Хх ғасырдағы қазақ әдебиеттану ғылымы Оқулық Ре по зи то ри й Ка рг у әож кбж

жүктеу 3,59 Mb. Pdf просмотр бет 83/444 Дата 04.10.2023 өлшемі 3,59 Mb. #43645 түрі Оқулық

ІІ БӨЛІМ.   Қазақ әдебиеттану ғылымының туу дәуірі 1900-1904 жж.) бойы жасалып, адамзат қоғамына  ру хани азық ретінде қызмет етіп ке- ле жатқан фольклорлық және клас - сикалық мұраның тарих қоқы сы- на лақтырылуын сын мен әде биет- танудың алғашқы кезде түсінбей  қалуы тарихи шындық еді. Маркстік- лениндік методологияның әдебиетті  таптық тұрғыдан түсіну принципін  қинала қабылдауы да сондықтан бол- ды. Аласапыран өзгерістер мен оқи- ғаларға толы болған Қазан төңке- рісінің алғашқы жылдарында жа ңа  дәуір әдебиеттану ғылымына маркс - тік-лениндік ілімге сүйенген тың  теориялық негіздер әкелді. Өнер- дің эстетикалық-танымдық рөлі,  ле ниндік бейнелеу теориясы, әде- биет тің партиялығы, әдеби мұ ра- ның таптығы мен халықтығы се- кілді маркстік-лениндік теорияның  идея лары әдебиет туралы ғылымның  негізіне айналуға тиісті болды. Олар- ды меңгеруге белгілі бір уақыт қа- жет болғанымен, науқаншылдықпен  жүргізілді. Әсіресе, әдебиеттану ғы- лымы әлі туып үлгермеген біз секіл- ді ұлттық республикаларда бұл өте  қиындықпен жүзеге асты да, көпте- ген бұрмалаушылықтар мен идео- логия саласында айтыс-тартыстың  белең алуына, жаңа методологияның  қи сын сыз принциптеріне мойынсұн- ба ған әдебиетші-ғалымдардың құр- бан болуына дейін апарды. Орыс  әдебиеттану ғылымында 1920 жыл - дарда әдеби мұраны игеру жұ мыс- тарында маркстік-лениндік мето- дологияны қабылдай қоймаған әде- биетші-ғалымдар тарапынан «фор- мальдық әдіс», «бірыңғай ағым  тео риясы» секілді теориялар мен  «Леф», «Кузница», «ОПОЯЗ», «Пере- вал», «Серапионовы братья» тәрізді  топтар мен ұйымдарды туғызды.  Бұларға қарсы марксизм-ленинизм  ілімінің негіздеріне сүйенеміз де- генімен, бұрмалаушылығы мен со- лақайшылдығы көп болған «про- леткультшылдық» пен «тұрпайы со - циологизм» теориясы ғылыми-зерт- теу ісіне белсене араласты және  көп жағдайда қолдау тауып отыр- ды. Бұлардың барлығы да жа ңа  қоғамда туып, әдебиет пен ғы лым- да үстемдік жасауға ұмтыл ған әр  түр лі көзқарастардың топтас қан  түр де танылғын көрінісі еді. Ғы- лыми-зерттеу ісіне байланысты осы  теориялардың барлығы да 1920 жыл- дардағы қазақ әдебиеттану ғы- лымында көрініс тапты және ескі  мен жаңаның ғана тартысы емес,  ұлтшылдық пен төңкерісшілдіктің,  тап тартысының күресі ретінде сая- си мәнге ие болып, идеология май- данында аса бір қиындықпен және  қаталдықпен жүрді. «Тек қана про- летариат әдебиетін жасаймыз» деп  әдеби мұрадан бас тартқан про- леткультшылдардың қате бағыты  В. И. Ленин еңбектері мен партияның  көркем әдебиет туралы саясатында  Ре по зи то ри й Ка рГ У 100 жүктеу 3,59 Mb. Достарыңызбен бөлісу:

©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз