ертерек – 11–14 жаста басталады да, 4 кг-ға жуық болады. Содан соңғы жылдарда салмақ
қосу шапшаңдығы едҽуір тҿмендейді.
Жастан асқан баланың салмағын бір жастағы салмағына,
жыл сайынғы қосатын
салмағын қосу арқылы табуға болады.
2–11 жастағы балалардың салмағын шамамен тҿмендегі формула бойынша табуға
болады:
10,5 кг + 2п.
п
— 11 жасқа дейінгі баланың жасының жыл саны,
10,5 кг
— бір жастағы баланың орташа салмағы.
12–15 жастағы баланың тиісті орташа салмағы тҿмендегі формуламен табылады:
п х 5п
–
20,
п
– 12 жастан ҥлкен баланың жасының жыл саны.
Туылғаннан кейін дене ҧзындығының дамуы. Дене ҧзындығы
баланың денесінің
дамуының негізгі кҿрсеткіштерінің бірі болып есептеледі. Мерзіміне жетіп туған дені сау
баланың дене ҧзындығы 48–52 см, орташа 50 см. Кейбір жағдайда жаңа туған балалардың
дене ҧзындығы ҽртҥрлі болуы мҥмкін.
Бірінші жылы дене ҧзындығы, I кварталда ай сайын 3 см-ге ҿседі. II кварталда –
айына 2,5 см., III кварталда – ай сайын 2 сантиметрден, IV кварталда – 1,0–1,5 см қосады.
Бір жасқа дейінгі балалардың тиісті дене ҧзындығын табу ҥшін туылғандағы дене
ҧзындығына ай сайын қосатын ҧзындығын қосады.
Мысалы: 3 айлық бала. Туылғандағы ҧзындығы 50см. Тиісті ҧзындыгы = туылғандағы
ҧзындығы + 3 айда қосатын ҧзындығы = 52 см + 3 х 3,0 = 61 см.
Бірінші жылы ҧзындығына 25см, екінші жылы 10–11 см, ҥшінші жылы – 8см
аумағында, 4 жастан 7 жасқа дейін жылына 5–7 см қосады. 11 жасқа дейін ер балалар мен
қыз балалардың бой ҧзындығы бірдей, орташа жыл сайын 4–5 см-ге ҿседі. 11–12
жастан
бастап бой ҧзындығының дамуы қыз балаларда ер балалардан асып тҥседі де, жыл сайын
7–8 см қосады. Ер балалардың дене ҧзындығының ҿсуінің жылдамдығының ҥдеуі кейінірек
13–14 жастан басталады да, 15 жастан бастап қыз балалардың бой ҧзындығынан аса
бастайды. Бҧл айырмашылық ҿмір бойы сақталып қалады.
Негізінде дененің ҿсуі қыз балаларда 18–20 жаста аяқталса, ер балаларда 20–25 жаста
аяқталады.
Жастан асқан балалардың дене ҧзындығын ҽртҥрлі тҽсілдермен анықтауға болады:
1. Тиісті дене ұзындығы = 1 жастағы тиісті дене ұзындығы + жыл сайын қосатын
дене ұзындығы.
Мысалы: 6 жасар бала. Туылған дене ұзындығы 52 см, бір жастағы тиісті дене
ұзындығы 77 см. Демек, 6 жастағы дене ұзындығы = 77 см + 10 см + 8 см + 6 + 6 + 6 =
113 см.
2. 75 см + 5n
75
– 1 жастағы баланың тиісті дене ҧзындығы.
п
– жасының жыл саны.
Мысалы: Жоғарыдағы баланың тиісті дене ұзындығы = 75 см + 5 х 6 = 105 см.
3.
4 жасар баланың тиісті орташа дене ҧзындығы 100 см.
4 жастан кіші балалар үшін әр жетіспейтін жасқа 8 см шегеріледі:
100см – 8 (4 – п).
4 жастан үлкен балаларға әр келесі жылға 6 см қосылады
.
100 см + 6 (п – 4), п
–
жылмен есептелген жасы.
4.
2-15 жас аралығындағы балалардың тиісті дене ҧзындығы 8 жасар балаға
байланысты табылады. 8 жасар баланың тиісті дене ҧзындығы орта есеппен 130 см-ге тең.
Әрбір жетіспейтін жылға 7 см шегеріледі
:
130
–
7 х (8
–
п). Әрбір артық жылға 5 см
қосылады:
130+5 (п–8), n
– жылмен есептелінген жасы. Баланың тиісті ҧзындығын
тҿмендегі формулалар бойынша да есептеп шығаруға болады (И. Н. Усов).
2
–
8 жастағы балалар үшін = 74 + 7 х п
8
–
15 жастағы балалар үшін = 90 + 5 х п.
п
– жылмен есептелген жасы.
Шамамен бас шеңберінің тиісті кҿрсеткіштерін тҿмендегі
формулалар бойынша
есептен шығаруға болады.
Достарыңызбен бөлісу: