(Толықтырылды – ҚТҮКШІК 30.11.2022 ж. №215-НҚА

ҚР ҚН 1.03-00-2022 
14 
бетінің су ағысы бағытында негізге еңісті тығыздыққа дейін нығыздау қажет, бұл кезде 
нығыздаушы зат ізінің ізі пайда болмайды. Қиыршық тас немесе негіздің қиыршықтасы 
олардың тұрақты күйіне дейін тығыздалады. Құрылыс астына шпорды орнату тереңдігі 
табанның үстінен 50 см кем емес. 
6.4 Кесуге немесе қайта отырғызуға жатпайтын жасыл желектер міндетті түрде жалпы 
қоршаумен қоршалады. Жұмыс жүргізу аймағына түсетін жеке тұрған ағаштардың діңдері 
оларды кесу материалдарының қалдықтарымен қаптай отырып, бүлінуден сақтайды. Жеке 
тұрған бұталарды қайта отырғызады. 
Сақталатын жасыл желектер аймағында топырақты себу немесе кесу кезінде 
ағаштарда шұңқырлар мен стакандардың мөлшері ұшар басының 0,5 диаметрінен кем емес 
және ағаш діңдерінің жанындағы жердің бар бетінен биіктігі бойынша 30 см-ден аспайтын 
болады. 
Көгалдандыруға жарамды ағаштар мен бұталар арнайы бөлінген күзет аймағына 
қазылады немесе қайта отырғызылады. 
6.5 Аумақты ағаштардан тазарту кейіннен бөренелерді шығару немесе құлаған 
ағаштарды құрылыс алаңынан тыс жерлерде бөлу арқылы ағаштарды сол жерде бөлшектеу 
арқылы орындалады. 
6.6 Түбірлерді тамырмен жұқартады. Тамырға түспейтін жекелеген түбір 
жарылыстармен ажырату қажет. Зәкірлік түбірлерді жобалау құжаттамасында көзделген 
қашықтыққа ауыстыра отырып, жинауды бульдозерлер топтары жүргізеді. 
6.7 Ағаштарды құлату аумағын тамырымен бірге тазартуды өскен алқапты 
ағаштардың ортасынан бастап жоғары көтерілген үйінділері бар бульдозерлермен немесе 
қабықшалармен орындау қажет. Ағаштар құлату кезінде ортасына қарай шыңдармен 
төселеді. Құлату аяқталғаннан кейін ағаштар тамырымен бірге оларды бөлу орнына 
ауыстырылады. 
6.8 Өсімдік қабатынан тамыр үзіктерін жинау аумақты түбірлер мен бөренелерден 
тазартқаннан кейін жүйелі түрде жүргізіледі. Тамырды үзу өсімдік қабатынан кең 
үйінділері бар параллель өту жолдары арқылы алынады. Алынған тамырлар мен бұталарды 
тазаланған аумақтан кейін шығару үшін арнайы бөлінген орындарға алып тастау қажет. 
6.9 Аумақты құрылыс салынған құрылысқа дайындау құрылыс процесінде 
пайдаланылатын коммуникацияларды шығарудан басталады. Газбен жабдықтауды ажырату 
ажыратылған газ желілерін сығылған ауамен үрлеуді орындай отырып, оны аумаққа 
енгізгенде жүзеге асырылады; ал су құбырын, су бұруды, жылумен жабдықтауды, электр 
энергиясын және байланысты ажырату оларды бұзуға жататын объектілерге (оларды бұзу 
қажеттілігіне қарай) енгізулерде орындалады. Коммуникацияны ажыратқаннан кейін тиісті 
коммуналдық қызметтер мен төтенше жағдайлар жөніндегі аумақтық органның 
рұқсатынсыз оларды қайта қосу мүмкіндігін болдырмау қажет. 
6.10 Құрылыстарды толық немесе ішінара бөлшектеу жөніндегі жұмыстарды орындау 
басталғанға дейін жұмыстарды жүргізудің дәйектілігі мен қауіпсіз әдістерін көрсете 
отырып, құрылыстарды бөлшектеудің (бөлшектеу, бұзу) технологиялық сызбаларын 
қамтитын ЖӨЖ әзірленеді. 
Құрылыстарды толық немесе ішінара бөлшектеу немесе оларды бұзу нақты құрылыс 
жағдайында қайта пайдалану орынды болатын жекелеген конструктивтік элементтерді 
бөлшектеуден басталады. Құрылысты ішінара бөлшектеуден кейін ғана бөлшектелуі 
мүмкін элементтер бөлшектеу кезінде зақымданудан барынша қорғалады. 
Ғимараттарды бөлшектеу жылыту және желдету аспаптарын, санитарлық-техникалық 
жабдықтарды және орнату Электр жабдықтарын, байланыс және радио жабдықтарын, 
газбен жабдықтау жабдықтарын алудан басталады. Ғимаратты бөлшектеу кезінде байланыс 
бола алатын алып тастауға жатпайтын сымдарды, тіреуіштер мен ажыратқыштарды осы 
байланыстардың пайда болу мүмкіндігін болдырмайтындай етіп бөліктерге бөлу қажет. 

ҚР ҚН 1.03-00-2022 
15 
Сонымен бірге одан әрі пайдалануға жарамды жақша бұйымдары, қоршаудың металл 
элементтері, еден бөліктері және басқа да бөлшектеуге болатын құрылымдар бөліктері мен 
ғимарат материалдары алынады. 
6.11 Іріктелмеген ағаш, тас және бетон құрылыстар сынықтарды кейіннен шығару 
арқылы сындыру және бұзу арқылы бұзылады. 
Құрылыстың тік бөліктерін құлатар алдында бұзу кезінде кедергі келтіруі мүмкін 
жоғарғы жабынды элементтер бұзылады. Құрылыстың тік бөліктері ішке қарай құлайды. 
Автокранның немесе экскаватор-кранның құрылысын бұзу үшін пайдалану кезінде металл 
шары жебенің ең көп ұшып кетуі кезінде салмағы механизмнің жүк көтергіштігінің 
жартысынан аспайтын соққы элементі ретінде қолданылады. Жекелеген жағдайларда 
құрылыстарды алдын ала әлсірету үшін жарылыс жұмыстары қолданылады. 
6.12 Ағаш жиналмалы құрылыстар оларды кейіннен пайдалану үшін бөлшектеледі, 
бұл ретте сапасыз жиналмалы элементтерді істен шығара отырып. 
Бөлшектеу кезінде әрбір бөлінетін құрама элемент тұрақты жағдайды қамтамасыз ете 
отырып, алдын ала бекітіледі. 
6.13 Одан әрі пайдалануға жарамды тас құрылыстарды бөлшектеуден сынған ағаш 
және металл құрауыштарды одан бөлу мақсатында іріктейді. 
6.14 Биіктігі екі қабаттан асатын кірпішті көтергіш қабырғалары бар ғимараттар мен 
құрылыстар, монолитті темір-бетон және металл құрылыстар жалпы құрылыстың 
тұрақтылығын қамтамасыз ететін бұзу сызбасын қоса отырып, құрылыс жобасының 
құрамында арнайы әзірленген құжаттама бойынша бөлшектеледі. Блоктарға мүше 
арматураны ашудан бастау қажет. Содан кейін блоктар бекітіледі, содан кейін арматураны 
кесу және блоктың сынуы жүргізіледі. Металл элементтер тек бекітілгеннен кейін кесіледі. 
6.15 Жиналмалы темір-бетон құрылыстар әзірленген жоба бойынша бұзу сызбасымен, 
монтаждың кері сызбасымен бөлшектеледі. Бөлшектеу алдында элементтер байланыстан 
босатылады. 
Құрамалы темір-бетон құрылымдар механизацияның арнайы құралдарымен кесілген 
монолитті ретінде бөлшектеледі. 
6.16 Ғимараттар мен құрылыстардың жер асты бөліктері міндетті түрде жекелеген 
сипатты учаскелер мен орындарда тексеріледі. Тексеру нәтижелері бойынша оларды 
бөлшектеу тәсілдері нақтыланады. 
6.17 Бұзылуға жататын іргетасты бастапқы кенжардың пайда болған жерінде ашады. 
Бут қалауынан жасалған іргетастарды соққы құрылғылары мен экскаватордың көмегімен 
бөлшектейді. Бутобетонды және бетонды іргетастар ұру құралдарымен немесе кейіннен 
сынықтарды алып тастай отырып, жарылыстармен сілкілеу арқылы бұзылады. Темір-бетон 
іргетастарды бөлшектеу қорғаныс қабатын ашудан, арматураны жалаңаштаудан және 
кесуден және оларды блоктарға одан әрі мүшеліктен басталады. 
6.18 Жолдарды, тротуарларды, алаңдар мен жер асты коммуникацияларын бұзу 
жөніндегі жұмыстарды оларға іргелес аймақтардағы өсімдік топырағын алып тастаудан, 
оны арнайы бөлінген орындарға бөлшектеу және жинаудан бастау қажет. 
Жолдардың, тротуарлардың және алаңдардың асфальтбетонды жабындарын 
тазалайды және асфальтбетонды кесу немесе бұзу және оны кейіннен өңдеу үшін шығару 
жолымен бөлшектейді. 
Цемент-бетон жамылғылары мен төсемнің астындағы (монолитті) негіздерді бетон 
сынықтарын кейіннен бітеу және шығару арқылы бетон сындыратын машиналармен бұзу 
қажет. 
Қиыршықтасты және қиыршықтасты төсемдер мен төсемнің астындағы негіздерді 
осы материалдарды төменде жатқан топырақпен ластанудан аулақ отырып, бөлшектеу 
талап етіледі. Қиыршықтас және қиыршықтас жамылғылары мен төсемнің негіздерін алу 
төсемді немесе негіздерді қопсытудан, қиыршық тас немесе қиыршық тас үйінділеріне 

ҚР ҚН 1.03-00-2022 
16 
жинаудан, жиектас тастарды алып тастардан басталады, кейіннен материалдарды қайта 
пайдалану үшін шығару. 
Қалыңдығы 5 см-ден асатын құмды негіз кейіннен құмды пайдалану мүмкіндігін 
ескере отырып, бөлшектеу қажет. 
6.19 Жер асты коммуникациялары траншеяларды жер үсті немесе жер асты 
суларымен су басу қаупіне ұшырамайтын учаскелермен үзіледі. Ашу экскаваторлармен 
жүргізіледі. Коммуникацияларды кесу немесе бөлшектеу орындары міндетті түрде 
қосымша тазартылуға жатады. 
6.20 Каналсыз төсемнің құбыр желілері оларды бөлек құрауыштарға газбен кесу 
арқылы немесе кең ағатын жіктерді бөлу жолымен бөлшектеледі. Каналсыз төселген 
кәбілдер экскаваторлармен ашылады, қорғаныш жабынынан босатылады, куәландырылып, 
қайта пайдалану мүмкіндігі болған жағдайда ұштарын бітеп, ұнтақталады, тазартылады 
және барабандарға оралады. 
6.21 Өтпейтін арналарда төселген құбыржолдарды мынадай ретпен бөліп алу қажет: 
арнаны үзу, құбыржолдарды жоғарғы жағынан жабатын плиталарды (қабығын) бөлшектеу, 
құбыржолдарды бөлу орындарында оқшаулауды шешу, құбыржолдарды кесу және оларды 
арнадан шығару, арнаның қалған құрама элементтерін бөлшектеу және алу, арнаның 
монолитті элементтерінің сынықтарын бұзу және траншеядан шығару, құбыржолдар мен 
каналдың алынған элементтерін оларды қайта пайдалану мақсатында тексеру, жұмыс 
орнын иілген элементтер мен сынықтардан босату, құбыржолдар мен каналдың топырақ 
қабаттап тығыздалған. 
6.22 Кабельдік коллекторларда салынған кабельдерді куәландыру, өлшеу, ұштарын 
бітеу және кабельдерді барабандарға орап, арналардан шығару қажет. Бұдан әрі өту 
арналарында төселген құбыржолдар үшін мазмұндалған реттілікпен арналар элементтерін 
алу бойынша жұмыстар орындалады. 
6.23 Ені 3 метрден асатын ғимараттар мен коммуникациялардың жер асты 
бөліктерінен орлар мен қазаншұңқырларды, жаңадан салынып жатқан ғимараттар мен 
құрылыстар үшін қазаншұңқырлар аймағына түсетін траншеялар мен қазаншұңқырларды 
қоспағанда, осы жерде кейінгі құрылыс жұмыстарын жүргізу уақытына қарамастан 
топырақты қабаттап тығыздаумен көміледі. 
6.24 Аумақтарды тазартқаннан және абаттандыруға дайындағаннан кейін қабылдау 
мынадай талаптарды ескере отырып жүзеге асырылады: 
бұзылуға жататын жер үсті және жер асты ғимараттары мен құрылыстары жойылады. 
Жерасты құрылыстарын жою орындары жер асты құрылыстарын бұзу орындарында 
қазаншұңқырларды әзірлеу жағдайларын қоспағанда, топырақпен көміледі және 
нығыздайды; 
жекелеген жерлер мен тұтас құрылыс аумағының су басуын және қайта тегістелуін 
болдырмайтын уақытша су бұру орындалады; 
салынып жатқан аумақта сақталатын жасыл желектер құрылыс процесінде 
зақымданудан сенімді қорғалады; 
салынатын аумақтан тазартылғаннан кейін ағаштардың түптері, діңдері, бұталары мен 
тамырлары шығарылады, жойылады немесе арнайы бөлінген орындарда жиналады; 
өсімдік топырағы арнайы бөлінген орындарда жиналады, қайнатылады және 
бекітіледі; 
жер және жоспарлау жұмыстары міндетті түрде толық көлемде орындалады. 
Үйінділер мен ойықтар тығыздау коэффициенті жобасының жұмыс жүргізуін көрсетудегі 
деректер шамасынан кем болмауы тиіс және бас жоспар бойынша аумақты салудың 
жобалық белгілеріне дейін бейіндеу жүргізіледі. 

ҚР ҚН 1.03-00-2022 
17 

жүктеу 2,52 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: