И. В. Савельев жалпы физика курсы I том Алматы 2004

жүктеу 28,35 Mb.

Pdf просмотр

бет	43/251
Дата	25.05.2022
өлшемі	28,35 Mb.
	#38762

1 ... 39 40 41 42 43 44 45 46 ... 251

§ 19. Үйкеліс күші

§ 19. Үйкеліс күші
Үйксліс күші тікелеіі түйісіп түргап депелер пемесе
опыц жеке бөліктсрі бір-біріие қатысты орып ауыстыр-
гапда баііқалады. Түйіскен екі дсіісиіц бір-біріие қатыс-
ты орыи ауыстыруынаи иайда болатып үйкелісі еыртқы
үйксліс дсп, ал бслгілі бір тұтас депсиіц (мысалы еуііык
исмесс гаа) жске бөліктерііііи арасыидагы үйкелісі ішкі
үйкеліс леи аталады.
Қатіы депепіц сүпық псмесе гаа таріаді ортаі а ка-
тысты қочғалгаи ксзіндс панда болгап үйкеліс күшіп ішкі
үйкеліс күшініц категорияларыпа жатқыауга болады,
өйткені бүл жагдайда денемеп жанасатын ортапыц
қабаты депс қандай жылдамдықпеп қозғалатын болса,
сондай жылдамдықпен ілесе қозгалады да дене козга-
лысына осылардыц арасындағы және сыртқы орта қа-
баттарының арасындагы үйкеліс әссрін тпгізеді.
Екі қатты денснің бсттеріиіц арасында қандай да
болсьш аралық, мысалы, олардың араеында майлау ка-
баты болган кездсгі болатын үйкеліс қ у р і а қ ү й к е
л і с деп аталады. Қатты дене мен сұйық немесе газ тә-
різді ортаныц арасындагы, сондай-ақ, осындай ортаныц
араларыпдагы үйкслісті т ұ т қ ы р (нсмесе сүйық) деи
атайды.
Құргак үйкеліскс қолдапылымыпа карай үпкслістср-
ді с ы р г а и а у үйкслісі жопе д о м а л а у \ йкелісі дон
атайды.
Үйксліс күші үйкслстін бсткс (псмесе қабатқа) жүр-
гі
іілпмі
жапама бойымеи багыттала іы да, олар осы бст-
тердіп. (нсмесс қабатт.лрдыи) бір-біріпе салысті.ірмалы
ауысуыпа қярама-карсы осер етеді. Егер, мысалы,
5-G49
G5

— Һ?
( 1 1 1
.
1
1
45-су рот.
сұйықтыц екі қабаты әр түрлі жылдамдықпсн біріиіи
үстімен бірі сыргыса, онда анағұрлым тезіред қозғала-
тын қабатқа түсірілген күш қозғалысқа қарама-қарсы
жаққа бағытталады, ал баяу қозғалған қабатқа эсер
ететін күш қабаттың козғалған жағына қарай багыттал-
ған болады.
Қүрғак,
үнкеліс.
Құргақ
үйкеліс жағдайында үйкеліс
күші бір бет екінші беттің үс-
тімен
сырғанағанда
пайда
болыи қана қоймайды, сондай-
ақ осындай сырғанауды туғы-
зу үстінде дс болады. Соң-
гы жағдайда
бүл
т ы н
ь т
ш-
т ы қ ү й к е л і с і н і н
к ү ш і
деп аталады. Тікелей тиісіп
тұрған екі
1
және 2 денені қа-
растыралық, бүлардыц соңгысы қозгалмайтыпдай етіп
бекітілгеп болсын (45-сурст). / дене 2 дсысге f„ күшпен
қысылады, бүл күш дспелердіц тиіскеп беттеріпе жүргі-
зілғеи нормаль бойымем баіытталады. Бүл нормаль
қысымыныц күші деп аталады
да, денепіц салмағы немесе
баскадай себегітсрден болады.
Сыртқы

жүктеу 28,35 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 39 40 41 42 43 44 45 46 ... 251