Ұзын  доғаны қарастыру кезін- де электродта кернеудің құлауын елемеуге болады. 2.6

45
U
3
2
1
д
э
д
э
күшейеді, разрядтағы иондалған бөлшектер саны өседі жəне доғаның 
электрлік кедергісі гд төмендейді. Доғадағы кернеу Ua = Irд. Токты 
ұлғайту кезінде доға кедергісі доғада кернеу тізбектегі токтың өсуіне 
қарамастан төмендейтіндей шұғыл азаяды. Белгіленген режимдегі ток- 
тың əрбір мəніне зарядталған бөлшектердің санынан өзінің динамика- 
лық балансы сəйкес келеді. Токтың үлкен мəні кезінде туындаған заряд- 
тардың саны ұлғаяды. Алайда бұл ретте жоғалатын зарядтар саны өседі, 
сондықтан токтың жаңа мəндері кезінде зарядталған бөлшектер санын 
өзгертудің нəтижелі жылдамдығы нөлге тең.
Токтың бір мəнінен екінші мəніне өту кезінде доғаның жылу күйі 
тез арада өзгермейді. Доғалық аралық жылу энерциясына ие болады. 
Егер ток уақыт өте баяу өзгерсе, онда разрядтың жылу инерциясы əсер 
етпейді. Токтың əрбір мəніне доға кедергісінің немесе ондағы кернеудің 
бір мағыналы мəні сəйкес келеді.
Оның баяу өзгерісі кезінде токтан доғадағы кернеудің тəуелділі- 
гі доғаның 
статикалық вольт-амперлік сипаттамасы деп атала- 
ды
. Доғаның статикалық сипаттамасы электродтар (доға ұзындығы), 
электрод материалы жəне доға жанатын орта параметрі арасындағы
қашықтыққа тəуелді. Доғадағы кернеуді 
U
кернеудің электрод маңын-
дағы төмендеу 
U
жəне доға бағанасындағы кернеудің төмендеуінің со-
масы ретінде қарастыруға болады:
= 
U
+ 
El
, 
(2.12)
мұндағы 
Е 
— доға бағанасындағы электр өрісінің кернеулігі; 
l 
— доға 
ұзындығы.
Е 
шамасы доға жанатын шарттарға жəне токқа тəуелді. Доғаның 
ста¬тикалық вольт-амперлік сипаттамалары 2.12-суретте көрсетілген. 
Доға ұзындығы артық болған сайын, оның статикалық воль-амперлік 
сипаттамасы жоғары табылады. Доға жа-
натын орта қысымының өсуімен кернеу 
Е 
ұлғаяды жəне вольт-амперлік сипаттама- 
сы көтеріледі.
Доғаны салқындату осы сипаттамаға 
едəуір əсер етеді. Доғаның салқындауы 
қарқынды болған сайын, одан қуат көп 
бөлінеді. Бұл ретте доғамен бөлінетін қуат 
өсуі тиіс. Берілген токта бұл доғадағы кер- 
неудің ұлғаюы есебінен мүмкін. Осылай- 
ша, салқындаудың өсуімен вольт-амперлік
сипаттама көтеріледі. Осы арқылы аппа- 
раттардың доға сөндіруші құрылғыларын 
кең қолданады.
2.12-сурет. Оның алуан 
түрлі ұзындығы кезінде 
доғаның вольт-амперлік
Схемасы өзгеріссіз ұзындығы болатын
сипаттамалары (
l
> 
l
> 
l 
)

46
д
2
2
2
2
2.13-сурет. Доғамен электр тізбегіндегі кернеу балансы:
а 
— тізбек схемасы; 
б 
— доғаның вольт-амперлік сипаттамасы жəне түзу 
U
—
iR
доға болғанда 2.13, 
а
-суретте келтірілген тізбектегі кернеу балансын қа- 
растырамыз. Оны келесі түрде жазуға болады:
U 
= 
iR 
+ 
Ldi
/
dt 
+ 
U 
. 
(2.13)
Стационарлық режимде тізбектегі ток өзгермейтіндей болатыны 
белгілі, яғни 

жүктеу 8,21 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: