Полимерлік, көмірсутекті, эмульсиялық, тұзды ертінділер

 
 
Полимерлі ерітінділер. 
Әлсіз қойытылған судағы полимерді 
полимерлік
ерітінділер деп атайды. Полимерлік ерітінділердің қасиеттері коллоидтық 
жүйелерге ұқсас. Сондықтан олар балшық және сазбалшықты тау жыныстарын 
бұрғылағанда ұңғы кабырғаларының орнықтылығын арттырады. Мұндай 
ерітінділерді қолданғанда ұңғыларды бұрғылау жылдамдығы жоғарылайды, 
гидравликалық қарсылықтар едәуір азаяды. Полимерлік ерітінділердің бұрғы 
құбырларын майлау және ұнтақталған тау жыныстарын жоғары көтеру қабілеті 
қарапайым суға қарағанда әлдеқайда жоғары. 
Полимерлік ерітінділердің қасиеттері төмендегідей шамада болады:
- сыбағалы салмақ – 
02
,
1
0
,
1

г/см
3
, 
- тұтқырлығы – 15 с; 
- су беру тұнбасы – 
35
12

см
3
Негізі акрилды полимер болған жуу сұйықтарын акрилды полимерлік 
ерітінділер деп атайды. 
Өндірісте полимерді көбінесе жуу сұйықтарымен 
0
,
2
05
,
0

%-ке дейін 
қосымша реагент ретінде қолданады. 
 Бор
. Бор (Са СО
3
) органикалық шөгінді тау жынысы, тығыздығы 2,7 
г/см
3 
дейін, ақ түсті. Олардың құрамында құм және саздар кесек немесе ұнтақ 
тәрізді қоспалар болуы мүмкін. Олар суда ісінбейді және араластыру кезінде саз 
балшықтармен салыстырғанда қиын таралады. Бордың бөлшектерінің 
ылғалдануы (гидрофильді) төмен, ал пішіні дөңгелек болып келеді. 
 
Көпіршіктер.
Қарапайым көпіршіктер су мен ауаның қосындысынан 
пайда болады. Олар су мен қысылған ауаны арнайы араластырғыштар немесе 
көпіргіш генераторларды (пеногенератор) пайдаланып ұңғыға үлкен қысыммен 
айдамалау арқылы жасайды. 
Өндірісте көп қолданылатын көпіршіктерге жуу сұйықтары мен беттік 
активті (белсенді) заттардың (ПАВ) қоспалары жатады. Себебі олар тұрақты 
көпіргіштер қатарына кіреді. Мұндай жағдайда көбінесе жуу сұйығы ретінде 
бентонит сазбалшықтарынан жасалған ерітінділерді пайдаланған жөн. 
Беттік активті заттар (БАЗ) ретінде сульфанол, диталан, ОП-7, ОП-10 
және т.б. қолданылады. Жуу сұйығына қосылатын БАЗ шамасы 1-2% - дан 
аспайды, сондықтанда оларды пайдалану өте тиімді. 
Дайындау және пайдалану кезінде көпіршіктердің қасиеттерін тексерудің 
қажеті жоқ. Себебі, пайда болатын дисперсиялық жүйенің дәрежесі мен 
сапасының, оларды аэрациялағанда өте жоғары болуында. 
Көпіргіштердің басқа ерітінділерімен салыстырғанда тазарту, суыту, 
гидростатикалық қысымды аса өсірмеу, сальниктерді пайда болдырмау, тау 
жынысынан талқандаушы аспаптардың тозуын төмендету қасиеттері өте 
жоғары. Көпіршіктер тау жыныстарының жарқыншақтарына уақытша кіріп 
алып жуу сүйықтарының жоғалуын (жұтылуын) тоқтатады. Көпіршіктерді 
қолданғанда ұңғыларды бұрғылаудың техника-экономикалык көрсеткіштері, 
әсіресе механикалық жылдамдығы жоғарылайды. 

Ұңғыларды 
көпіршіктермен 
бұрғылағанда 
ұңғы 
қабырғасында 
қабыршақтар пайда болмайды, ал көпжылдык тоң аймақтарда бұрғылағанда 
фильтрациялық қабыршақтар айырғыш ретінде қызмет атқарып, ұңғының 
қабырғасын ерітуден сақтайды. Егер көпіршіктерді дұрыс дайындаса, олар өз 
қасиеттерін көп уақытқа дейін сақтайды. 
Көпіргіштерді көптеген жағдайда жұмсақ су тигенде көлемін жылдам 
үлкейтіп ісінетін тау жыныстарында, көпжылдық тоңды аймақтарда және 
бұрғылау сұйықтарын қолдану қымбатқа түсетін жағдайларда пайдаланады. 
Ұңғы жуатын сұйық ретінде кәзіргі кезде эмульсиялық және торфтық 
ерітінділер де қолданылады. 
Қалыңдығы үлкен балшық қабаттарын бұрғылағанда ұңғыны химиялық 
реагентпен өңделген сумен жууға болады. Мұндай сұйықтарды 

жүктеу 8,17 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: