Хазірет айша

Айша анамыздың некелескендегі жасы
423
о бастан кемшілік іздеп әуреленген, егер бұл мін 
болғанда, онда жерден жеті қоян тапқандай қуанып, 
баршаға әшкере етер еді. Жала жабу оқиғасы сияқты 
болмаған жерден жала шығарғандардың мұндай 
мүмкіндікті қалт жібермеуі мүмкін емес. Осының өзі 
айша анамыздың ерте тұрмыс құруында ешқандай 
оғаштық жоқтығына дәлел. 
Бір қызығы, бұл тақырып осы күнге дейін ислам 
әлемінде көп қозғалмаған, оның өзіндік себертері де 
болған
744
.
Балиғатқа әлі толмаған балаларды үйлендірмеуді 
Құранның өзі ескерткендіктен
745
сол Құранның ең 
үлкен тәпсіршісі пайғамбарымыздың осы ескертуді 
елемей қоюы мүмкін емес
746
. Әсіресе, бұл үйленудің 
(айшамен - ауд.) алланың әмірі арқылы жүргенін 
ескеретін болсақ, мәселе тіптен түсінікті болады. Егер 
пайғамбарымыз бұрыс қадам жасаған болса, алла 
тағала оған міндетті түрде ескертер еді. Туралықтан 
таймау жолында ең кішкентай кемшіліктің өзіне иләһи 
ескерту түсіп отырғанын ескерсек, мұндай маңызды 
мәселенің айтылмай кетуі мүмкін емес. 
744
аталмыш оқиғаның қазірге дейін осы өлшемде күн тәртібіне 
келмеуінің басты себептері болуы мүмкін. Оларды былай қорытуға 
болады: 1. Оқиғаны айтылған түрінде қабылдап, оны көп зерттемеу. 
2. Әр қоғамды өз салт-дәстүрі шеңберінде қарау. Әркім өз дәуірінің 
адамы. Бүгін оғаш болып көрінген нәрсенің кеше әспеттелгені де 
шындық, 3. мұндай әрекеттер ол кездерде кең тараған. Қыз бала-
лар да, ер балалар да қазіргі көзқараспен өте ерте деуге болатын 
жаста үйлендірілген. Бұл ол кезде қалыпты дағды болып саналған. 
4. географиялық, физиологиялық шарттар бойынша балалардағы 
жетілу кезеңі ерте басталған. 
745
ниса, 4\6
746
айша анамызбен некесі алла расулына түсінде аян етілген. Қараңыз: 
Бұхари, фадаилус сахаба 73 (3682)

Барша мұсылманның ардақты анасы 
−
 хазірет Айша
424
ал шындығында жағдай қалай еді? Бар 
риуаяттардың ешбірін жоққа шығармай, оған өзге де 
дәлелдерді қосып қарастырғанда, қандай нәтижені 
көреміз? анығырақ айтқанда, айша анамыз қай кезде 
дүниеге келген және пайғамбарымызбен (саллаллаһу 
аләйһи уә сәлләм) қанша жасында үйленген? Жасты 
анықтау мәселесінде жоғарыдағы мәліметтер ғана 
ма, әлде басқа риуаяттар да бар ма? Бір-біріне қайшы 
көрінетін бұл мәліметтерді салыстырып, ортақ 
көзқарасқа келуге бола ма?
Біріншіден, айша пайғамбарлықтың алғашқы 
жылдарында және әпкесі Әсмамен бірге мұсыл-
мандықты қабылдаған. мәселенің назар аударарлық 
тұсы, ол хазірет Осман, Зүбәйр ибн аууам, абдур-
рахман ибн ауф, сағд ибн Әби Уаққас, Талха ибни 
Убайдуллаһ, Әбу Убайда ибн Жаррах және Әрқам 
ибн Әбил Әрқам сияқты «сабиқун әл-әууәлун» 
деп аталған ең алғашқылардан кейін абдулла ибн 
масғуд, Жағфар ибн Әбу Тәліп, абдулла ибн Жахш, 
Әбу Хузайфа, сухайб ибн синан, аммар ибн ясир 
және Хаббаб ибн Әрат секілді сахабалардан да бұрын 
Ислам дінін қабылдаған
747
. Демек, ол кезде айша 
анамыз кішкентай да болса ес білетін. Осы себепті 
шамамен 5, 6 немесе 7 жастарда болуы керек. атал-
мыш деректерде осы мәселе туралы қозғалғанда, 
мұсылмандықты кішкене жаста қабылдағаны осыны 
растайды
748
.
Тағы бір маңызды жайт әпкесі Әсмаға 
қатысты. сіңілісі айшамен бірге мұсылмандықты 
747
Ибн Хишам, сира 1\271
748
Ибн Хишам, сира 1\271

Айша анамыздың некелескендегі жасы
425
қабылдаған кезде жасы 15-те еді
749
. Өйткені, Әсма 
595 жылы дүниеге келген
750
. Бұдан (595+15=610) 
пайғамбарлықтың алғашқы (610 ж.) жылы 
мұсылмандықты қабылдағанын анықтаймыз. Демек, 
айша 610 жылы кішкентай жаста мұсылмандықты 
қабылдаған. 
Егер 9 жасында үйленген десек, онда дүниеге 
келмеген болады. Өйткені, бұл есеп бойын-
ша пайғамбарлықтың төртінші жылы туылуы 
тиіс. 
Жоғарыдағы 
мәліметтер 
мұсылман 
болғанын, ол кезде төрт жыл толғанын көрсетеді. 
Ендеше, пайғамбарымызбен 19 жаста үйленген 
(пайғамбарлыққа дейінгі 5 жыл +13 жылдық мекке 
өмірі +7 айлық һижреттен кейінгі мәдина өмір
751
=18,7). 
айша меккенің алғашқы жылдары аяттар-
ды түсіне алатын. Керек десеңіз, оларды жаттап, 
айтып бере алатын. Осыны айғақтайтын Юсуф ибн 
махак әңгімелеген мынадай бір оқиға бар. Бірде 
Ирактық біреу айшаға жолығып, біраз сұрақ қояды. 
Тіпті сүрелердің ретін анықтау үшін жеке мусха-
бын сұрайды. айшаның әлгі кісіге айтқан жауабы 
айрықша назар аударарлық. ардақты анамыз:
– Ең алғаш, ішінде жұмақ пен тозақ туралы ай-
тылатын түсінікті бір сүре уаһи етілді. Жұрт Ислам 
дінін түсініп имандары орныққан кезде ғана халал, 
харам үкімдері келе бастады. Егер алғашқы түскен 
749
нәуәуи, Тәхзибул Әсма, 2\597, Хаким, мүстадрак 3\635
750
нәуәуи, Тәхзибул Әсма, 2\597, Хаким, мүстадрак 3\635
751
айша анамыздың хижреттен жеті айдан кейінгі шәууәл емес, 
Бәдірден кейінге тең келетін екінші жылдың шәууәл айында 
тұрмысқа шыққаны да айтылады. Бұл жағдайда оның үйлену жасы 
бір жылға тағы кешіктірілген деген сөз. Қараңыз: нәуәуи, Тәхзибул 
Әсма, 2\616

Барша мұсылманның ардақты анасы 
−
 хазірет Айша
426
үкімдерде «Ішімдік ішпеңдер!» делінсе, арабтар «Біз 
ішімдікті тастамаймыз» деп қарсылық танытар еді. 
сол секілді алғашқы келген аяттарда «Зинақорлық 
жасамаңдар!» деген үкім болса, онда кейбіреулер 
«Зинақорлықтан біз бас тарта алмаймыз» деп, бұны 
да қабылдамас еді. мен меккеде ойын ойнап жүрген 
қыз кезімде хазірет мұхаммедке 

жүктеу 2,44 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: