Хх ғасырдағы қазақ әдебиеттану ғылымы Оқулық Ре по зи то ри й Ка рг у әож кбж

жүктеу 3,59 Mb. Pdf просмотр бет 314/444 Дата 04.10.2023 өлшемі 3,59 Mb. #43645 түрі Оқулық

ІІІ БӨЛІМ.  Қазақ әдебиеттану ғылымының қалыптасу жолдары өткенді көксеу мен ұлтшылдық са- рынды іздеген тұрпайы социоло- гизм СОКП Орталық Комитетінің  1958 жылғы «Ұлы достық», «Бог- дан Хмельницкий» және «Шын жү- ректер» операларын бағалауда жібе - рілген қателіктер түзету туралы»  қаулысынан кейін, қайта атқа мінер- дей сыңай танытты. Тұрпайы социологизмдік пиғыл- дар мен нигилистік көзқарас Н. Жан- дилдиннің «К вопросу о критическом  использовании куль-турного насле- дия прошлого» деген мақаласынан  кейін әдеби мұраға байланысты  да көрінбей қалмады. Оған мы- сал көп. Біз біреуін ғана келтірелік.  М. Ақынжановтың «Қазақтың те- гі» деген кітабына байланысты  Е. Ысмайылов «Коммунизм таңы»  газетінде «Қазақтың тегі туралы»  деген (1956, 7 қантар) рецензиялық  мақала жазып, халық тарихының  келелі мәселелеріне барып, ұлт бо- лып қалыптасу жолын зерттеудегі  сәтті ізденістерін атап өткен бо латын- ды. Еңбек пен рецензияға қар сы  К. Акишев, С. Ибрагимов, Е. Агее ва дегендер «Неудачная монография»  деген атпен мақала жазып, тұр пайы  социологиялық көзқараста «қа- зақтарды ұлттық оқшаулануға апа- ратын ұлтшылдық көзқарастағы кі- тап» деп тапты. Маркстік-лениндік  әдіснаманың әдебиеттің таптығы мен  халықтығы принциптерінің асыра  дәріптелуі – тұрпайы социологизмді  өрістететінін тәжірибеден білетін.  Қазақстан Компартиясы Орталық  Комитеті өзінің 1957 жылғы қаулы- сында көрсеткен бағыт-бағдар мен  талаптарға сүйене келе, көркем  әдебиет, ғылым саласындағы билікті  мықтап қолына алды. Бір қуанарлық жағдай, ғылыми- зерттеушілік ой-пікір лениндік әдіс- наманың әдебиеттің таптығы, ха- лықтығы, партиялығы қағидаларын  басшылыққа ала отырғанымен, ке- ңестік дәуірдегі әдебиетті зерттеуде  «тұрпайы социологизмге» ырық бер- мей кетті. Шынын айтқанда, қазақ  әдебиеттануы уақыт, заман талабы- на тез бейімделіп, оған маркстік- лениндік ілімге сай әдіснамалық,  теориялық және сыншылдық жағы- нан дайын болды да, тез игеріп  әкетті. «Маркстік-лениндік теорияға  сай әдебиет қоғам өмірінің, таптық  күрестің айнасы деген қағидасы,  Лениннің бір ұлттың ішінде екі  мәдениет барлығы, пролетариат мә- дениеті бұрынғы феодалдық, капи- талистік қоғамдар жасаған мәде- ниеттің заңды жалғасы, оны сын  көзімен қарап пайдалану, әдебиет- тің партиялығы, халықтығы тура- лы қағидалары қазақ әдебиеттану  ғылымының негізгі идеялық арна- сы» болып алынғандықтан, тұрпайы  социологизм көзқарасында бұра  тартушылыққа орын қалмады [1,  24]. Егер қазақ әдебиеттануының  даму жолына әдіснамалық тұрғыдан  Ре по зи то ри й Ка рГ У 334 жүктеу 3,59 Mb. Достарыңызбен бөлісу:

©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз