Өзін-өзі бақылау сұрақтары

259 
II.
1. 
Астауша 
мен 
қораптардағы 
сымдарды 
төсеудің 
артықшылықтарын атаңыздар. 
2.
Астауша дегеніміз не? 
3.
Болат қораптың құрылысы қандай? 
4.
Бірыңғай сериялы қорап дегеніміз не? 
5.
Монтаждау операцияларын орындау тәртібі қандай? 
6.
Астаушадағы сымдар мен кабельдерді қалай төсеуге болады? 
III.
1. Астаушалардың қораптардан артықшылығы қандай? 
2.
Астаушаларды қалай орнатады? 
3.
Қораптарды қалай орнатады? 
4.
Астаушаға сымдарды төсеудің талаптары қандай? 
5.
НЛ40-П2 астауша белгісін түсіндіріңіз. 
 
8.7.
 
Құбырлардағы электр сымдарын монтаждау 
Құбырлардағы электр сымдарын қолдану саласы. 
Болат 
құбырлар сымдарды механикалық зақымдардан қорғау үшін, 
сонымен қатар, сымдардың оқшаулауыштарын және де сымдардың 
өздерін ғимарат ортасының бұзылуынан қорғайды. Бірінші 
жағдайда құбыр желісі саңылаулы, ал екіншісінде тек саңылаулы 
(ылғал және шаң өтпейтін) болуы мүмкін. 
Болат – құрылыста және түрлі құралдарды дайындау үшін кең 
қолданылатын негізгі материал. Ол салыстырмалы түрде қымбат 
емес және жақсы механикалық, физикалық-химиялық және 
технологиялық қасиеттерге ие. 
Салыстырмалы жоғары емес төзімділік кезінде аса жоғары 
жемірулік төзімділікке жету үшін хромникельді болаттарды 1100... 
1150 °С температура кезінде суда шынықтырады. Төзімділікті 
арттыру үшін болатты суық пластикалық деформацияға ұшыратады. 
Қымбат тұратын никельді үнемдеу үшін марганецпен жиі 
алмастырады. 
Құбыр желісінің саңылаусыздығын қамтамасыз ету үшін 
құбырлардың өзара байланысқан жерлерін және олардың аппаратқа 
және құралға қосылған жерлерін тығыздайды. Құбырды тығыздау 
дәрежесі түрліше болады. Жарылыс қаупі бар ортада құбыр желісі 
жоғарылатылған қысымға төзе білу керек. 
Соңғы жылдары құбырлардағы электр сымдарын пайдалану 
біршама 
қысқарды, 
әсіресе 
жарықтандыру 
желілеріне 
арналғандары. Оларды тек сымның басқа түрлеріне қол жетпеген 
кезде ғана пайдаланады, мысалы, жарылыс қаупі бар немесе 

260 
химиялық белсенді орталы кәсіпорындарда, кейбір металлургиялық 
өнеркәсіп өндірісінде және т.б. 
Электр 
сымдарының 
қорғаныш 
қабықшасы 
ретінде 
қолданылатын құйылған құбырлар барлық мүмкін жағдайларда 
жұқа қабырғалы металл электрлік дәнекерленген құбырларға 
ауыстырылады, ол 1 км желіде 600-900 кг металды үнемдейді. 
Сонымен 
қатар, 
әдеттегі 
газ 
құбырларына 
қарағанда, 
қабырғалараның қалыңдығы 15...20% кем жеңіл болат су мен газ 
өткізгіш құбырлар қолданылады, мысалы құрғақ қалыпты 
ғимараттарда оларды қорапқа енгізу мен құбырларды жалғау 
орындарын тығыздамастан ашық төсемге арналған; қабырғаларда, 
жабындарда, 
едендерде, 
іргетастар 
мен 
басқа 
құрылыс 
элементтерінде, сонымен қатар, ылғалды, ыстық, шаң және өрт 
қауіпті ғимараттарда оларды қорапқа енгізу мен құбырларды жалғау 
орындарын тығыздап жасырын және ашық төсем. 
Жарылыс қаупі бар ғимараттарда су мен газ өткізгіш құбырларға 
қарағанда қабырғаларының қалыңдығы 0,5 мм кем пештік 
дәнекерленген жеңіл болат құбырларды пайдалануға жол беріледі. 
Табақты болаттан жасалған қорғаныш қаптамалы құбырларды 
алмастыру 50 % жоғары металды үнемдеуге жол береді. 
Құбырдың кәріз жүйесіне сондай-ақ жемірілу мен жоғары 
химиялық төзімділікке, ылғал төзімді, тамаша электр оқшаулауыш 
қасиеттерге, жеткілікті механикалық беріктікке, тегіс бетке ие
пластмасса және полимерлі құбырлар қолданылады. Полиэтиленді 
құбырлардың кемшілігі олардың жанғыштығы болып табылады. 
Полиэтилен — қысыммен этилен газын полимерлеу арқылы 
алатын ұстағанда аздап майлы, ақ немесе ақшыл сұр түсті қатты 
мөлдір емес материал. Бұл зауытқа түйіршік түрінде түсетін 
термосозылымды материал. Одан бұйымдарды қысыммен, ыстық 
қысымдаумен немесе сығып құю арқылы құю әдісімен алады. 
Полиэтиленнің термомеханикалық қасиеттерін жақсарту үшін 
оған 
иондаушы 
сәулелендіруді 
әсер 
еткізеді, 
мысалы 
жеделдеткіштегі электрондар ағынымен. Нәтижесінде мұндай 
өңдеуге оның қызуға төзімділігі (100 °С дейінгі) және механикалық 
беріктігі артылады. 
Поливинилхлорид (полихлорвинил) ақ түсті ұнтақты береді, 
одан ыстық престеу мен ыстық сығымдау арқылы механикалық 
мықты бұйымдар (плата, құбырлар және т.б.), минералды майға 
төзімді көптеген еріткіштер, қышқылдар және сілтілер алынады. 
Ұнтақ тәріздес поливинилхлоридті ыстық престеумен қатты 
және қатаң материал алады – табақ, пластина, құбыр және өзек 

261 
түріндегі винипласт, ол минералды майларға, ерітілген сілті мен 
қышқылдарға химиялық төзімділігімен, жоғары механикалық 
беріктігімен (әсіресе, соққы жүктемелеріне) және жоғары электр 
оқшаулауыш қасиеттерімен ерекшеленеді. 
Винипластты құбырларды құрғақ, ылғалды, дымқыл, аса 
дымқыл және шаң ғимараттарда, химиялық белсенді ортасы бар 
мекемелерде және сыртқы электр сымдары үшін қолдануға рұқсат 
етіледі: жанбайтын және қиын жанатын қабырғалар, жабындар мен 
құрылымдар бойынша тікелей ашық және жабық төсем кезінде; 
қалыңдығы 3 мм кем емес табақты асбест қабаты бойынша жанатын 
қабырғалар, жабындар мен құрылымдар бойынша жасырын төсем 
кезінде кейін 10 мм дейін қабатпен әрлеумен 5 мм кем құбырдың 
әрбір жағынан шығатын қалыңдығы 5 мм дейінгі сылақ 
шоқырағында, сонымен қатар, кабельдерді қорғау үшін агрессивті 
топырақта. Бұл құбырларды жарылыс және өрт қаупі бар 
ғимараттарда, ауруханаларда және қарттар мен мүгедектер үйінде 
ашық және жасырын төсем кезінде, ал ашық төсем кезінде 
көрермендер залында, сахнада, кинобудкада, клубтарда, бала 
бақшаларда және зейнеткерлер лагерлерінде, биіктігі 10 қабаттан 
асатын тұрғын және қоғамдық ғимараттар мен есептеу 
орталықтарында пайдалануға тыйым салынады. 
Полиэтиленді және полипропиленді құбырларды құрғақ, 
ылғалды, дымқыл, аса дымқыл және шаң ғимараттар мен 
жанбайтын негіз бойынша жасырын химиялық белсенді ортасы бар 
мекемелерде, тікелей жанбайтын негіздемесі бар сыртқы электр 
сымдарында, еден құймаларында және құрылғы іргетастарында 
(құбырларды механикалық зақымдардан сақтау шартымен), 
сонымен қатар, кабельдерді қорғау үшін агрессивті топырақта 
пайдалануға рұқсат етіледі. 
Полипропиленді құбырлар полиэтилендімен салыстырғанда 
жоғары жылу тұрақтылық пен механикалық төзімділікке ие, бірақ 
теріс температура кезінде жоғары сынғыштығымен ерекшеленеді. 
Полиэтилен және винипласт құбырлар 15 бастап 50 мм дейін 
шартты өту диаметріне ие болуы мүмкін. Қабырғаларының 
қалыңдығына тәуелді полиэтилен құбырлар жеңіл (1,6 бастап 3 мм 
дейін), орташа (2,3 бастап 6,8 мм дейін) және ауыр (3,5 бастап 10,5 
мм дейін) болып бөлінеді. Бұдан басқа, полиэтиленді құбырлар 
қабырғаларының қалыңдығы кішкене төменгі және жоғары 
тығыздықты болып шығарылады. Винипластты құбырлар 1,6 бастап 
2,2 мм дейінгі қабырға қалыңдығы және ұзындығы 5...8 м алты 
диаметрмен шығарылады. Барлық құбырлар 25 м дейінгі ораммен 

262 
жеткізіледі. 
Полимерден жасалған құбырлар болат құбырмен салыстырғанда 
келесі артықшылықтарға ие: шағын массасы, өңдеу мен 
монтаждаудың қарапайымдылығы, арзан құны. 
Болаттың орнына иілгіш қағаз-метал құбырларды қолдану 
болатты үнемдейді және монтаждауды қысқартады. Себебі олар 
үлкен ұзындықпен шығарылады, қалдықтар және байланыстыру 
орындары қысқарады. Бұл құбырлар электр сымдарының жеткілікті 
электрлік төзімділігін қамтамасыз етеді, алайда олардың металл 
қабықшалары жұқа болғаны соншалық (0,1 ... 0,2 мм) сымдарды тек 
жеңіл механикалық зақымдардан ғана қорғайды. Осы құбырларды 
пайдалануды шектеу олардың жоғары құнымен, сәйкесінше аздап 
шығарылуымен түсіндіріледі. 

жүктеу 9,83 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: