Күдеринова Құралай Бимолдақызы Қазақ жазуының тарихы мен теориясы

жүктеу 1,76 Mb. Pdf просмотр бет 28/236 Дата 03.10.2022 өлшемі 1,76 Mb. #39472

Навигация по данной странице:

• Жазба тілдің өзіндік ерекшеліктері. Жазу термині а)

лар, -лер, -дар, -дер, -тар, -тер) көрсетсек   (қазiргi   оқулықтардың бәрiнде осылай),   жазба тілтұрғысынан ғана сөз етiп отырғанымыз. Ал сөйленістегі - лөр, -дөр, -төр ( үйлөр, көлдөр, шөптөр ) варианты ескерілмей- ді. Болмаса септiк жалғауларының  -ның, -нiң, -дың, -дiң, -тың, -тiң, -га, -ге, -қа, -ке, -на, -не, -а, -е варианты   –   жазудағы форма-лар. Осы сияқты барлық грамматикалық формаларды айыруға болады. Бұған сай түбiр морфемалардың да ауызша вариант-тары шығатыны белгiлi. Ауызша сөйлеудiң үздiксiздiгi, іргелес морфемалардың позициялық өзгерісі сөйлеудегі бір деңгейдегі айтылымын әртүрлі етеді. Ал жазба форма дискреттi. Тiл деңгейлерiнiң осы екі сала- сы, фонетика мен морфология арқылы, жазуды тiл өмiр сүруiнiң бiр формасы деп тануға болады. Осыған орай қазіргі көркем әдебиет стилінде классик ақын-жазушылардың сөз саптауына, мәтін құрауына сәйкес келетін сөйлемдерді кездестіру қиын екенін көреміз. Бұл, әсіресе, орыс, ағылшын тілдеріндегі детек-тив, вестерн, бестселлерде көп кездеседі. Жазба тілдің өзіндік ерекшеліктері.  Жазу термині а)   жазу процесі, ә) сол процестің нәтижесі, б) нәтиже негізінде пай-да болған тілдік таңбалар жүйесі ретінде қолданылады дедік. Сонда жазба тіл дегеніміз ішкі сөйлеуге (белгілі бір тілге, мыса-лы, қазақ тілі) кодталған ойдың фонемалық сүзекіден өтіп жазу, көруге бағытталған графикалық кодқа айналған жүйесі. Жалпы алғанда, жазу – адамның ой-пікірін, сөзін белгілі бір тілде жазу таңбалары арқылы қағаз бетіне түсіру; адамның ой-пікірін, сөзін қашықтыққа және ұзақ замандарға жеткізетін материалдық сыз-ба таңбалар жүйесі. Жазба тілдің жүктеу 1,76 Mb. Достарыңызбен бөлісу:

©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз