70
модуль. Олар жеке терезелерде орналастырылған. Модульге оқиғаларға сәйкес іс-әрекеттерді
орындайтын программа мәтіні (прцедуралар) енгізіледі. Программа мәтінін программалық
код деп, терезені программалық код терезесі не қысқаша редактор терезесі деп те атайды.
Delphi іске қосылған кезде ол форма терезесінің астында көрінбей тұрады. Оны экранға
шығару тәсілдері:
-
форманы жабу (жабу түймесін шерту);
-
код терезесінің бір шеті форма астында көрініп тұрса, оны
шерту. Терезе белсендірулі түрде ашылады да, онда процедура дайындамасы (үлгісі)
көрінеді. Оның тақырыбы нүкте арқылы бөлінген класс және процедура атауларынан
тұрады, т.б.
Жалпы, формадан код терезесіне өту және код терезесінен формаға өту үшін F12
клавишін басу жеткілікті.Оқиғаға байланысты құрылатын процедура оқиғаны өңдеуіш не
оқиғаны өңдеу процедурасы делінеді. Процедура дайындамасының жазылу түрі:
Procedure
<атау>(Sender : Object);
Сипаттау бөлімі
begin
процедура денесі
end;
мұндағы Sender параметрі құрылатын процедураның қай класқа тиістілігін анықтайды.
Терезенің сол бөлігіндегі – браузер терезесі. Онда код терезесінде барлық
жарияланулардың құрылымын көріп шығуға болады.
Лабораторная работа №2.
Берілгендерді енгізу. InputBox функциясы. Берілгендерді шығару.
ShowMessage процедурасы.
Delphi –
де айнымалы мәнін жадыға енгізу үшін келесі тәсілдер қолданылуы мүмкін:
1.
меншіктеу командасы;
2.
енгізу терезесін пайдалану;
3.
форманың Edit компоненті өрісін пайдалану.
Меншіктеу командасының программада жазылуы әдеттегідей, мысалы, x:=4.7;
Енгізу терезесі Delphi –дің стандартты InputBox функциясының терезесі. Жазылу
үлгісі:
<айнымалы>:= InputBox(‘<тақырып>’,’<түсініктеме>’,’<мән>’)
Мұндағы,
Айнымалы – мән енгізу терезесіне енгізілетін жолдық тіпті айнымалы атауы (InputBox
функциясының мәні әр кезде жолдық типті (String) типті.Мән меншіктелетін айнымалы (х)
программада x: string; түрінде сипатталуы тиіс);
Тақырып – енгізу терезесінің тақырыбы ретінде жазылатын мәтін;
Түсініктеме – енгізу терезесінің ішінде жазылатын түсініктеме мәтін;
Мән – енгізу терезесі көріген кезде оның енгізу өрісінде көрінетін мәтін. Әдетте оны
бос символдық етіп енгізеді. Мысалы, x:=4.7 меншіктеу командасын InputBox функциясын
пайдаланып, мына түрде беруге болады:
х:= InputBox(‘Аргумент мәні’, ‘х=’, ‘’)
Команданың орындалуында өзінің арнайы терезесі экранға шығады, оған 4,7 мәнін
енгізіп, OK түймесін шерту керек.
Берілгендерді шығару. ShowMessage процедурасы.
Delphi –
де берілгендерді ShowMessage (мәліметтерді көру) процедурасының терезесіне
шығаруға болады. Процедураның жазылу үлгісі:
ShowMessage(s);
Мұндағы s – жолдық типті өрнек. Егер ол сандық типті болса, оны жолдық типке
түрлендіру үшін s аргументінің орнына типті түрлендірудің сәйкес функциясын енгізу керек.
71
Мысалы, s нақты типті сан болса, оны шығару терезесінде көрсету операторы мына түрде
жазылады:
ShowMessage(FloatToStr(s));
Немесе
ShowMessage(FloatToStr(s, ffgeneral,7,3));
Жүйе соңғы операторды оқып шығып, жеті цифрдан тұратын нақты санды символдық
типте шығару терезесінде көрсетеді.
Мысал. X=4,8 үшін y=2x+5/3 функциясының мәнін есептеу керек. Х мәні InputBox
терезесі арқылы енгізілсін, у мәні ShowMessage терезесінде көрсетілсін.
1.File/New Application
командасын беріп, жаңа проект ашыңыз. Form 1 терезесі
көрінеді.
2.Форманы екі рет шертіңіз. Unit1.pas атаулы модуль құрылады да, код терезесінде
OnCreate
оқиғасын өңдеуіш процедурасының дайындамасы көрінеді 1-сурет.
1-
сурет.Программалық код терезесі.
3.Келесі программаны енгізіңіз:
Бұл – форманы екі рет шерту (OnCreate) оқиғасына сәйкес жазылған оқиғаны өңдеу
процедурасы.
4.Іске қосу: Run немесе F9 клавишін басыңыз.
5. Терезеге 4,8 мәнін енгізіп, ОК түймесін басыңыз 2-сурет:
2-
сурет. Мән енгізу.
6.Нәтижесі 3-суретте көрсетілген:
72
3-
сурет. Нәтиже.
Тапсырма 1. Процедураға ShowMessage(FloatToStr(s, ffgeneral,7,3)); операторын
енгізіп, программаны іске қосыңыз.
Тапсырма 2. Мысалды TEdit, Tlabel,TButton компоненттері арқылы келесі
процедураны қойып орындаңыз:
Procedure TForm1.Button1Click(Sender:TObject);
Var x:String; y:real;
Begin
X:=Edit1.Text;
Y:=3*StrToFloat(x)+5/3;
Label1.Caption:=’
Функция мәні=’+#13+FloatToStr(y);
End;
Тәжірибелік жұмыс №3
Қарапайым мысалдар. Сызықтық құрылым есептеріне программа құру
Тапсырма: x,y,z сандарының арифметикалық ортасын есептеңіз.
Шешу:
1. Мои документы ортасында жаңа бума құрыңыз.
2.
Жаңа проект құру үшін кесесіні орындаңыз:
file/new/application.
3. standart
палитрасынан Form1 8 компонент орнатыңыз:
Label1, Label2, Label3, Label4,Edit1, Edit2, Edit3,Button1
Label1, Label2, Label3, Label4 –
меткалары – текстік ақпаратты бейнелеу үшін арналған.
Label1 –
ге “Введите х” деп,ал қалғандарына да “введите y”, “ введите z ” деген мәтіндерді
енгіземіз. Ал Label4 меткасында d мәнінің нәтижесін жазамыз. Edit1, Edit2, Edit3-
компоненттері жолдық шамаларды енгізуге арналған. Button1- компонентін басқан кезде
оқиғаларды ұйымдастыру үшін арналған. Біздің жағдайда сол батырманы басқан кезде d
мәнін есептеуді ұйымдастырады.
4. Form1 инспекторе объектісінің Caption қасиетіне Form1 орнына ”Нахождение средне
арифмитическое ” сөзін жазамыз.
қаси
еттері
E
dit1
E
dit2
E
dit3
L
abel1
L
abel2
L
abel3
L
abel4
B
utton1
Heig
t
2
1
2
1
2
1
1
3
1
3
1
3
1
3
4
9
Left
7
2
2
80
4
56
8
0
2
88
4
64
1
04
4
24
Top
6
4
6
4
6
4
1
6
8
8
1
76
2
64
Widt
h
9
7
9
7
9
7
5
0
5
1
5
1
3
1
05
5. Button1 батырмасын екі рет шертіп келесі програма кодын жазамыз:
procedure TForm1.Button1Click(Sender: TObject);
var
x,y,z,d:real;
begin
x:=strtofloat(edit1.text);
y:=strtofloat(edit2.text);
z:=strtofloat(edit3.text);
d:=(x+y+z)/3;
label4.Caption:='
Результат’='+floattostr(d);
Достарыңызбен бөлісу: |
