1 Қазақстан республикасы жоғары оқу орындарының



жүктеу 20,84 Mb.
Pdf просмотр
бет7/56
Дата14.08.2022
өлшемі20,84 Mb.
#39102
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   ...   56
Бекіту
 
сұрақтары
:
1. 
Физикалық
жəне
психикалық
құбылыстар
арасындағысандық
байланысамалдары
құрастырылып

психофизиологиялық
заң
ашыл
-
ған
мерзімді
көрсетіңіз
?
2. 
В

Вундт

Ф

Гальтон

Г

Эббингауыз

Торандайктың
ең
бек
-
терін
атап
көрсетіңіз
?
3. 
А

Н

Леонтьев

А

Р

Лурия

П

Я

Гальперин

Л

С

Вы
гот
-
скийдің
психологиялық
-
педагогикалық
диагностика
саласында
зерттеген
еңбектерін
атаңыз
?
4. 
Ресейде
психодиагностикалық
теорияның
дамуы
қандай
кезеңдерді
қамтыды
?


28
3-
БӨЛІМ

ПСИХОДИАГНОСТИКАЛЫҚ
 
ƏДІСТЕРДІҢ
 
САПАСЫН
 
БАҒАЛАУ
 
ЖƏНЕ
 
ТАНЫМАЛ
 
ТҮРЛЕРІ
3.1 
Психодиагностикалық
тесттердің
жүйесі
.
3.2 
Жобалау
əдістердің
анықтамасы

тарихы
жəне
түрлері
.
3.3 
Тестің
сенімділігі
мен
валидтілігі
.
3.4 
Тест
құру
технологиясы
жəне
олады
бейімдеу
.
3.1 
Психодиагностикалық
 
тесттердің
 
жіктелімі
Ғылыми
танымда
психология
зерттейтін
құбылыстар
күрделі
болғанымен

оның
жетістіктері
зерттеу
əдістерінің
көптүрлілігіне
қарай
мазмұнды
нəтижелерге
қол
жеткізуге
толық
мүмкіндік
береді

Осы
негізде
психодиагностикалық
əдістемелердің
де
бірнеше
топта
-
масын
атап
көрсетуге
болады
(1-
Кесте
). 
1-
кесте
ɋɍȻɔȿɄɌɂȼɌȱ
 
ɈȻɔȿɄɌɂȼɌȱ
 
Ȼɚԕɵɥɚɭ
 
Ԧɡɿɧ
ɛɚԕɵɥɚɭ

ɫɵɪɬԕɵ

ɟɪɤɿɧ

ɫɬɚɧɞɚɪɬɬɵ
Ɍɟɫɬɬɟɪ
 
Ɉɛɴɟɤɬɢɜɬɿ
ɋɚɭɚɥ
 
Ⱥɭɵɡɲɚ

ɠɚɡɛɚɲɚ

ɟɪɤɿɧ
ɫɬɚɧɞɚɪɬɬɵ
ɗɤɫɩɟɪɢɦɟɧɬ
 
Ɍɚɛɢԑɢ

ɡɟɪɬɯɚɧɚɥɵԕ
Ɍɟɫɬ
 
ɋɚɭɚɥɧɚɦɚ

ɬɟɫɬ
Ɍɚɩɫɵɪɦɚ
-
ɬɟɫɬ
Ɇɨɞɟɥɶɞɟɭ
 
Ɍɟɯɧɢɤɚɥɵԕ
ɦɚɬɟɦɚɬɢɤɚɥɵԕ
ɤɢɛɟɪɧɟɬɢɤɚɥɵԕ


29
Психологиялық
 
зерттеулердің
 
негізгі
 
əдістері
Жеке
адамды
зерттеуде
Кэттелдің
психодиагностикалық
əдіс
-
темесінің
бірнеше
түрінің
сипаттамасын
келтіруге
болады
.
1. 
Жеке
тұлғаны
зерттеуге
арналған
психодиагностикалық
тестер

2. 
Түрлі
материалдарды

сұрақтар
мен
тапсырмаларды
сөздік
сипаттау
немесе
сұрақ
-
жауап
тəсілі
.
3. 
Вербалды
емес
əдістер
.
4. 
Суреттер
негізінде
əңгіме
құру

5. 
Дифференциалдық
-
диагностикалық
тестер
.
Психодиагностикалық
тестердің
мазмұнына
қарй
төмендегі
топ
-
тамасын
көрсетуге
болады
:
1. 
Типологиялық
тест
– 
мұнда
тестілеуге
жеке
тұлғаның
мінезі

темпераменті

нерв
жүйесін
диагностикалы
жəне
зерттелінушінің
мақсаты

қызығушылығы

шыдамдылығы
зерттеледі
.
2. 
Тестілеу
сапасына
стандартты
жəне
стандартты
емес
тестер

яғни
:

жалпы
диагностикалық
(
Кэттелл

Айзенк

Векслер
сауалнама
-
лары
жəне
т
.
б
.);

кəсиби
тесттер
(
Армиялық
классификациялық
тест
);

қасиеттерді
зерттеу
тесттері
(
техникалық

музыкалық
жəне
т
.
б
.);

жетістікке
жетуді
зерттеу
тесттері
.
Сонымен
қолданылатын
жабдықтарға
байланысты
тесттер
төмендегідей
болып
бөлінеді
:

бланкілік
тестер

қарындаш
-
қағаз
») 
қолдану
арқылы
;

Вэкслердің
қиын
фигураларын
қолдану
;

аппаратты
тесттер

олар

ойлау

ес

зейін
-
танымдық
процестерді
зерттеу
тестері
;

компьютерлік
тестер
.
Қолданылу
аясына
қарай
психодиагностикалық
зерттеу
əдістерін
төрт
топқа
бөлінеді
:
1. 
Ұйымдастырылған
əдістер
.
2. 
Эмпирикалық
əдістер
.
3. 
Мағлұматтарды
өңдеу
əдісі
.
4. 
Интерпретациялық
əдістер
.
Психодиагностикалық
əдістер
бағыттарына
сəйкес
қазіргі
таңда
кеңінен
қолданылып
жүрген
кейбір
авторлардың
топтамасын
ұсынуға
болады
:


30
І

Й

Шванцар
 
бойынша
 
психодиагностикалық
 
əдістердің
 
топтамасы
:
1. 
Қолданылатын
мəліметтерге
сəйкес
(
Вербалды

вербалды
емес

манипуляциялық
тест
жəне
т
.
б
.).
2. 
Алынған
көрсеткіштердің
санына
қарай
«
Дұрыс
» 
жəне
əртүрлі
жауаптары
бар
тестер
.
3. 
Зерттелушінің
психикалық
белсенділігі
бойынша


адамның
өз
санасының
ішкі
əлемін
зерттеуі
(
зерттелінушінің
өз
тəжірибесіне
сүйене
отырып
тұжырым
жасауы
): 
сауалнама

əңгімелесу
;
сыртқы
əлемге
назар
аударуы
(
бақылау
жəне
əртүрлі
құбылыстарды
бағалау
);

зерттелуші
тұлғаның
санадан
тыс
қасиеттерін
көрсететін
жоба
-
лау
тестері
;
 
ІІ

В

К

Гайде

В

П

Захаров
 
бойынша
 
психодиагностикалық
 
əдістер
 
топтамасы

1. 
Сапалық
 
көрсеткіштеріне
 
қарай

стандартты
жəне
стандарт
-
ты
емес
.
2. 
Қолданылу
 
мазмұнына
 
қарай
:

жалпы
диагностикалық
(
Р

Кеттелл
жəне
Г

Айзенк
жеке
адам
типін
зерттеу
тесті

интеллектіні
зерттеу
тесті
);

кəсіби
қолайлылық
тесті
;

арнайы
қабілеттілікті
зерттеу
тестері
(
техникалық

əуендік

ұшқыштарға
арналған
тестер
);

жетістіктерді
зерттеу
тестері
;
3. 
Зерттенушінің
 
тірек
 
материалдары
 
бойынша
:

бланктік
;

заттық
(
КООС
кубиктері
, «
Векслер
жинағындағы
пішіндерді
жинау
»); 

аппараттық
(
зейін
ерекшеліктерін
зерттеуге
арналған
құралдар
).
4. 
Зерттеушілердің
 
санына
 
байланысты
:
дара
жəне
топтық
.
5. 
Жауап
 
беру
 
формасы
 
қарай

жазбаша

ауызша
6. 
Бағыт
-
бағдарды
 
тексеруге
 
байланысты
:
жылдамдықты

күшті
анықтауға
арналған
тесттер

аралас
тесттер

Тесттегі
тапсыр
-
малар
күрделі
жəне
оны
орындау
уақыты
шектеусіз

зерттеушіні
жетістікпен
қатар

тапсырманы
орындау
тəсілі
де
қызықтырады
.
7. 
Тапсырманың
 
біртектілігіне
 
байланысты
:
гомогенді
жəне
гетерогенді
(
гомогенді
тапсырмалар
бір
-
біріне
ұқсас

белгілі
бір
тұлғалық
жəне
даралық
қасиеттерді
өлшеуде
қолданылады
). 


31
Гетерогенді
тест
тапсырмалары
əртүрлі
интеллект
сипаттарын
анықтауға
арналған
.
8. 
Жинақтылығы
 
жағынан
:
оқшаулаған
тесттер
жəне
тесттер
жинақтары
.
9. 
Тапсырмаларға
 
жауап
 
беру
 
қасиеті
 
бойынша
:
жауаптары
бар
немесе
еркін
жауап
қайтаруға
болатын
тесттер
.
10. 
Психиканы
 
қамту
 
ауданы
:
жеке
тұлғаға
бағытталған
жəне
ақыл
-
ой
тесттері
.
11. 
Ақыл
-
ой
 
əрекеті
 
сипаты
 
бойынша
:
вербалды

вербалды
емес
.
 
ІІІ

А
.
А
.
Бодалев
,
В

В
.
Столин
 
бойынша
 
психодиагностика
-
лық
 
əдістер
 
топтамасы
:
1. 
Əдістемелік
 
сипаты
 
бойынша
:

Объективті
тесттер
(
дұрыс
жауаптың
болуы
мүмкін

яғни
тап
-
сырма
дұрыс
орындалуы
тиіс
)

Стандартты
тестер
.

Сұрақнамалық
ашық
тесттер
.

Шкалалық
-
техникалық
тесттер
(
Ч

Осгудтың
семантикалық
дифференциалдық
тесті
). 
Субъективті
тестер

жеке
-
бағдарлық
техникалық

сюжетті
– 
рөлдік
ойындар
.

Проективті
əдістемелер
;

Диалогтық
техникалар
(
сұқбаттар

диалогты
ойындар
)
2. 
Психодиагностика
 
процедурасының
 
жүзеге
 
асуы
 
жəне
 
оның
 
нəтижеге
 
тигізетін
 
əсері
:
объективті
жəне
диалогтық
болып
бөлінеді

Ал
енді
əдістер
топтамасына
тоқталайық
:
1) 
Əдістердің
нəтижелерін
өңдеу
– 
суреттер
мен
бейнелер
негізінде
зерттеу

Бұған
ТАТ

САТ

Розенцвейгтің
фрустрациялық
тесті

Жиля
тесті

Сонди
тесті
жатады
.
2) 
Г

Роршах
тесті
.
3) 
Конструктивтік
əдіс
.
4) 
Шығармашылық
əдіс
.
Психологияда
психиканы
зерттеу
объективті
қағида
болып
табы
-
лады

Бұл
қағида
кез
келген
психикалық
құбылысты
сол
күйінде
зерт
-
теу
қажеттілігін
білдіреді

Объективті
қағида
адамның
психикалық
ерекшеліктері
жайлы

оның
нақты
істері
мен
қылықтарына
қарай

дұрыс
пікірге
келуге
болатын
адамды
қызмет
процесі
барысын
-
да
зерттеуді
талап
етеді

Бұл
принципті
басшылыққа
ала
отырып

психикалық
құбылыстарды
белгілі
бір
адамға
неғұрлым
тəн

сондай
-
ақ
тəн
емес
жағдайларда
зерттеу
қажет
.


32
Объективті
принцип
жиналған
материалдарды
өңдеуде
де
көрініс
табуы
мүмкін

Алынған
фактілердің
барлығы

оның
ішінде
бір
-
біріне
қарама
-
қайшылық
жан
-
жақты
талдауға
түсуі
керек

Қарама
-
қайшы
фактілерге
ерекше
назар
аударған
жөн

Психологиялық
зерттеулерді
құрудың
тағы
бір
маңыздылығы

психикалық
құбылыстарды
даму
барысында
зерттеу
принципі
болып
табылады

Егер
объективті
дүние
ұдайы
қозғалыста
жəне
өзгерісте
болса

онда
осыған
орай

оны
бейнелендірудің
қозғалыссыз

өзгеріссіз
болуы
мүмкін
емес

Психикалық
құбылыстарды
олардың
даму
барысында
зерттеу
адам
бойында
қалыптасқан
психикалық
қасиеттерді
ғана
емес

сонымен
қатар
жаңа
пайда
болып
келе
жатқан
психикалық
ерекшеліктерді
зерттеудің

əсіресе

оқушы
психикасын
бақылаудың
маңызы
зор
.

жүктеу 20,84 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   ...   56




©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет
рсетілетін қызмет
халықаралық қаржы
Астана халықаралық
қызмет регламенті
бекіту туралы
туралы ережені
орталығы туралы
субсидиялау мемлекеттік
кеңес туралы
ніндегі кеңес
орталығын басқару
қаржы орталығын
қаржы орталығы
құрамын бекіту
неркәсіптік кешен
міндетті құпия
болуына ерікті
тексерілу мемлекеттік
медициналық тексерілу
құпия медициналық
ерікті анонимді
Бастауыш тәлім
қатысуға жолдамалар
қызметшілері арасындағы
академиялық демалыс
алушыларға академиялық
білім алушыларға
ұйымдарында білім
туралы хабарландыру
конкурс туралы
мемлекеттік қызметшілері
мемлекеттік әкімшілік
органдардың мемлекеттік
мемлекеттік органдардың
барлық мемлекеттік
арналған барлық
орналасуға арналған
лауазымына орналасуға
әкімшілік лауазымына
инфекцияның болуына
жәрдемдесудің белсенді
шараларына қатысуға
саласындағы дайындаушы
ленген қосылған
шегінде бюджетке
салығы шегінде
есептелген қосылған
ұйымдарға есептелген
дайындаушы ұйымдарға
кешен саласындағы
сомасын субсидиялау