1 Жаза тайынду институтының қалыптасуы мен дамуының тарихи кезеңдері

Болгария Республикасының Қылмыстық кодексі

жүктеу 1,61 Mb.

Pdf просмотр

бет	67/82
Дата	26.03.2022
өлшемі	1,61 Mb.
	#37927

1 ... 63 64 65 66 67 68 69 70 ... 82

Binazarov KR Kilmistik atkaru ОҚУЛЫҚ

Болгария Республикасының Қылмыстық кодексі

Болгария Қылмыстық кодексінің көптеген баптары 1989 жылдан бастап
елдегі тиісті саяси және экономикалық реформалардан кейін өзгеріске түскен
құқықтық  жағдайларға  орай  біршама  жетілдіріліп,  жаңаша  жағдайға
оңтайлана,  бейімделе  түсті
  (137)
.  Сонымен  қатар,  болгар  қылмыстық
құқығының  жекелеген  институттары  бұрынғы  өз  маңызын  сақтап  қалды.
Сондықтан да  Болгария  ҚК
-
нің  нормалары  көп  жағдайларда,  атап  айтқанда
жаза
тағайындау
мәселелеріне
қатысты
Қазақстан
қылмыстық
заңнамаларымен өте ұқсас келеді.

Айталық,  Болгария  ҚК  бойынша  жаза  қылмыстық
-
құқықтық
санкциялардың  шектерімен тұйықталған.  Қылмыстық жауаптылық  критериі
негізінде  іс
-
әрекеттің  және  оны  жасаған  адамның  қоғамдық  қауіптілік
дәрежесі,  сондай
-
ақ  іс
-
әрекетті  жасау  себептері  және  кінәні  жеңілдететін
және

ауырлататын мән
-
жайлар жатады (ҚК 54
-
6.). Соңғысы заңда айтылмаса
да,  неғұрлым  жеңіл  немесе  неғұрлым  ауыр  жаза  тағайындау  кезінде
ескеріледі.  Ерекше  немесе  көптеген  жеңілдететін  мән
-
жайлар  бар  болған
жағдайда,  заңда  көзделген  барынша  жеңіл  жазаның  өзі  шамадан  тыс  ауыр
болып саналатын жағдайда, сондай
-
ақ қылмыстың аяқталмауы себепті оқталу
кезінде  немесе  егер  көмектесушілік  кезінде  адамның  қылмысқа  қатысу
дәрежесі елеусіз болса, сот ең төменгі шектен төмен жаза тағайындайды не
жазаның  неғурлым  қатаң  түрін  солғурлым  жеңіл  түріне  ауыстырады  (ҚК
55,58  бб.).  Кәмелетке  толмағандардың  жауапкершілігі  барынша
жеңілдетілген  (ҚК  6
-
тарауы).  Аяқталмаған  қылмыс  төмен  дәрежеде
жазаланады,  дегенмен  заң  шығарушы  ол  үшін  қандай  бір  жауаптылық
шеңберін  белгілемеген.  Қылмыстық  құқық  бұзушылықтардың  көптігі
қылмыстардың  жиынтығымен,  қайталануымен  және  қауіпті  рецидивпен
сипатталады.  Оның  барлық  жағдайларында  барынша  қатаң  қылмыстық
жауаптылық қарастырылған.

Мәселен,  қылмыстық  құқық  бұзушылықтардың

жиынтығы  бойынша
ортақ  жаза  оның  ең  ауырын  есепке  ала  отырып  белгіленеді.  Бұл

ретте,  дәл
қазақстандық  кодекстегі

сияқты,  осының  алдында  сөз  болған  заңдарға
қарағанда  (Франция,  Нидерланды,  Швеция,  Дания  қылмыстық  заңдары)
түпкілікті  жаза  әрбір  жекелеген  қылмыстық  құқық  бұзушылық

үшін  жаза
белгілеген  соң  ғана,  кезең
-
кезеңімен  тағайындалады.  Сонымен  бірге  мұнда
жазаларды  қосудың  қағидалары  (әдістері)
-
қосу  және  сіңіру  тіпті  де
аталмаған. Тек онша қатаң емес жазаны барынша ауыр жазаға қосу хақында
айтылып өткен  (ҚК  23
-
б.).  Жазаны  жекелеген жазалардың  заң  жүзіндегі  ең
жоғары  шегінде,  егер  тағайындалған  жазалар  бір  түрге  жататын  болса,  екі
еседен  көп  емес  мерзімге
«
өсіруге
»
жол  беріледі  (ҚК  24
-
б.).  Жиынтық
бойынша жасалған қылмыстық құқық бұзушылықтардың

қайталануы кезінде
олардың әрқайсысы үшін жаза жеке тағайындалады және жеке өтеледі (ҚК

194
26-
б
.).
Үкімдердің  жиынтығы  бойынша  жаза  тағайындау  кезінде  сот  жазаның
өтелмеген  бөлігіне  екінші  үкіммен  көзделген  жазаны,  егер  ол  бас
бостандығынан  айыру  түрінде  болса,  толық  немесе  ішінара  қосады.
Жиынтық  бойынша  белгіленген  жаза  екінші  үкіммен  көзделген  жазадан
төмен болуы мүмкін

Екінші  үкім  бойынша  тағайындалған  жаза,  егер  ол  бес  жылдан  артық
мерзімге бас бостандығынан айырумен шектесетін болса немесе ол қайталап
жасалған  немесе  қылмыстардың  қауіпті  қайталануы  үшін  тағайындалған
болса, толықтай қосылады. Егер адам бұрынғы үкім бойынша тағайындалған
жазасын  өтегеннен  кейін  қылмыс  жасаса  бұл  қылмыс  үшін  тағайындалған
жаза толықтай өтеледі (ҚК 27
-
б
.).

жүктеу 1,61 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 63 64 65 66 67 68 69 70 ... 82