Сəуір – мамыр – маусым 996 жылдан бастап шығады Жылына рет шығады

217 
Президенттік
комиссиясы
берген
болатын
: «...
за сыз
ақшаларды
за дастыру
— 
б л
табыстарды
бар
екендігін
, 
оларды
за сыз
тегі
немесе
за сыз
пайдаланылуы
жасырылатын
жəне
артынан
осы
табыстарды
шығу
тегін
за ды
етіп
көрсететін
процесі
». 
М нда
айта
кететін
жай
, 
за сыз
табыстарын
легализациялау
іс
-
əрекетін
криминализациялау
процесі
е
алдымен
есірткі
заттарыны
за сыз
айналымынан
алынған
табыстарға
қатысты
дамыған
болатын
. 
Осы
т рғыда
аталмыш
қылмысты
алғашқы
белгілері
Біріккен
лттар
йымыны
есірткі
жəне
психотроптық
заттарды
за сыз
айналымына
қарсы
к ресу
бойынша
йымдастырылған
Вена
Конвенциясында
(1988 
жыл
19 
желтоқсан
) 
берілген
болатын
[1]. 
Сонымен
, 1988 
жылғы
Вена
Конвенциясында
ресми
т рде
есірткі
айналымынан
алынған
за сыз
ақша
қаражаттарын
легализациялау
қылмыс
деп
жарияланды
. 
егенмен
, 
халықаралық
қауымдастықты
б л
«
жа а
» 
қылмыс
т ріне
көзқарасы
біржақты
болғаны
тез
арада
анықталған
-
т ғын
. 
Мамандар
за сыз
табыстарды
легализациялау
тек
есірткі
айналымынан
т скен
қаражаттарға
қатысты
бола
бермейтіндігін
т сініп
, 
араға
екі
жыл
салып
, 1990 
жылды
8 
қарашасында
Еуропа
Ке есі
«
ылмыстық
əрекеттерден
т скен
табыстарды
за дастыру
, 
анықтау
, 
алу
жəне
тəркілеу
туралы
» 
№
141 
Конвенциясында
тек
есірткіні
за сыз
айналымынан
алынған
табыстарды
ғана
за дастыруды
қылмыс
деп
қоймай
, 
б л
тектегі
қылмыстық
əрекеттерге
өзге
де
криминалдық
жолмен
алынған
табыстарды
легализациялау
жататындығын
мəлімдеді
. 
Сонымен
қоса
осы
Конвенцияны
6-
бабында
за сыз
табыстарын
за дастыруға
байланысты
болатын
қ қық
б зушылықтарды
тізімі
де
берілген
болатын
. 
Шетелдік
қылмыстық
за дарды
аталмыш
қылмысқа
қатысты
өзара
өзгешеліктері
е
алдымен
ондағы
легализацияланатын
қаражаттарды
шығу
тегіне
қатысты
іс
-
əрекеттерді
тізімін
анықтауға
байланысты
. 
рбір
елде
за сыз
қаражаттарды
шығу
тектеріне
төмендегілерді
бірін
жатқызады
: 
қылмыстар
(
қолданыстағы
қылмыстық
за да
қарастырылған
қылмыстарды
кез
келгені
бола
алады
); 
тек
қана
йымдасқан
қылмыстылық
шін
тəн
қылмыс
т рлері
; 
қ қықб зушылықтар
; 
есірткілерді
за сыз
айналымына
қатысты
қ қықб зушылықтар
мен
қылмыстар
. 
Егер
за сыз
табыстарын
легализациялауға
байланысты
қабылданған
алғашқы
халықаралық
акттерге
назар
аударатын
болсақ
(
аталмыш
қылмысты
анықталуыны
бастамасы
халықаралық
акттер
негізінде
ж ргізілген
), 
онда
берілген
анықтамалар
көбіне
казуистикалық
, 
яғни
қылмыстық
қудаланатын
, 
іс
-
əрекеттерді
ше бері
нақты
анықталу
негізінде
болғанын
байқаймыз
. 
Атап
айтсақ
, 
Вена
Конвенциясыны
3-
ші
бабы
əрбір
қатысушы
-
мемлекеттен
есірткіні
за сыз
айналымынан
алынған
ақшаларды
за дастыруды
қылмыс
ретінде
тануын
талап
ете
отырып
, 
б л
іс
-
əрекеттерге
келесі
т рде
анықтама
берген
: 
...b) (i) 
конверсия
, 
немесе
меншікті
ауыстыру
, 
егер
м ндай
меншік
Конвенцияда
қарастырылған
қ қықб зушылықты
немесе
қ қықб зушылықтарды
жасау
нəтижесінде
не
болмаса
м ндай
қ қықб зушылыққа
немесе
қ қықб зушылықтарға
қатысу
нəтижесінде
алынғаны
белгілі
болса
, 
əрі
б л
іс
-
əрекеттер
меншікті
за сыз
көзін
жасыру
немесе
м ндай
қ қықб зушылыққа
немесе
қ қықб зушылықтарға
қатысқан
кез
келген
адамға
ол
өз
іс
-
əрекеттері
шін
жауапкершіліктен
жалтаруы
шін
көмек
көрсету
мақсаттарында
жасалса
; 
(ii) 
меншікті
немесе
оған
қ қықты
шынайы
шығу
тегін
, 
орналасқан
жерін
, 
əлде
бір
қозғалыстарын
жасыру
немесе
б рмалау
, 
егер
м ндай
меншік
осы
Конвенцияда
қарастырылған
қ қықб зушылықты
немесе
қ қықб зушылықтарды
жасау
нəтижесінде
не
болмаса
м ндай
қ қықб зушылыққа
не
қ қықб зушылықтарға
қатысу
нəтижесінде
алынғаны
белгілі
болса
; 
с
) 
өзіні
конституциялық
ережелері
мен
өзіні
негізгі
қ қықтық
ж йесіні
негізгі
қағидаларын
ескере
отырып
; 
(i) 
меншікті
сатып
алу
, 
иелену
немесе
пайдалану
, 
егер
оны
алу
мезетінде
осы
м лік
Конвенцияда
қарастырылған
қ қықб зушылықты
немесе
қ қықб зушылықтарды
жасау
нəтижесінде
не
болмаса
м ндай
қ қықб зушылықты
не
қ қықб зушылықтарды
жасауға
қатысу
нəтижесінде
алынғаны
белгілі
болса
... [2]. 
Вена
Конвенциясындағы
, 
одан
кейін
де
қабылданған
халықаралық
нормативтік
акттерде
за сыз
табыстарын
легализациялау
қылмысына
анықтама
беруде
осы
акттерді
авторларыны
қылмысты
объективтік
белгілерін
неғ рлым
нақты
анықтауға
мтылу
мақсатыны
болғанын
байқауға
болады
, 
яғни
аталмыш
қылмысты
объективтік
жағыны
белгілері
, 
бізді
қылмыстық
қ қықтық
т сінігіміз
т рғысынан
алатын
болсақ
, «
ке істікте
» 
біраз
шектелген
сияқты
болады
. 
Сонымен
қатар
Біріккен
лттар
йымы
мен
Еуропа
Ке есіні
қабылдаған
Конвенцияларында
біз
қарастырып
отырған

218 
қылмысқа
берілген
анықтамалар
өзара
айқын
ерекшелене
қоймайтындығы
байқалады
. 
Сəйкесінше
, 
осы
кезе ге
дейін
бір
де
бір
шет
мемлекеттері
за сыз
табыстарды
легализациялау
іс
-
əрекеттерін
(
əрине
, 
А Ш
-
тан
басқалары
) 
криминализацияламағандықтан
, 
олар
өздеріні
қылмыстық
за дарында
жоғарыда
аталған
халықаралық
Конвенциялар
негізінде
за сыз
табыстарын
«
за дастыруды
» 
қылмыс
ретінде
анықтаған
болатын
. 
Б рынғы
ке естік
ке істіктегі
елдерді
арасынан
за сыз
табыстарын
легализациялауға
қарсы
к ресте
(
е
алдымен
оны
за дық
негіздерін
анықтауда
) 
ресейлік
тəжірибені
ма ызы
зор
деуге
болады
. 
За сыз
жолмен
алынған
табыстарын
легализациялау
(
за дастыру
) 
шін
қылмыстық
жауапкершілік
Р
ылмыстық
кодексіні
193-
бабында
қарастырылған
. 
азақстан
Республикасыны
қылмыстық
за ында
за сыз
табыстарын
легализациялау
(
за дастыру
) 
қылмысы
шетелдік
за намаларға
қарағанда
бірқанша
жалпылаушы
, 
яғни
қылмыс
қ рамыны
негізіне
қылмыстық
іс
-
əрекеттерді
біршама
ке
ше берін
қамтитын
сөздермен
анықталған
. 
М ны
əсіресе
қылмысты
объективтік
жағыны
белгілерінен
байқауға
болады
. 
Страсбург
конвенциясын
ратификациялаған
еуропа
елдеріні
біріншісі
лыбритания
болды
. 
Осы
конвенция
талаптарын
орындай
отырып
, 
ол
за сыз
(
қылмыстық
) 
табыстарын
легализациялау
негізінде
жасалатын
бірқатар
қоғамдық
əрекеттерді
криминализациялады
. 
ылмыстық
табыстарды
легализациялауға
қарсы
қылмыстық
қ қықтық
к рес
негізін
1986 
жылы
қабылданған
есірткі
айналымы
туралы
за
қ райды
. 
Осы
мезеттен
бастап
лыбританияда
есірткі
заттары
мен
ж йкеге
əсер
ететін
заттарды
за сыз
айналымынан
алынған
табыстарды
легализациялауға
қатысы
бар
адамдарды
қылмыстық
-
қ қықтық
қудалауға
за ды
негіз
пайда
болады
. 1993 
жылы
аталған
за ға
өзгертулер
мен
толықтырулар
енгізіліп
, 
қылмыстық
табыстарды
легализациялау
шін
жауаптылық
орнататын
норманы
əрекет
ету
аясы
айтарлықтай
ке ейген
болатын
. 
Шетелдік
за нама
, 
əсіресе
жалпы
қ қық
ж йесіндегі
елдерді
за намасы
өзіні
шектен
тыс
казуистикалық
лгісімен
ерекшеленеді
. 
Жалпы
белгілерін
ажырату
арқылы
əрекетті
саралауға
талпынатын
отандық
за
шығарушы
шін
ол
тылсым
жағдай
болғанымен
, 
м ндай
анықтамалар
за
қолданушыны
саралау
бойынша
əрекеттерін
қадағалауға
лкен
м мкіндіктер
береді
. 
Атап
айтсақ
, 
лыбританияны
қылмыстық
табыстарды
«
тазалауға
» 
байланысты
қылмыстарға
жауаптылық
орнататын
нормалары
б л
əрекеттерді
бірнеше
топтарға
ажыратады
. 
ылмыстық
табыстарды
«
тазалауға
» 
байланысты
қылмыстарды
бірінші
тобын
басқа
адамдарға
қылмыстық
жолмен
алынған
табыстарын
иеленуде
көмек
көрсететін
əрекеттер
қ райды
. 
Мысалы
, 1993 
жылы
за ды
к шіне
енген
қылмыстық
əділет
туралы
за ны
93 (
А
) 
бабында
кінəлі
м ндай
адамны
қылмыстық
істерге
қатыстылығын
немесе
б рын
ондай
əрекеттерге
қатысқанын
не
болмаса
басқа
да
жолмен
қылмыстық
табыстар
алғанын
біле
немесе
сезе
т ра
басқа
адамны
қылмыстық
жолмен
алған
табыстарына
бақылау
ж ргізуіне
жағдай
жасау
(
оны
ішінде
м ндай
табыстарды
жасыру
, 
оларды
мемлекет
юрисдикциясынан
тыс
жерге
ауыстыру
немесе
басқа
адамдарға
беру
), 
сонымен
қатар
осы
қаражаттарды
аталған
адамны
міндеттемелерін
қамтамасыз
етуде
пайдалану
, 
сол
сияқты
капитал
салымдарын
ж ргізу
арқылы
оны
пайдасына
материалдық
қ ндылықтарды
сатып
алу
шін
жауаптылық
орнатылған
. 
Б л
қылмыс
субъектісі
өзіні
қызмет
бабы
немесе
кəсіби
міндеттеріне
бола
басқа
адамдарды
м лкін
басқаруды
ж зеге
асыратын
адамдар
болады
(
несие
мекемелеріні
, 
брокерлік
контораларды
, 
инвестициялық
қорларды
жəне
қаржы
нарығыны
басқа
да
қ рылымдарыны
қызметкерлері
). 
За сыз
табыстарды
легализациялауға
қарсы
к рес
негізін
қ райтын
кешенді
за намасыны
болуы
лыбританияда
қаржы
-
несие
ж йесіні
мекемелеріне
шығу
тегі
к дік
туғызатын
м ліктер
мен
ақша
қаражаттарына
қатысты
ж зеге
асырылатын
клиенттік
операциялар
туралы
қ зырлы
мемлекеттік
органдарға
дер
кезінде
хабарлау
міндеттемесін
ж ктейді
. 
лыбританиядағы
қылмыстық
жолмен
алынған
м лікке
иемдену
жəне
оған
билік
ж ргізу
айғақтарын
анықтауға
қаржы
-
несие
ж йесіні
мекемелерін
қатысуға
міндеттейтін
қылмыстық
табыстарды
за дастыруға
қарсы
к рес
мəселелері
бойынша
негізгі
нормативтік
-
қ қықтық
акт
1993 
жылы
қабылданған
«
Ақшаларды
«
тазалауға
» 
қарсы
к рес
туралы
ереже
» 
болып
табылады
[3, 699]. 
Осы
секілді
за
Еуропа
Одағыны
барша
дерлік
елдерінде
, 
сол
сияқты
экономикалық
жағынан
айтарлықтай
дамыған
елдерде
де
əрекет
етеді
, 
м нда
ол
қылмыстылыққа
қарсы
к рес
ж ргізетін
мемлекеттік
органдарды
за ды
иелеріні
м дделеріне
бола
тəркіленуге
немесе
өндірілуіне
жататын
қылмыстық
жолмен
алынған
материалдық
қ ндылықтарды
иелену
айғақтарын
анықтаудағы
басты
қ рал
жəне
қылмыстық
табыстарды
легализациялауға
қарсы
к рестегі
негізгі
за намалық
акт
болып
табылады
. 

219 
Британдық
қылмыстық
за нама
бойынша
қылмыстық
табыстарды
«
тазалау
» 
негізінде
жасалатын
қылмыстарды
екінші
тобын
қылмыстық
əрекеттерден
т скен
табыстарды
қ райтын
м ліктерді
иемдену
, 
иелену
немесе
пайдалану
секілді
қоғамдық
қауіпті
əрекеттер
қ райды
. 
Осы
əрекеттер
шін
жауаптылыққа
тарту
шарттары
аталған
за ны
93-
бабында
көзделген
: 
кінəлі
иемденіп
жатқан
, 
иелегінде
болған
немесе
пайдаланып
ж рген
м лікті
басқа
адамны
қылмыстық
əрекетіні
тура
немесе
жанама
, 
толық
немесе
ішінара
табысы
болып
табылатынын
білуге
тиіс
. 
М нда
атап
өтетін
тағы
да
бір
ма ызды
жағдай
— 
аталған
нормада
əрекетті
қылмыстылығын
жоққа
шығаратын
мəн
-
жай
көзделген
(
əрине
, 
оны
британдық
ғымында
): 
басқа
адамны
қылмыстық
əрекеттеріні
табысы
болып
табылатын
м лікті
қайтымды
сатып
алу
, 
иемдену
немесе
пайдалану
. 
М ндағы
орнын
өтеуге
берілетін
ақы
м лікті
шынайы
қ нына
немесе
оны
уақытша
пайдалануға
алған
жағдайда
көрсетілетін
қызметті
қ нына
пара
-
пар
болуы
керек
. 
Британдық
за наманы
аталған
қылмыстық
қ қықтық
нормаларыны
басты
міндеті
басқа
адамдарды
қылмыстық
істеріні
табыстарын
шінші
тарапты
пайдалануына
жол
бермеу
болып
табылады
. 
ылмыстық
істерді
табыстарын
м ндай
ретте
пайдалануға
жол
бермеу
қажеттілігін
британдық
за намашы
осы
жағдай
қылмыстық
табыстарды
өндіріп
алуды
немесе
тəркілеуді
елеулі
қиындататындығымен
т сіндіреді
, 
себебі
қазіргі
кездегі
қ қық
қорғау
практикасында
қылмыстық
істеріні
арқасында
едəуір
табыстарға
иеленетін
қылмыстық
қауымдастықтарды
белсенді
қатысушылары
м ндай
жолмен
алынған
м ліктерді
шынайы
иесі
бола
т ра
, 
оны
иелену
қ қығын
өз
туыстары
мен
жақындарына
, 
сол
сияқты
қылмыстық
əрекеттеріне
тура
қатысы
жоқ
шінші
бір
тарапқа
беретін
жағдайлар
аз
емес
. 
М ндай
əрекеттерде
айрықша
субъективтік
белгі
ретінде
кінəлі
адамны
иемденген
, 
иеленуінде
болған
немесе
пайдаланып
ж рген
м лігіні
толық
немесе
ішінара
, 
тура
немесе
жанама
қылмыстық
əрекет
табысы
болып
табылатындығы
туралы
хабардар
болуы
орын
алады
. 
Егер
ол
аталған
мəн
-
жайлар
туралы
к діктенетін
болса
, 
онда
қылмыстық
жауаптылық
орын
алмайды
. 
Британдық
қылмыстық
за нама
бойынша
қылмыстық
табыстарды
«
тазалау
» 
негізінде
жасалатын
қылмыстарды
шінші
тобын
қылмыстық
əрекеттерді
табыстары
болып
табылатын
м лікті
жасырудан
, 
б рмалаудан
(
маскировка
), 
ө деуден
, 
айырбастаудан
немесе
орнын
ауыстырудан
т ратын
əрекеттер
қ райды
. 
Б л
қылмыстардағы
белгілер
ж йесіні
ерекшелігі
— 
оларды
субъектісі
ретінде
негізгі
(
предикатты
) 
қылмыстық
жасаған
адам
танылады
. 
Б л
əрекеттер
шін
қылмыстық
жауаптылық
«
Есірткі
айналымы
туралы
» 
за ны
(1994) 49-
бабында
жəне
«
ылмыстық
əділет
туралы
» 
за ны
(1988) 93 (
С
)-
бабында
көзделген
. 
«
ылмыстық
əділет
туралы
» 
за ны
(1988) 93 (
С
)-
бабына
сəйкес
қылмыстық
жауаптылық
толық
немесе
ішінара
, 
тура
немесе
жанама
қылмыстық
əрекеттерге
қатысы
бар
кез
келген
м лікті
жасыру
немесе
б рмалау
шін
, 
сонымен
бірге
істеген
қылмысы
шін
жауаптылықтан
жалтару
мақсатында
не
болмаса
осы
м лікті
тəркілеу
туралы
қаулыны
шығарылуына
негіз
болатын
жағдайларды
жою
мақсатында
, 
сол
сияқты
осы
қаулыны
орындалуын
қиындату
мақсатында
м лікті
өзгерту
немесе
айырбастау
, 
мемлекет
юрисдикциясынан
тыс
жерге
ауыстыру
шін
бекітілген
. 
Осы
бапты
екінші
бөлімінде
кінəлі
м лікті
қылмыстық
əрекет
табысы
екендігі
жайлы
біле
т ра
немесе
жеткілікті
к діктері
бола
т ра
иемденуі
шін
қата датылған
жауаптылық
орнатылған
, 
ал
шінші
бөлімінде
қылмыстық
əрекет
табысы
болып
табылатын
м лікті
жасыру
немесе
б рмалау
т сінігі
берілген
: 
м лікті
шығу
тегін
, 
көзін
, 
орналасқан
жерін
немесе
оған
билік
ететін
т лғаны
, 
оны
қ қықтарын
не
болмаса
оны
өзгерту
жағдайларын
жасыру
. 
Аталған
баптар
бойынша
негізгі
қылмыс
ретінде
сотты
айыптау
актісі
бойынша
қудаланатын
санаттарға
жататын
кез
келген
қоғамдық
қауіпті
əрекеттер
бола
алады
, 
олар
, 
əдетте
, 
ауыр
санаттағы
қылмыстар
саналады
. 
Сонымен
бірге
негізгі
қылмыстық
əрекеттер
ретінде
қоғамдық
қауіптілігі
айтарлықтай
төмен
болатын
жинақтала
қудаланатын
қылмыстар
да
бола
алады
. 
Б л
топтағы
қылмыстар
йымдасқан
қылмыстылық
саласындағы
əрекеттерді
қамтиды
. 
ылмыстық
əділет
туралы
за намада
м ндай
əрекеттер
ретінде
əдетте
интимдік
қызмет
көрсетумен
айналысатын
мекемелер
стауға
, 
сонымен
қатар
бейне
өнім
нарқындағы
адал
емес
əрекеттерге
байланысты
əрекеттер
(
таратылатын
бейне
өнімге
қ қықтарды
за ды
иелеріні
м дделеріне
қайшы
оларды
тарату
, 
тарату
мақсатында
сақтау
, 
не
болмаса
ж ртшылыққа
көрсету
) 
танылады
[3, 645]. 
Негізгі
қылмыстар
қатарында
Англия
немесе
Уэльс
, 
қылмыстық
қудалану
жеріне
қарай
Шотландияда
да
жасалғанында
қылмыс
деп
танылатын
əрекеттер
жатқызылады
. 
емек
, 
лыбритания
аумағында
қылмыс
деп
танылмайтын
əрекеттер
қарастырылған
қылмыс
əрекеттерге
қатысты
негізгі
деп
танылмауы
м мкін
, 
осыған
бола
б л
əрекеттерді
өзі
де
, 
егер
оны

220 
заты
лыбританияда
қылмыс
деп
танылмайтын
əрекет
нəтижесінде
алынған
болса
, 
қылмыстық
за ға
қайшы
деп
таныла
алмайды
. 
ылмыстық
табыстарды
легализациялауға
байланысты
қылмыстар
шін
жауаптылық
орнататын
британдық
за намаға
шолуды
қорытындылай
келе
, 
оны
ауқымдылығын
атауға
болады
, 
өйткені
ол
қылмыстық
əрекеттер
табыстарын
иемдену
немесе
оларға
билік
ж ргізу
барысында
орын
алуы
м мкін
қоғамдық
қауіпті
əрекеттерді
басым
көпшілігін
қамти
алады
дерлік
. 
Германия
Федеративтік
Республикасы
экономикалық
қылмыстылықты
барша
элементтеріне
ықпал
етуді
қ қықтық
механизмдері
неғ рлым
жақсы
дамыған
мемлекеттер
қатарына
жатады
. 
ылмыстық
табыстарды
за дастыруға
қарсы
к рес
саласындағы
ГФР
қ қығы
əлемдік
де гейдегі
сəйкес
нормаларды
да
, 
сол
сияқты
Еуропа
қауымдастығы
əзірлеген
жолдарды
да
ықпалында
қалыптасқан
. 
Германия
1988 
жылғы
«
Есірткі
заттар
мен
ж йкеге
əсер
ететін
заттарды
за сыз
айналымына
қарсы
к рес
туралы
» 
Вена
Конвенциясына
қол
қойған
со
, 1990 
жылы
аталған
Конвенцияны
ережелерін
орындау
туралы
арнайы
за
қабылдаған
болатын
. 
Сонымен
бірге
б л
мемлекет
1991 
жылғы
Еуропа
Ке есіні
ирективасын
дайындауға
жəне
Ақшаны
за дастыруға
қарсы
к рес
бойынша
халықаралық
комиссияны
(
ФАТФ
) 
қылмыстық
табыстарды
легализациялауға
қарсы
к рес
концепциясын
дайындауға
белсене
қатысқан
. 
Аталған
қ жаттарда
бекітілген
қағидаттар
неміс
антилегализациялық
за намасыны
мазм нын
анықтаған
. 
Сонымен
бірге
герман
қ қығында
оны
аталмыш
саладағы
за намалық
мəселелері
халықаралық
қ қықтық
акттерге
қарағанда
неғ рлым
қата
шешілген
лттық
за намасы
бар
елдер
қатарына
жатқызатындай
бірқатар
ерекшеліктері
де
бар
. 
Германиядағы
за сыз
табыстарды
легализациялауға
байланысты
əрекеттер
шін
жауаптылық
орнататын
нормалар
елді
кодификацияланған
қылмыстық
за ына
1992 
жылы
«
Есірткіні
за сыз
саудасына
жəне
йымдасқан
қылмыстық
əрекеттерді
басқа
да
нысандарына
қарсы
к рес
туралы
» 
за ны
қабылдануына
байланысты
енгізілген
болатын
. 
Сол
сияқты
1993 
ж
. 25 
қазанында
Германия
бундестагы
«
Ауыр
қылмыстық
əрекеттерді
алынған
табыстарды
анықтау
туралы
» 
за
қабылдады
, 
оны
мақсаты
, 
бір
жағынан
, 1991 
ж
. 10 
маусымындағы
Еуропа
Ке есі
ирективасын
ж зеге
асыру
болса
, 
тағы
бір
мақсаты
қылмыстық
табыстарды
за дастыруға
байланысты
қылмыстық
əрекеттер
айғақтарын
анықтауды
бірқатар
процессуалдық
мəселелерін
айқындау
болды
. 
арастырылып
отырған
қылмыстар
шін
жауаптылық
Германия
ылмыстық
кодексіні
261-
бабында
көзделген
(«
Ақшаны
за дастыру
»). 
Б л
бап
ережелері
материалдық
-
қ қықтық
т рғысынан
Б
Вена
Конвенциясы
мен
Еуропа
Ке есі
Конвенциясындағы
қылмыстық
табыстарды
за дастыру
анықтамасын
толық
дерлік
қайталайды
. 
Алайда
қылмыс
қ рамыны
объективтік
белгілерін
(
легализациялау
əрекеттерін
) 
сипаттағанда
герман
за намашысы
Б
Конвенциясыны
ережелерін
пайдаланған
болса
, 
кінə
нысанын
анықтауға
қатысты
мəселеде
Еуропа
Конвенциясында
сынылған
жолды
станады
. 
ГФР
ылмыстық
кодексіні
аталған
нормасыны
5-
ші
бөлімінде
оны
1-
ші
жəне
2-
ші
бөлімдеріндегі
қылмыс
қ рамыны
субъективтік
жағын
менмендікпен
жасалатындығы
пайымдалады
. 
Нақты
осы
қылмыс
қ рамыны
субъективтік
жағыны
белгісі
ретінде
кінəні
абайсыздық
нысаны
туралы
норма
экономикалық
қызмет
саласындағы
«
м ліктік
деликттер
» 
деп
аталатын
əрекеттерге
қатысты
абайсыздықты
криминализациялауда
жол
бермеуге
тырысуды
станатын
кінəні
германдық
теориясыны
дəст рлі
ережелеріне
қайшы
келеді
. 
М ны
бəрі
кəсіпкерлік
қызмет
бостандығына
н қсан
келтірмеу
шін
пайымдалған
. 
Сонымен
бірге
қылмыстық
табыстарды
абайсызда
«
за дастыру
» 
шін
жауаптылықты
орнатылуы
əлемдік
за намалық
тəжірибеде
орын
алған
сирек
қ былыстарды
бірі
екендігін
атап
өту
керек
. 
ГФР
ылмыстық
кодексіні
261-
бабыны
1-
ші
бөлімінде
артынан
легализациялануға
жататын
табыстарды
алынуыны
көзі
болған
қылмыстық
жазаланатын
əрекеттерді
тізімі
берілген
. 
Есірткі
заттарыны
за сыз
айналымы
саласындағы
əр
алуан
қылмыстық
қ қықб зушылықтармен
қатар
м нда
герман
қ қығында
қылмыс
деп
аталатын
əрекеттерді
барлығы
орын
алған
. 
Жалпы
алғанда
есірткі
саудасынан
, 
əр
алуан
алаяқтықтан
, 
сыбайлас
жемқорлықтан
, 
бөтенні
м лкін
иемденіп
алу
мен
ысырап
етуден
, 
қорқытып
алудан
жəне
басқа
да
ауыр
қылмыстардан
алынған
табыстарды
легализациялау
қылмыстық
жазаланатын
іс
екендігінде
к мəн
жоқ
. 
ылмыстық
табыстарды
за дастыруды
қылмыстық
жазаланушылығын
осылайша
ке
талқылау
батыс
елдерінде
кездесетін
сирек
жағдай
. 
Шетелдік
қылмыстық
капиталдарды
легализациялануына
қарсы
к рес
тиімділігін
арттыру
мақсатында
ГФР
ылмыстық
кодексіні
261-
бабыны
8-
бөлімінде
ГФР
аумағынан
тыс
орын
алған

221 
криминалдық
əрекеттерден
алынған
табыстарды
за дастыру
, 
егер
осы
табыстар
алынған
ел
за намасы
да
оны
қылмысты
деп
танитын
болса
, 
криминализацияланады
. 
ылмыстық
табыстарды
легализациялауға
қарсы
к рес
саласындағы
қазіргі
заманғы
герман
за намасын
талдай
келе
, 
оны
ж йелілігін
, 
ішкі
өзара
байланыстылығын
жəне
логикалы
йқастығын
атауға
болады
. 
Швейцарияға
саяси
т рақтылық
жəне
б кіл
əлемге
танымал
банктеріні
көрсететін
қаржылық
қызметтеріні
спектрі
, 
сол
сияқты
оларды
сенімділігі
жəне
клиенттерімен
қарым
-
қатынастарындағы
ішкі
мемлекеттік
за намада
кепілдендірілген
конфиденциалдылық
тəн
. 
М ны
бəрі
елді
экономикалық
əл
-
ауқаттылығыны
артуына
себепкер
болғанымен
, 
ел
аумағында
шет
мемлекеттерден
аударылған
криминалдық
капиталды
ағымыны
етек
алуына
барынша
қолайлы
жағдайлар
жасады
. 
Сондықтан
Швейцария
мемлекетінен
қылмыстық
табыстарды
легализациялауға
қарсы
к рес
туралы
кешенді
за нама
қабылдап
, 
оны
ма ызды
қ раушысы
ретінде
сəйкес
əрекеттерге
қылмыстық
-
қ қықтық
тыйым
салуды
талап
етті
. 
1990 
жылы
Швейцария
өз
қылмыстық
за намасына
қаржылық
қ қық
б зушылықтар
бойынша
елеулі
өзгерістер
мен
толықтырулар
енгізген
болатын
. 
Атап
айтсақ
, 
Швейцария
ылмыстық
кодексіні
17 
тарауына
1990 
ж
. 1 
шілдесінде
за ды
к шіне
енген
305-
бис
бабы
енгізілді
. 
Онда
шығу
тегі
қылмыстық
болған
м ліктік
қ ндылықтарды
за дастыру
криминализацияланған
. 
305-
бис
бабында
Швейцарияға
легализацияланатын
табысты
əкелінуіне
себепші
болған
негізгі
(
предикаттық
) 
қылмыс
ретінде
шетелде
жасалған
қылмыс
(
тек
есірткі
заттарыны
за сыз
айналымы
ғана
емес
), 
егер
ол
жасалу
елінде
де
қылмыс
деп
танылатын
болса
, 
танылады
делінген
. 
М нда
кінəні
швейцариялық
теориясыны
қарастырылып
отырған
қылмыс
қ рамыны
субъективтік
жағына
қатысты
концепциясына
назар
аудару
қажет
. 
Атап
айтсақ
, 305-
бис
бабы
бойынша
қылмыс
қ рамыны
субъективтік
жағы
қасақаналықпен
сипатталады
. 
Оны
тура
не
жанама
болатындығы
за
бойынша
ма ызды
емес
. 
Бастапқысында
Швейцария
қылмыстық
қ қығында
легализациялауда
жанама
қасақаналылықты
танылуы
(
қылмысты
жасалуына
саналы
т рде
жол
беру
) 
за намашыны
кінəні
абайсыздықтағы
нысанын
осы
қылмысқа
қатысты
криминализациялаудан
бастартуынан
туындаған
болатын
. 
Осылайша
олар
əлемдік
қауымдастықпен
əлдебір
компромиске
келген
секілді
болды
. 
егенмен
, 
артынша
, 
швейцариялықтар
да
А Ш
қыспағымен
қылмыстық
капиталдарды
легализациялануына
абайсыздықта
жол
беруді
де
криминализациялады
. 
Нəтижесінде
1992 
ж
. 
Швейцария
қылмыстық
за ына
305-
тер
бабы
енгізілді
, 
ол
өз
қызмет
бабын
атқару
барысында
қылмыстық
табыстарды
легализациялануына
абайсызда
жол
берген
əрекеттерді
қылмыс
қатарына
жатқызды
. 
Аталған
абайсыздағы
қылмыс
субъектісі
ретінде
банк
жəне
басқа
да
қаржы
институттарыны
қызметкерлерімен
қатар
сенімді
уəкілдер
, 
капитал
салымдары
бойынша
ке есшілер
, 
қаржылық
басқарушылар
, 
валюта
айырбастаумен
, 
бағалы
металдарды
сатумен
айналысатын
адамдар
, 
адвокаттар
танылады
. 
Б л
нормада
кəсіби
мəмлелерді
заты
болатын
м ліктік
қ ндылықтарды
алдын
ала
қылмыстық
шығу
тегі
жайлы
айтылмайтынын
ескеру
керек
, 
м нда
клиенттерді
идентификациялау
міндеттерін
тиісінше
орындамау
, 
оған
жол
беру
туралы
айтылады
, 
м ндай
абайсыздық
нақты
қылмысты
жасалуына
жол
беретіндігі
немесе
бермейтіндігі
ма ызды
емес
. 
Алайда
ылмыстық
кодексті
305-
тер
бабында
клиентті
идентификацияламау
шін
ғана
жауаптылық
орнатылған
, 
егер
клиент
жеткілікті
т рде
идентификацияланған
болса
, 
ал
уəкілетті
т лғаларды
артынша
орын
алған
абайсыздықтағы
əрекеттері
криминалды
м ліктік
қ ндылықтарды
легализациялануына
əкеп
соғатын
болса
, 
онда
б л
т лғалар
қылмыстық
табыстарды
абайсызда
легализациялау
шін
қылмыстық
жауапқа
тартылмайды
. 
Осынысы
арқылы
швейцариялық
қылмыстық
за нама
қарастырылып
отырған
қылмыс
қ рамыны
субъективтік
кінəсіне
қатысты
бөлігінде
герман
за намасынан
ерекшеленеді
. 
Аталған
за намалық
н сқамалармен
қоса
Швейцарияда
ішкі
қаржылық
бақылау
саласындағы
іс
-
шараларды
унификациялауға
байланысты
көптеген
банкаралық
келісімдер
əрекет
етеді
. 
Мысалы
, 
1991 
ж
. 18 
желтоқсанында
Швейцария
конфедеративтік
банктік
комиссиясы
Ақшаны
за дастырылуына
қарсы
к рес
туралы
иректива
қабылдады
. 
Б л
қ жат
шетелдердегі
швейцариялық
банктерді
филиалдары
мен
компанияларды
еншілерін
қоса
ел
аумағындағы
барлық
банктерді
орындауына
міндетті
болып
табылады
. 
Б л
ирективаны
н сқаулары
Ақшаны
за дастыруға
қарсы
к рес
бойынша
халықаралық
комиссияны
(
ФАТФ
) 
сыныстарына
негізделе
отырып
, 
қабылданған
. 
М нда
банктердегі
номерлік
жəне
анонимдік
есеп
-
шоттарды
иелерін
анықтау
бойынша
, 
мəмлелерді

222 
есепке
алу
жəне
банктік
мəліметтерді
ж йелендіру
туралы
, 
сонымен
қатар
несие
-
қаржы
мекемелеріні
қызметкерлеріні
Швейцария
жəне
шетелдерді
мемлекеттік
қ қық
қорғау
органдарына
қажет
ақпаратты
беруі
жайлы
айтылған
. 
Австрияны
банктік
за намасы
бірқанша
ерекшеліктерімен
көзге
т седі
. 
Е
алдымен
Австрия
— 
абсолюттік
банктік
қ пияны
əлі
к нге
дейін
алмаған
б гінгі
та дағы
Еуропа
қауымдастығындағы
бірден
-
бір
ел
. 
Б л
қағида
1988 
ж
. 
бастап
конституциялық
лгіде
бекітілген
. 
Банктік
қ пияны
б зылуы
қылмыс
саналады
. 
Тек
қылмыстық
сипаттағы
қаржылық
қ қықб зушылықтарды
тергелуіне
байланысты
сот
қаулысы
шығарылғанда
ғана
қ қық
қорғау
органдарына
есеп
-
шоттар
, 
клиенттер
мен
операциялар
туралы
мəліметтерді
хабарлауға
болады
. 
Б кіл
басқа
жағдайларда
(
салық
органдарыны
, 
банктік
бақылау
органдарыны
, 
ревизияны
жəне
т
.
с
.
с
. 
тергеулері
) 
австриялық
банктер
фискалдық
мекемелерге
өздеріні
клиенттерімен
қатынастары
туралы
ақпараттарды
таратуға
міндетті
емес
. 
Екіншіден
, 
Австрияда
XIX 
ғасырдан
бері
анонимдік
жəне
номерлік
банктік
есеп
-
шот
ж йесі
əрекет
етіп
келеді
. 
М ндай
есеп
-
шот
ашылып
, 
ол
бойынша
операциялар
ж ргізілгенде
банк
клиентін
ешқандай
формада
идентификацияламайды
. 
Банктік
мекемедегі
арнайы
номерлік
есеп
-
шот
арқылы
анонимді
т рде
бағалы
қағаздармен
сауда
жасауға
болады
, 
акция
пакетін
анонимді
басқару
шін
кодталған
қаржылы
депозит
ашуға
болады
. 
Австрия
парламенті
мен
қоғамында
көптеген
жылдар
бойында
орын
алып
келетін
шиеленіскен
дауларға
жəне
банктік
қызметті
аталған
қағидаттарына
шектеулер
қоюға
сансыз
талпыныстарды
орын
алғанына
қарамастан
, 
б л
салада
əлі
к нге
дейін
айтарлықтай
өзгерістер
болған
емес
. 
йтсе
де
Австрия
1989 
ж
. 
Б
Вена
Конвенциясына
(1988) 
қосылды
, 1991 
ж
. 
Еуропа
Конвенциясына
(1990) 
қол
қойды
, 
Ақшаны
за дастыруға
қарсы
к рес
бойынша
халықаралық
комиссияны
(
ФАТФ
) 
сыныстарын
дайындауға
белсене
қатысады
[4]. 
1993 
ж
. 
Австрия
ылмыстық
кодексіне

жүктеу 9,86 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: