Тапсырманы орындау
1. Энтомофагтардың түрлерімен танысу.
2. Энтомафагтардың даму фазаларының сыртқы бейнесінің
ерекшеліктерінің суретін салу.
3.
Энтомофагардың
қүрбандары
немесе
залалдайтын
нысандарымен танысу.
4. Энтомафагтардың қысқаша сипаттамасы кестеге толтырылуы
тиіс.
1.
Микродус,
аскогастер
.
коккофагус,
афелинус жеміс
агаштары зиянкестерініц паразиттерінің сипаттамасы және
оларга кесте жасау.
MuKpodyc-(M\crod\iS
rufipes Nees) Қазақстанның оңтүстік -
шыгыс бөлігінде таралган алма жемірі жұлдызқұрттарының ең
негізгі паразиті болып есептеледі. Паразит йен иесінің даму
мерзімдері үйлесімді болып келеді. Паразитте, оның иесіде 2 ұрпақ
беріп өніп өседі. Паразит дернәсілдерінің жүлдызқүрттардан шыгуы
иесінің қуыршақтану мерзіміне сәйкес келеді. Алма жеміс жемірінің
көбелегі сияқты үшып шыққан соң 3-4 күннен кейін жүмыртқалауга
кіріседі. Паразиттің аналыгы көбелек жұлдызкүрттары түгелдей
алма жеміс қабыгының астында немесе үстіне жақын түрган кезде
315
өзінің жұмыртқаларын 1-2 жастагы жұлдызқұрттардың денесіне
салады.
Бір-екі
күн өткен соң жүмыртқалардан паразиттің
дернәсілдері шыгып, иесінің есебінен 4-ші жасқа дейін қоректенеді.
Паразиттің дернәсіл фазасы 15-20 күнге созылады. Алма жеміс
жемірі қуыршаққа айнала алдында дернәсіл жұлдызқұрттың
қабыгын кеміріп теседі ді сыртқа, шыгады. Сыртқа шыққаннан
кейін ол жүлдызқүрт ұлпаларының калдығының жанында піллә
тоқиды да. сонда қуыршақтанады. ІІаразиттің дернәсілі алма жеміс
жемірі жұлдызқүрттарының ішінде қоректеніп, оның қалыпты
дамуына бөгет жасап, залалданган жұлдызкұрт жемісті тастайды да,
cay жүлдызқүрттай 5-ші жаста емес, 4-ші жасқа жетер жетпесте
піллэ
тоқып
қуыршақтануга
мэжбүр
болады.
Сондықтан
залалданган жүлдызқүрттардың салмагы сау салмағынан әлдеқайда
аз болады.
Афелинус мали.
Жеміс ағаінтарына зиян келтіретін өсімдік
бітелерінің ішіндегі ең қауіптісі-қан бітесінің икемделген бір
қоректі ішкі паразиті. Табиғатта ол өсімдік бітелерінің басқа
түрлерін залалдамайды. Афелинус малидің өсіп даму мерзімі қан
бітесінің өсіп даму мерзіміне өте үйлесімді.
А ф ели нус мали
- A p h e /in u s m a il
H ald.
Паразит қан бітесінің ішінде қыстайды, ол 40°С-қа дейінгі
суыққа төзеді. Афелинус ауаның температурасы мен ылгалдылыгы
әртүрлі болса да төзе береді, икемді келеді. Әдетте, қан бітесімен
зақымданған
жеміс
ағаштарының
ішінде
афелинуспен
залалданбайтындары кемде-кем. Афелинус қан бітесінің барлық
жастагы дернәсілдерін, әсіресе төменгі және орта жастагыларын
пәрменді залалдайды. Паразитпен залалданган дернэсілдер ісініп,
қараяды да балауызды түтіктерін жогалтады. Осы белгі арқылы
316
зияпкестіц
афелинуспен
залалданғандарын
сауларынаи
оцай
ажыратуга болады. Афелинустіц өсімталдығы жоғары, орбір аналық
паразит 15...56 еи көбі 85 жұмырткага деиін салады, 2-4 күннен соц
дернәсіл шытады. Дернәсіл жэне куыршак фазаларыиың дамуы 9-12
күиге созылады. Ересек афелинус, бітенің артқы жагын кеміріп
теседі
де,
үшыи
шытады.
Афелинустердің
үрпагында
аиалықтарыпыц сапы басым болады. Афелинус бір маусым ішінде
6-9 үрпак берін өсіп-өиеді. Ол бұтактары жиі орналаскаи
ағаштардағы бітелердің шоғырларын кап ы залалдайды.
Афелипустерді сактау жоне баска жерлерге коныстандыру үшін
күздіи соигы күндерінде иаразиттермеи залалданғаи кан бітелері
бар бұтактарды даярлайды. Кесіп алынған бұтакгарды байлап,
кыста сарайларда апарып, кан бігелері бар ағаштардың ірі
бұтакгарыиа іліп кояды. Қап бігелері шоғырларының сан мөлшерін
10 ағашты тексеру аркылы апыктайды. Зияпкестіц залалдану
пайызыи аныктау үшін 200 тірі бітеиің (ор ағаштаи 20) ішін жарып
тексереді. Қан бітесінің саи мөлшерін айына 1-2 рет, ал оның
паразиттермен залалдануын айына 2 per анықтайды.
Лскогастер
- (Ascogaster duadridentatus Wesm) Жапырак
шираткыш көбелектердің жұлдызкүрпардыц залалдайды, олигофаг.
Негізгі иесі алхоры жемірі. Бүл шаіпнар Қазакстанның оңтүстік-
шыгысында 2 үрнак беріп өсіп өиеді.
К есте. Ж см іс агаш тары зи ян ксстерін ің п аразиттері-м и кродус, аскогастер,
коккоф агус, аф елин ус энто м о ф агтар ы н ы ң сипаттам асы
№ Т опты ң
казакш а-
латы н ш а аталуы
Э н том оф аг
түрлері
Э нто м о ф агтар д ы ң кы скаш а
си паттам асы
Н егізгі
ерекш елік-
тері, суреті
1
Тапсырма
: Микродус, аскогастер, коккофагус, афелинус жеміс
агаштары зиянкестерінің иаразиттерінің сипаттамасы жопе оларга
кесте жасау.
317
|
