 балдан төмен бал жинаған болса, онда ол студенттің рейтингі анықталмайды. Мұндай жағдайда деканат МБ тапсырудың жеке мерзімін белгілейді.

7 – семестр аяғында емтихан қабылданады.

Емтихан үш сұрақтан туратын билет бойынша немесе 50 сұрақтан тұратын нұсқаға салынған тесттер бойынша алынады. Емтихан 100 балдық жүие бойынша бағаланады.

Пән бойынша қорытынды бақылауға (ҚБ) оқу бағдарламалық жұмыстардың барлық талаптарын орындағандар (барлық зертханалық және тәжірибелік жұмыстарды және СӨЖ және ОСӨЖ бойынша жұмыстар мен тапсырмалар орындаған және тапсырған), курстық жұмысты қорғағаны үшін жақсы баға алғандар (семестрлік жұмыстар) және жіберу рейтингісін жинағандар (50 балдан кем емес) студенттер жіберіледі.

Егер студент алушы жіберу рейтингісі және қорытынды бақылауы бойынша жақсы бағаларға ие болса, онда пән бойынша қорытынды баға есептелінеді. Егер студент қорытынды бақылауды себепсіз жіберсе, онда оның бағасы “қанағаттанарлықсыз” деп есептелінеді.

Мен сіздерден сабаққа кешікпеулеріңізді сұраймын, оқытушыдан кейін аудиторияға кіруге болмайды, сабаққа қалғаны үшін студент сабаққа жіберілмейді, өйткені ол оқу сабағының үрдісін бұзады. Сонымен бірге тәртіп бұзғаны үшін студент аудиториядан қуылады және 0 бал қойылады.

Емтиханды көшіруге жол берілмейді. Бақылау шарасында көшіргені үшін студент аудиториядан шығарылады және оған 0 бал қойылады.

Егер сіз себепті жағдайлармен бақылау шараларын өткізу кезінде қатыспаған болсаңыз, онда оқытушы тағайындаған уақытта қосымша өтуіңізге мүмкіндік беріледі (МБ және ҚБ деканның рұқсатымен өткізіледі), кері жағдайда сіз «0» балл аласыз.


12 Әдебиеттер тізімі
Негізгі әдебиет

1. Целиков А.И., Полухин П.И. и др. Машины и агрегаты металлургических заводов, М.: Металлургия, 1978 т.1, 415с., т.2, 328с.

2. Притыкин Д.П. Механическое оборудование заводов цветной металлургии, ч.1 и 2. М.: Металлургия, 1988, 392с.

3. Притыкин Д.П. Надежность, ремонт и монтаж металлургического оборудования, М.: Металлургия, 1986, 365 с.

4. Басов А.И. Механическое оборудование обогатительных фабрик заводов тяжелых цветных металлов. – М.: Металлургия, 1987, 578с.

5. Основы металлургии т.7 Технологическое оборудование предприятий цветной металлургии М.: Металлургия, 1975, 1008с.

6. Гребеник В.И. и др. Расчеты металлургических машин и механизмов. – Киев: Вища школа, 1988, 488с.

7. Кружков В.А. Металлургические подъемно-транспортные машины – М.: Металлургия, 1989, 464с.

8. Кохан Л.С., Навроцкий А.Г. Механическое оборудование цехов по производству цветных металлов – М.: Металлургия, 1985 –330с.

9. Ширенко Н.С. Механическое оборудование доменных цехов– М.: Металлургия, 1975.-478с.

10. Иванченко Ф.И., Павленко В.А. Механическое оборудование сталеплавильных цехов – М.: Металлургия, 1986-326с.

11. Сапко А.И. Механическое и подъемно-транспортное оборудование электрометаллургических цехов –М.: Металлургия, 1978, 326с.

12. Аксенов П.Н. Оборудование литейных цехов – М.: Машиностроение, 1988, 386с.