Функциональная грамотность важнейшее условие повышения качества образования

71 
2.
PISA халықаралық зерттеуін жүргізу аясында оқушылардың функционалдық сауаттылығын 
дамыту әдістері бойынша Қазақстан Республикасы педагог қызметкерлерінің біліктілігін арттыру 
бағдарламасы. Оқу сауаттылығы. Мұғалімнің жұмыс дәптері // NIS- PEARSON; 
3.
Е.Имангалиев. Мектеп оқушыларының функционалдық сауаттылығын қалыптастыру жолдары 
«Білім беру мекемесі басшыларының анықтамалығы».№ 9 (69) 2012 жыл.6-9 бет. 
 
Абдигалиева Куралай Мухамеджановна 
директордың оқу- тәрбие орынбасары; 
Куанбаева Каламкас Аманжоловна 
Әлеуметтік педагог 
«№12 ЖББМ», Қарағанды қаласы 
 
«ИНКЛЮЗИВТІ БІЛІМ БЕРУ ЖҮЙЕСІН ЖЕТІЛДІРУ» 
Бүгінгі таңда инклюзивті білім беру мәселесі әлемдегі өзекті проблемаға айналып отыр. 
Біздің елімізде де бұл назардан тыс қалмады. Бұл мәселеге басты назар аударуымызды қажет етеді, 
өйткені туа біткен және жүре пайда болған ақаулары бар балалардың саны жыл сайын артып келеді. 
Еліміздің барлық мектептерінде инклюзивті білім беру еңгізілді. Инклюзивті білім беруге 
қойылатын басты талаптар - бұл әлеуметтікортаға бейімделген, үйлесімді дамыған тұлғаны 
қалыптастыру. 
 
Инклюзивті білім беру
- ерекше білім беру қажеттіліктері мен жеке-дара мүмкіндіктерін 
ескере отырып, барлық білім алушылардың білім алуына тең қолжетімділікті қамтамасыз ететін 
процесс; 
Білім беру саласындағы мемлекеттік саясаттың негізгі қағидаттарына баршаның сапалы 
білім алуға құқықтарының теңдігі; әрбір адамның зияткерлік дамуы, психикалық-физиологиялық 
және жеке ерекшеліктері ескеріле отырып, халықтың барлық деңгейдегі білімге қолжетімділігі 
жатады («Білім туралы» ҚР Заңының, 3-бабының, 1, 2-тармақтары).
Инклюзивті оқыту мүмкіндік береді: 
-
барлық балаларға мектепте, мектеп өміріне белсене қатысуға; 
-
балалардың тең құқығын анықтайды және ұжым іс-әрекетіне қатысуға; 
-
адамдармен қарым-қатынасына қажетті қабілеттілікті дамытуға. 
Инклюзивті білім беруді дамытудың негізгі міндетері: 
-
инклюзивті білім беруді дамытудың нормативтік-құқықтық және ұйымдастырушылық-
экономикалық негіздері мен тетіктерін жетілдіру;
-
инклюзивті білім беруді дамытудың әдіснамалық, оқу-әдістемелік негіздерін жетілдіру (оқу 
жоспарлары мен оқу бағдарламаларын, оқулықтарды, оқу-әдістемелік кешендерді бейімдеу және 
модификациялау, оқу жетістіктерін бағалаудың критериалдық жүйесін ендіру);
-
білім алушылар өздерін мектеп қоғамының белсенді мүшесі есебінде сезінетіндей, өзін-өзі 
жоғары бағалайтындай, оқуға ынтасы артатындай және әлеуметтенетіндей дербестендірілген 
түзету-педагогикалық және әлеуметтік-психологиялық қолдау көрсету, қолайлы білім беру ортасын 
жасау; 
Егер инклюзивті оқытудың оқыту мен сабақ беруге енгізілген өзгерістері тиімді болса, онда 
ерекше қажеттіліктері бар балалардың жағдайлары да өзгереді. 
Ерекше білім беруді қажет ететін балалармен Сұрыптау бекетіндегі №12 жалпы білім 
беретін мектебіндеде инклюзивті білім беру жүйесін жетілдіру бойынша жұмыстар жүргізілуде. 
Ерекше білімді қажет ететін оқушыларға арналған жеке жұмыс жоспары, педагогикалық-
психологиялық консилиум жұмыс жоспары, әр пән мұғалімінің ұзақ мерзімді жұмыс жоспарына 
сүйене отырып жеке оқу бағдарламалары құрылды. Мектебімізде ерекше білімді қажет ететін 
инклюзивті сынып ашылды. 
7-сынып оқушысы А есімді және 3 сынып оқушысы Д есімді оқушылармен төмендегідей 
оқытудың әдістері қолданылуда:
-
оқыту тапсырмаларының мазмұны жеңілдетіледі; 
-
ұсынылатын тапсырмалар саны азайтылады; 

72 
-
оқу тапсырмаларының көлемі азаяды; 
-
мұғалімнің арнай дайындалған тапсырмалары қоладанылады; 
-
тапсырмаға нақты нұсқау беріледі, нақты сұрақтар қойылады. 
Әрине, бұл оқушылар мұғалімнің, ата-ананың көмегін көп қажет етеді, сондықтан әр пәннен 
деңгейіне қарай жеке тапсырма беріп, оқулықтағы тапсырмалардың көбі мұғалімнің өзі дайындаған 
тапсырмалармен алмастырылады. 
Сонымен қатар, мектепте әлеуметтік көмек, педагогикалық-психологиялық қолдау, 
дефектолог, педагог-логопед көмегі, қашықтықтан оқыту жағдайында компьютерлік техникамен 
қамтамасыз ету қарастырылған. 
Ерекше білімді қажет ететін баланы оқытар алдында төмендегідей талаптар ескерілді: 

баланың мектепке, арнайы пәнге дайындығын, даму ерекшелігі бақыланды; 

бала тәрбиесіндегі кемшіліктер анықталды; 

сабақты жүйелі жоспарлау көзделді; 

оқу- үлгеріміне талдау жүргізу жоспарланды.
Ерекше білімді қажет ететін оқушылардың оқытудағы қиындықтарын мен себептерін пән 
мұғалімдерінің сауалнама жүргізу және әңгімелесу, оқушының сабақтарын бақылау барысындағы 
зерттеулерінің нәтижесі: 
Оқытудың қиындықтарының байқалуы 
мен себептері 
Күшті 
жақтары, 
қызығушылығы 
психологиялық (эмоционалдық, мінез-
құлық) ерекшеліктері 
Қиындықтары:
кей 
сөздерге 
тілі 
келмейді; сөздердің айтылуы қиын, 
түсініксіз, баяу оқиды, сөздерді дұрыс 
айтпайды, есеп шығарғанда сандарды 
ойша қоса алмайды; 
Себептері:
ойлау қабілеті, сөйлеу тілінің 
сапалағы төмен, әрекеті баяу. 
Оқуға қызығушылығы бар, ән 
тыңдағанды 
ұнатады, 
бау-
бақшада еңбек еткенді жақсы 
көреді, 
табиғат 
аясында 
спортпен (велосипедпен) 
шұғылданғанды ұнатады. 
Сөйлескенді жақсы көреді, мейірімді, 
ешкімге зияны жоқ, орнықты, үнемі 
күлімсіреп жүреді, көпшіл, жүрегі нәзік, 
үй жануарларын жақсы көреді. 
Мектебімізде аталған оқушылар мен мұғалім-логопед, педагог–психологтың жұмыс 
жоспарына сай, бірнеше бақылау түрлері жүргізілді. Атап айтсақ, «Сабақта оқушының әрекеті мен 
мінез-құлқын психологиялық-педагогикалық бағалау» тақырыбында ерекше бақылауды қажет 
ететін оқушылардың сабақ барысындағы іс-әрекетін бағалау келесідей критерий арқылы жүргізілді: 
сыныпта өзін-өзі ұстау (мінез-құлқы);
қызмет қарқыны; 
танымдық дамуы; 
сөйлеу тілінің дамуы; 
құрдастары арасында және үлкендермен қарым-қатынасы; 
эмоционалдық ерекшеліктер; 
әлеуметтік-тұрмыстық дағды. 
Сонымен қатар, сынып жетекші, сабақ беретін пән мұғалімдері осы оқушылардың ата-
аналарымен тығыз байланыс орнатып, олардың отбасындағы баланың жағдайымен хабардар болып 
отырады. Дені сау, салауатты, білімді, өмірге бейімделген жеке тұлғаны оқыту мен тәрбиелеуде
ұстаздарымыздың қосар үлесі зор. 
Қорыта айтқанда, мемлекетіміздің әрбір азаматы - ұлттық құндылықтарымыз, әр баласы 
еліміздің ертеңі екенін ескерсек әрбір ерекше білімді қажет ететін балалардың сапалы білім алып, 
азамат болып қалыптасуына жағдай жасау біздің міндетіміз. 

жүктеу 12,08 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: