Айтылуы бойынша жазылатын сөздер

жемпір 
мәрмәр 
жеребе 
минут 
картоп 
нөмір 
кастрөл 
облыс 
кәмпит 
ояз 
кәрзеңке 
пәтер 
пәуеске 
бірде соңғы 
-а
дыбысынсыз, бірде соңғы дыбыс сақталып, немесе соңғы 
-а
дыбысы қысаң 
ы, і
дыбыстарымен алмастырылып, бірнеше варианттарда 
жазылып жүр (мысалы 
аптек – аптека, диет – диета, штанга – штангы, 
лампа – лампы, мода – моды 
т.б.). Соңы 
а
дыбысына бітетін сөздердің 
сөздіктерде берілуі де әр түрлі. «Қазақ тілі орфографиялық сөздігінің» 
бірінші басылымында соңғы дауыстысыз, ықшамдалып жазылған орыс тілі 
сөздерінің саны едәуір: 
анкет, аптек, арматур, диет, газет, контор, 
координат, котлет, лампы, моды, наград, цитат
т.б. Сөздіктің екінші 
басылымында бұл сөздердің бір тобы бұрынғыша 
анкет, банды, контор, 
координат, газет, минут
түрінде, ал көпшілігі орыс орфографиясына сәйкес 
жазылып ұсынылған: 
аптека, арматура, гитара, диета, лампа, лигатура, 
награда, цитата, бірақ: диетасхана, наградтау
. «Қазақ тілінің көп томдық 
түсіндірме сөздігінде» мұндай сөздер бірнеше варианттарда беріледі: 
анкет
– 
әдеби норма, 
анкета
– «сөйлеу тілі» деген белгі арқылы, 
аптека
– әдеби 
норма, ал 
аптек, әптек
– сөйлеу тілі элементі ретінде, 
диета
– норма, 
диет
– 
«сөйлеу тілі» деген белгі арқылы. «Қазақ тілі орфографиялық сөздігінің» 
екінші басылымына сөз соңына 
-а
дыбысы бар 300-ге жуық лексикалық 
единицалар енгізілген. Олар – қазіргі қазақ әдеби тілінің барлық 
функционалдық стильдерінде, көркем әдебиетте және ауызекі сөйлеу тілінде 
активті қолданылатын сөздер. Сөздікте олардың жазылуы үш түрлі беріледі: 
бір тобы түпнұсқа тілдегі қалпын сақтап жазылады; бұлар негізінен жазба тіл 
арқылы енген 
перспектива, директива, коллега, декада, дидактика, 
спартакиада, серенада, логика, формула, поэтика, графика
т.б. тәрізді 
термин сөздер. Екінші тобы – соңғы 

жүктеу 2,09 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: