-сурет. Мəліметтер банкінің компоненттері 107

107
Деректер киоскілері көптеген корпоративтік деректерден 
тұ 
рады жəне ұйым ішілік бөлімдер үшін құрылады. Деректер 
киоскілері бөлімнің өз күшімен құрылады жəне бөлім қызмет-
керлерін қызықтыратын нақты аспектілерден тұрады. Деректер 
киоскісі деректерді корпоративтік қордан (тəуелді киоскілер) 
ала алады, немесе деректер оперативті көздерден (тəуелді киоск) 
тікелей түсуі мүмкін. 
Киоскілер жəне деректер қоры сəйкестік принципі арқылы 
құрылып, тəжірибеде сол бір ғана технологияларды қолданады. 
Тұтынушылармен өзара байланыс орнату сипаты бойынша 
қолданушының іс-əрекет мінездемесіне сəйкес деректер банкі 
активті жəне пассивті болып бөлінеді. 
Пассивті деректер банкінде басты рөл тұтынушыға беріледі, 
ал белсенді деректер банкінде жүйе өз бетінше қалпын өзгер- 
туі не болады. Соңғы кезде «белсенді деректер базасы» термині 
триг герлерді қолданушы жүйелерде жиі қолданыла бастады. 
Жеке меншік формасы бойынша деректер банкі мемлекеттік 
жəне мемлекеттік емес (жеке меншік, топтық жəне жеке) болып 
бөлінеді. 

108
3. КӨЛІКТІК ӨНДІРІСТЕГІ САЛАЛЫҚ АБЖ 
3.1 Теміржол көлігін АБЖ (ТКАБЖ) жəне оның 
құрылымы 
3.1.1 Негізгі мəліметтер 
Теміржол көлігі – локомотивті немесе моторвагондық тартым 
арқылы рельс жолдары бойынша вагондармен жолаушылар жəне 
жүктер тасымалын орындайтын көлік түрі. 
Көліктің барлық түрлері ішінде көптеген елдерде жетекші 
орынды теміржол көлігі иеленеді, бұл оның əмбебаптылығымен 
түсіндіріледі. Ол экономиканың барлық салаларында қызмет 
көрсетеді жəне барлық климаттық зоналарда жəне жылдың кез-
келген мезгілінде халықтың тасымалға деген қажеттіліктерін 
қанағаттандырады.
Теміржол көлігінің негізгі артықшылықтары:
− 
жоғары тасымалдау қабілеттілігі; 
− 
салмақты жүктерді үлкен қашықтықтарға тасымалдау 
тиімділігі; 
− 
салыстырмалы жоғары жылдамдықтар; 
− 
сенімділік пен қауіпсіздік; 
− 
тасымалдаудың өзіндік құнының төмендігі; 
− 
басқа көлік түрлерімен салыстырғанда, қоршаған ортаға 
əсері аз. 
Əрбір ел тасымалдарының жалпы көлеміндегі теміржол кө-
лігінің үлесі экономикалық-географиялық, демографиялық жəне 
басқа да факторларды ескере отырып қалыптасады: 
− 
табиғи ресурстар мен өндіру күштерінің орналасуы; 
− 
халықтың саны; 
− 
аумақ көлемдері, 
− 
қатпайтын су жолдарының болуы. 
Қазақстан мемлекеті 7 млн км² ауқымды аумақты қамтиды, 
халық төмен тығыздықпен шоғырланған, өнеркəсіп пен ауыл 
шаруашылық орталықтары бытыраңқы орналасқан, сонымен 

109
қатар, əлемдік нарықтан алыс. Сондықтан, дамыған көлік жүйесін 
иелену Қазақстан үшін өте маңызды.
Қазақстандағы теміржол көлігінің маңызы өте жоғары. Қа-
зақстанның темір жолдары елдің жүк айналымының 68 % жəне 
жолаушылар ағымының 57 % жоғары пайызын қамтамасыз етеді. 
Қазақстандағы темір жолдардың ұзындығы 15 мың км асады. 15 
түйіспе пункттер (Ресеймен 11, Өзбекстанмен 2, Қырғызстанмен 
1, Қытаймен 1) Қазақстанның теміржол жүйесін көршілес мемле-
кеттермен байланыстырады. Ресей мен Қазақстанның теміржол 
жүйелері өте тығыз байланысты.
Қазақстан жалпы ұзындығы шамамен 15 мың километрді 
құрайтын темір жолдың тарамдалған желісіне ие; олардың 6 
мыңы екі жолды жəне шамамен 5 мыңы – электрлендірілген. Ба-
сты жолдардың ұзындығы - 18,8 мың км, бекеттік жəне арнайы 
жолдар - 6,7 мың км. Теміржол саласында 125 мыңнан астам адам 
қызмет етеді, бұл шамамен Қазақстан халқының 1%-ын құрайды. 
Желінің үлкен бөлігі Қазақстан темір жолдарының басқаруында, 
қалған бөлігі Оңтүстік-Орал темір жолдарының басқаруында. 
Қазақс танның темір жолдарының сұлбасы 3.1-суретте көрсе-
тілген. 

жүктеу 3,87 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: