Хх ғасырдағы қазақ әдебиеттану ғылымы Оқулық Ре по зи то ри й Ка рг у әож кбж

жүктеу 3,59 Mb. Pdf просмотр бет 416/444 Дата 04.10.2023 өлшемі 3,59 Mb. #43645 түрі Оқулық

V БӨЛІМ.   Әдеби сын тарихы және ғылыми мектептер сараптаудың небір үлгілерін, шы ғар- машылық шеберханаларын көр сете  алады. Бұл – әдебиет тарихы мен  теориясының ілгері дамуына қол- ғабыс тигізіп, әдебиеттанудың арна- сын кеңітпек. ХХ ғасырда қазақ әдебиетінің та- рихын ғылыми тұрғыдан жүйелеп  жазуда кеңес дәуірі кезінде жасал ған  жұмыстар аз емес. Дегенмен, олар- ды қазіргі күн талаптарына сай қайта  қарап, таразылау аса қажет. Өйтке- ні, ол әдебиет тарихының ақиқат  таразысына түсуіне сеп болмақ. Ол  үшін ұлттық әдебиеттануда кешенді  зерттеу саласын қалыптастырған ға- лымдардың еңбектеріндегі басты  концепциялар ғылыми мектеп негі- зін қалағанына сай сараланып, өз  бағасын алуы шарт. Уақыт пен кеңістік өлшемін ұлт- тық әдебиеттану ғылымына, оның та- рихы мен дәуірленуіне байланыс ты  қарастырар болсақ, оларға лайық ты  деңгейдегі ғылыми пікірдің кең дігі,  биіктігі, тереңдігі мәселесі туын- дайды. Бұл үш санат кез келген гу- манитарлық ғылымдар саласының  болмыс-бітімін танытады десек, ар- тық айтқандық емес. Ал оларды ұлт- тық әдебиеттану ғылымының тари- хи өткен жолына сай таразыласақ,  мән-маңызы жоғарылай түседі. Се- бебі, әр ұлт әдебиеті өзіне тән ғана  ерекшелікпен қалыптасатын бол са,  оны тексеретін ғылым саласы да бас- қа елдің әдебиет туралы ғылы мын  қайталамайтыны сөзсіз нәрсе. Әде би  мұраны игерудегі жалпы заң дылық- тары мен зерттеу әдіс-тә сіл дері ортақ  болғанмен әр ұлт өз әдебиетінің та- рихы, теориясы, сыны, биб лиогра- фиясы, текстология сы мен тарих- намасын тек өзі ғана тексе реді. Бұл  жерде әдебиеттану ғы лымы бел гілі  бір дәрежеде жоғары елдің ориен- талист-фольклорист және әдебиет- танушы ғалымдарының басқа ұлт  әдебиетін зерттеген еңбектері сол  елдің әдебиеттануына қосылған үлес  болып табылмайтынын естен шы- ғармаған абзал. Олардың зерттеулері  сол өзі өкіл болып табылатын ел- дің әдебиеттануына қосылатын үлес  болып табылады. Сондықтан тек  ұлттық зерттеушілік таным-білік ая- сындағы ізденістерін белгілі бір дәре- жеде саралап алған соң ғана барып  әлемдік әдебиеттану табыстарына  көз салатыны анық.  Ендеше қандай да болсын ұлт өзі- нің әдебиеттану ғылымы мен сынын  тудыруда және қалыптастыруда әлем- дік ғылыми-зерттеушілік әдіснама- лық ізденістерден шет қалуы мүмкін  емес. Қандай да болсын халық тың  әдебиеттану ғылымы өзіне ғана тән  ерекшелікпен туып-қалыптасаты нын ескеретін болсақ, әлемдік ғы лы- ми мектептер мен теорияларға қа- ра ма-қатысы анықталар еді. Себебі  олар әдеби мұраларды зерттеуде өз  ке зінде кеңінен таралған әдіс-тә- сіл дерді қолдана отырғанымен, еш - Ре по зи то ри й Ка рГ У 439 жүктеу 3,59 Mb. Достарыңызбен бөлісу:

©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз