Аннотация

8 

 

Ұйымдастырушылық  жасақтау  АЖО-ның  даму  жобасын  істеуін 

ұйымдастыру  әдістерін  және  құралдарын,  сонымен  қатар  кадрлар 

квалификациясын  жоғарлату  және  дамытуды  енгізеді.  Ұйымдастырушылық 

жасақтаудың  ішкі  жүйелеріне  топтық  және  ұжымдық  АЖО-ры  үшін  АЖО-

ның  әкімшілік  функцияларын  енгізеді:  жобалау,  жоспарлау,  есеп,  бақылау, 

талдау, инфражүйелермен байланыс және т.б. 

Программалық  жасақтау  жүйелік  және  қолданбалы  программалық 

жасақтаудан  тұрады.  Жүйелік  жасақтаудың  негізі  болып  операциялық  жүйе 

және  жасақтаудың  жүйелері  есептеледі.  Жүйелік  программалар  ақпаратты 

өңдеудің  рационалдық  технологиясымен  қамтамасыз  етеді.  Сервистік 

программалар операциялық жүйенің мүмкіндіктерін кеңейтеді. 

Диплом  жобасының  зерттеу  нысаны:  Деректерді  өңдеуге  арналған 

автоматтандырылған жүйелер. 

Дипломдық 

жобаның 

мақсаты- 

деректерді 

өңдеуге 

арналған 

автоматтандырылған  жүйені  жобалау,  ұйымның  іскерлік  белсенділігінің 

дамуына негіз жасайтын заман талабына сай программалық технологияларды 

қолдану. 

Осы мақсататтарға қол жеткізу үшін келесі міндеттер анықталды: 

-  деректерді өңдеуге арналған автоматтандырылған жүйелерді талдау; 

-   автоматтандырылған жұмыс орынын нақты мекемелердің мысалында 

қалай жүзеге асырудың пәндік аймағын қарастыру; 

-  мекеменің маркетингтік қызметін жетілдіру үшін нұсқаулықтару беру. 

Дипломдық жобаның арнайы бөлімі төрт тараудан тұрады. 1-ші тарауда 

ақпараттық  жүйелердің  жіктелуі,  олардың  теориялық  талдауы  беріледі. 

Жауапкершілігі  шектеулі  серіктестігі  мекемесініңжұмыс  орынын  мекемеге 

ендіру мүмкіндіктері қарастырылған. 

1-ші  тарауда  жүйені  автоматтандыруға  арналған  есептің  қойылымы, 

бастапқы деректерді дайындау, жүйені жобалау әрекеттерді сипатталған.  

2-ші  тарауда  Автоматтандыру  жүйесінің  жұмыс  жасау  алгоритмі  толық 

сипатталады.  

3-ші  тарауда  «Amigo»  жауапкершілігі  шектеулі  серіктестігі  мекемесінің 

ақпараттық  жүйесін  жобалау  бойынша  жобалық  құжаттардың  экономикалық 

есептері беріледі.  

4-ші  тарауда  Автоматтандырылған  жұмыс  орынын  тарату  кезіндегі 

маманның еңбегін қорғау мәселелері қарастырылған. 

Қорытынды, әдебиеттер тізімі келтірілген.  

Қосымшада  құжаттардың  кіріс  және  шығыс  формалары  АЖО  тарату 

бойынша нұсқаулық келтірілген. 

 

9 

 

1 АВТОМАТТАНДЫРУДЫҢ ЗАМАНАУИ ӘДІСТЕРІН ЗЕРТТЕУ   

НЕГІЗІНДЕ  AMIGO  ФИРМАСЫНЫҢ ЖҰМЫСЫН БАСҚАРУ 

 

1.1 Ақпараттық жүйелердің түрлері мен маңызы 

Барлық  ұйымдардың  мақсатының  жалпы  негізі  нәтижеге  жету  үшін 

ресурстарды  түрлендіру  болып  табылады.  Ұйымдарда  қолданылатын  негізгі 

ресурстар адамдар (адамдар ресурсы), капитал, материалдар, технология және 

ақпарат.  Ақпарат  ресурстары  байланыс  және  түрлендіру  процесінің  әрбір 

фазасын координациялау  үшін қолданылады.  

Ақпараттық  менеджменттің  ерекшеліктері  мен  негізгі  анықтамалары. 

Ақпарат  пайдаланушының  талаптарына  сәйкес,  ыңғайлы  түрде  берілген, 

практикалық  түрде  қажетті  және  пайдалы,  маңызды  өмірлік  ресурс  болып 

табылады.    Адам  ақпаратты  өңдеп,  өзіне  қажетті  мақсаттарына    (фирманың 

немесе ұйымның қызметтеріне) қолданады.  

Ақпараттық жүйелер деп ұйымдарда ақпараттарды жинап, түрлендіріп, 

таратуды  қамтамасыз  ететін  ақпараттық  ресурстардың,  процестер  мен 

адамдардың бірігуі ретінде қарастыруға болады [1].  

Менеджменттің  ақпараттық  жүйелері  (ақпараттық  менеджмент)  кейбір 

адамдарақпараттық  жүйенің  синонимі  ретінде,  ал  кейбірі  нақты  регламентке 

келтірілген стандартты есептердің жүйесі ретінде қабылдайды. 

Менеджменттің  ақпараттық  жүйелеріне  ерекше  статус  1970  жылдары, 

шешім қабылдауды қолдау жүйелері  концепциясы шыққаннан кейін берілді.  

Ақпараттық 

менеджмент 

– 

бұл 

менеджерлерге 

туындаған 

ситуациялардан  тәуелсіз  жұмыс  орнында  еркін  және  жедел  түрде  байқау 

шешімдерді  жобалаудың  арнайы  құралдарын  қолдану  мүмкіндігін  беретін 

мобильді  жүйе.  Ақпараттық  менеджменттің  мұндай  ғылыми  анықтамасы, 

бизнесмендер мен менеджерлер тарапынан ерекше тартымды болып саналады 

[2].  

Шешім  қабылдаудың  әртүрлі  стадияларына  қойылатын  ақпараттық 

талаптар:  шешім  қабылдау  процесінің  үш  стадиясы  бар  (Г.Саймон): 

ақпараттық, жобалық және таңдау стадиялары. 

Ақпараттық  стадияда  орта  зерттеледі,  шешім  қабылдауды  талап  ететін 

оқиға  мен  шарттар  анықталады.  Менеджерлер  АЖ-ден  шешім  қабылдауға 

мүмкіндік  беретін  ұйымның  жобасы  жөнінде  деректер  алады,  мысалы, 

менеджерге  график  бойынша  немесе  бір  рет  талап  ету  бойынша  түсетін 

сатуды  талдау  жөнінде  есеп,  сату  деңгейі  жөнінде  ақпарат  алу,  фирмаға 

арналған  ортақ  тенденциялар  мен  жағдайлар  туралы.  Нарықты  меңгеру 

нәтижелері  мен  ішкі  деректер  базасын  қарау  фирманың  бәсекелестікке 

қабілеттілігінің  өзгеруі  мен  қажеттіліктерді  анықтау  жөніде  мәлімет  береді.  

Менеджер  бұл  стадияда  жоспарланбаған,  ситуациялық,    бір  реттік 

тапсырыстарды қажетті деректерді табу арқылы жасай алуы тиіс. 

Жобалық  стадияда  қызметтің  (альтернативтік)  мүмкін  бағыттары 

бағаланып,  құрылады.  Бұл  жерде  менеджер  шешім  қабылдауды  талап  ететін 

10 

 

жағдай  программаланатын  немесе  программаланбайтындығын  анықтауы 

қажет. 

Программаланатын  шешім  бөліктерге  бөлініп,  алдын  ала  құрылып, 

нақты алгоритмдік шешімге келтірілетіндей болады. Егер құрылымдық шешім 

ықтималдық  сипатта  болса,  онда  мүмкін  ықтималдықтар  арқылы  анықталуы 

керек [3]. 

Программаланбайтын  шешім  қабылдау  процедурасының  үлкен  бөлігін 

алдын ала беру мүмкін болмаған жағдайда туындайды.  

Таңдау  стадиясында  нақты  альтернатива  оның  таралуын  бақылауды 

(мониторинг)  ұйымдастыру  арқылы  таңдалып,  негізделеді.  Бұл  кезде 

ақпараттық  жүйелер  менеджерге  қызметтің  дұрыс  бағытын  таңдау  және 

шешімнің орындалуын бақылауға арналған кері байланысты қамтамасыз етуді 

жеңілдетуі керек [4].   

Көп  жағдайда  шешім  жалғыз  адам  емес,  топтық  режимде 

(консультативті  стильде)  қабылданады.  Шешімді  топтық  қабылдаудың 

эффективтілігін  арттыру  мақсатында  бірнеше  әдістер  (миға  шабуыл, 

номинальды топтар әдісі), сонымен бірге компьютерлік қолдау (электрондық 

жиналыс,  топтық  шешімдерді  қабылдауға  арналған  ақпараттық  жүйелер) 

қолданылады. Номинальды топтар әдісі құрылымдық емес дәстүрлі әдістерге 

қарағанда эффективті болып саналады. Ол төрт стадиядан тұрады: 



 

Топтың әрбір мүшесі мәселені өз ұғымын жазбаша және тәуелсіз 

көрсетеді;  



 

Барлық  идеялар  жинақталып,  топта  көрсетіледі  (ақпараттық 

стадия); 



 

Топ әрбір идеяны талқылап, бағалайды (жобалық стадия); 



 

Топтың  әрбір  мүшесі  барлық  енгізілген  идеяны  тәуелсіз  талдап, 

сол талдаулар салыстырылып, топтық шешім шығарылады (шешім қабылдау 

процесінде таңдау стадиясы) [5];  

Топтық  шешімді,  соның  ішінде  электрондық  кездесулер  жүйесін 

қолдайтын ақпараттық жүйелер бар.  

Менеджменттің әртүрлі деңгейіне қойылатын талаптар.  Менеджменттің 

ақпараттық талаптары тікелей менеджменттің нақты деңгейіне-(стратегиялық, 

оперативті),  яғни  басшылықты  дәстүрлі  бөлумен  (жоғарғы,  орта,  оперативті 

(бақылаушы) байланысты [6]. 

Стратегиялық  жоспарлау  және  бақылау,  атқарушы  стратегия,  ұзақ 

мерзімді  мақсаттар  мен  ұйым  мәселелерін  жасайтын,  жоғарғы  басқару 

құрамын, сонымен бірге  стратегияны тарату мониторингін жүзеге асырады.  

Тактикалық  жоспарлау  мен  бақылау  орта  басқару  құрамын  жүзеге 

асырады,  ол  қысқа  және  орта  мерзімді  жоспарларды,  сметаларды, 

мақсаттарды  анықтайды,  ресурстарды  тартып,  орналастыра,  сондай-ақ 

ұйымдастырылған  бағынышты  бөлімшелердің  жобасын  бақылай  отырып, 

бөлімшелер бойынша бағыттарды ірілендіреді.   

Жедел  жоспарлау  және  бақылау.  Бұл  деңгейдің  менеджерлері  қысқа 

мерзімді 

жоспарлар 

мен 

программаларды 

жасайды,  ресурстардың