Рынокқа басқа да қатысушылар
электр қуаттары мен энергияны сатушылар – электр энергиясын өндіру құқығына
арналған лицензияға ие және «KEGOC» ААҚ Ұлттық тарату желісіне тікелей
немесе үшінші тараптың тарату желілеріне қосылған, энергияны өндіретін
ұйымдар:
o
ұлттық маңызы бар жалпы пайдаланымдағы электр станциялары;
o
аумақтармен бірлескен, көтермелеу рыногында сату үшін электр қуаты мен
электр энергиясының көбіне ие жалпы пайдаланымдағы электр
станциялары;
o
құрамында электр станциялары бар, көтермелеу рыногында сату үшін
электр қуаты мен электр энергиясының көбіне ие, өнеркәсіптік кешендері
бар заңды тұлғалар;
o
шекаралас мемлекеттердің энергия жүйелері.
Көтерме сатып алушылар – қайта сатушылар
o
сауда-делдалдық компаниялар (трейдерлер) - "оны қайта сату мақсатында
электр энергиясын сатып алу" қызметінің түріне арналған лицензияға ие
және меншікті электр желілері жоқ, оларға қызмет көрсетпейтін және
оларды жалға алмайтын заңды тұлғалар;
o
"Электр энергетикасы туралы" Заңға сәйкес өңірлік тарату және бөлу
желілеріне ие немесе оларды басқаратын өңірлік энергия таратушы немесе
энергиямен қамтамасыз ететін ұйымдардың функцияларын атқаратын
тарату электр желілік компаниялар (ТЭК).
Көтерме сатып алушылар – электр энергиясын тұтынушылар:
o
тікелей көтерме тұтынушылар – тәулікте орташа тұтынатын қуаты 5МВт
кем емес кәсіпорындарға ие заңды тұлғалар.
o
Қазақстаннан электр энергиясын импорттауды жүзеге асыратын шекаралас
мемлекеттердің энергетикалық жүйелері.
Қазақстанның электр энергетикасын дамыту перспективалары
Қазақстан Республиаксы Үкіметінің 2004 жылғы 18 ақпандағы № 190 қаулысымен
бекітілген
Қазақстан
Республикасының
электр
энергетикасындағы
нарықтық
қатынастарды одан әрі дамыту тұжырымдамасында көтерме рынок құрылымын
күрделендіру көзделген. Оны перспективті құрылымы мыналардан тұрады:
электр энергиясының орталықтандырылмаған сауда рыногы (екіжақты жедел
келісім-шарттар);
орталықтандырылған сауда рыногы (биржалық сегмент);
нақты уақыт режиміндегі теңдесетін рынок;
жүйелік және қосалқы қызметтер рыногы.
Онда электр энергиясының көтермелеу және бөлшектік рыноктарының негізгі мақсаттары
мен оларды ұйымдастыру принциптері, электр энергиясы рыногының құрылымы,
нарықтық тетіктерді дамыту модельдері белгіленген, электр энергетикалық рыноктың
жалпы құрылымындағы міндетті сегмент ретінде электр энергияның орталықтандырылған
сауда-саттығы айтарлықтай орын алған.
Тұжырымдамада өңірлік электр желілік компанияларды, электр станцияларын, қуаты 2,0
МВт және одан жоғары көтермелеу мен бөлшектік тұтынушыларды электр энергиясын
бақылау мен есепке алудың автоматтандырылған жүйелерімен (бұдан әрі – ЭБЕАЖ) және
ЭБЕАЖ жүйесімен біріздендірілген ақпаратты беру жүйелерімен және жүйелік
оператордың ақпарат беру жүйелерімен қамтамасыз ету көзделген.
Екіжақты ұзақ мерзімді келісім-шарттармен салыстырғанда орталықтандырылған сауда-
саттықта көпжақты негізде сауда жүреді. Қазақстанда орталықтандырылған сауда-
саттықтарға қатысу еркін сипатқа тән (қалдық пул қағидаты). 2004 жылдың басына қарай
орталықтандырылған сауда-саттық іс жүзінде тек спот-рынокпен танылатын болатын,
бірақ Нарықтық қатынастарды дамыту тұжырымдамасында орта (апта, ай) және ұзақ
мерзімдік (тоқсан, жыл) негізде орталықтандырылған сауда-саттықты, сондай-ақ
операциялық тәулік күн ішіндегі рынок) ішінде электр энергияны жеткізуді болжайтын
операцияларды дамыту көзделген.
Достарыңызбен бөлісу: |