Аза дебие ті 7 ар ма н

47
жағ даят қа өз ба ға сын бер ген, өт кен ді ес ке тү сі ріп, 
бү гі нін си пат та ған, бо ла шақ ты бар ла ған. Өз за ма ны 
мен бұ рын ғы уа қыт ты са лыс ты ра тол ғап, дәу ір ту ра-
лы, қо ғам жай лы, ел мен әмір ші жө нін де пәл са па лық 
ой түй ін де ген».
Жы рау – ақын ға на емес, өз за ма ны ның ой шыл 
ғұ ла ма сы, діл мар ше ше ні, хан аты нан да, ха лық аты-
нан да би лік ай та біл ген ру ха ни кө се мі, сәуе гей сын-
шы сы, сар қыл мас қа зы на сы. Жы рау дың ең үз дік 
шы ғар ма сы – тол ғау. А.Байт ұр сы нұлы тол ғау жан рын 
маз мұ ны на қа рай саф (та за) тол ғау, мар қай ыс тол ғау, 
на лыс (мұң лы, шер лі) тол ғау, на мыс тол ғау, сұқ та ныс 
тол ғау, сө гіс тол ғау, кү ліс (күл кі) тол ғау, ой ла мал дау 
(ой-қи ял те бі ре ні сі) си яқ ты се гіз түр ге бөл ген. 
Жы рау лар дың суы рып сал ма ақын, ба тыр, да на гөй 
жә не сәуе гей бо лып ке луі нің се бе бі сол тұс та ғы Қа зақ 
хан ды ғы ның өмір сал ты мен тұр мыс-тір ші лі гі не бай-
ла ныс ты еді. Дәс түр лі қа зақ қо ға мын да жы рау лар 
ха лық тың ру ха ни кө се мі, қо ғам дық пі кір қа лып тас ты-
ра тын қай рат кер рө лін ат қа рып, өз қо ға мы ның идеоло-
гы на ай на ла біл ді.
Жыр шы – жат тап жыр ай ту шы, ел іші не та ра ту шы. 
Жыр шы жы рау си яқ ты өз жа ны нан жыр шы ғар май ды, 
бі рақ эпи ка лық дас тан дар мен тол ғау лар ды бел гі лі бір 
әуен ге са лып, ай лап жыр лай тын ха лық поэ зия сы ның 
ірі өкі лі. Мұ рын Сең гір бай ұлы (1860–1952) де ген 
атақ ты жыр шы дан қа зақ тың көп те ген жыр үл гі ле рі 
жа зы лып алын ған. Ол «Қы рым ның қы рық ба ты рын» 
да жат қа жыр ла ған. 
Қа зақ жыр шы ла ры кө не ден келе жатқан тер ме-
тол ғау лар мен жыр-дас тан дар ды біз дің дәу ірі міз ге 
дей ін сақ тап жет кіз ді. Жыр шы бо лу үл кен жау ап кер-
ші лік ті талап ете ді. Жыр-дас тан дар дың құн ды лы ғын 
жо ға лт пай, оны ас қақ та та жет кі зу – жыр шы ның бас ты 
мін де ті. Жыр шы – ға сыр лар ше жі ре сін, ел да на лы-
ғын жа ды на сақ тай біл ген тұлға. Оның өн бо йын да 
ой шыл дық, па ра сат ты лық, зер де лі лік, бай сал ды лық, 
сы пайы лық сын ды көп те ген адам гер ші лік асыл қа -
сиет тер, со ны мен қа тар ән ші лік, ше шен дік, күй ші-
лік, ақын дық ше бер лік тер дің бар лы ғы да то ғы суы 
қа жет.
Жы рау лық дәс түр – ата дан ба ла ға жал ға сып, ға сыр -
дан-ға сыр ға мұ ра бо лып жет кен ұлт тық асыл қа зы на. 

жүктеу 7,01 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: