34
Алдағы
кезеңдердің
шығыстары
52
А
341
Сақтандыру полисі Алдағы кезеңдердің
шығыстары
1620
53 А
342
Жалгерлік
төлемдері
Өзге қысқа
мерзімді активтер
1630
Жалдау бойынша
қысқа мерзімді
дебиторлық
берешек
1260
54
А
343
Алдағы
кезеңдердің басқа
шығыстары
Өзге қысқа
мерзімді активтер
1630
35
Берілген
аванстар
Берілген аванстар
55
А
351
Тауар-
материалдық
қорларды жеткізіп
беруге берілген
аванстар
Берілген қысқа
мерзімді аванстар
1610
56 А
352
Жұмысты
орындауға және
қызмет көрсетуге
берілген аванстар
Берілген қысқа
мерзімді аванстар
1610
57
А
353
Басқа берілген
аванстар
Берілген қысқа
мерзімді аванстар
1610
4 БӨЛІМ. ҚАРЖЫЛЫҚ ИнВеСтИцИЯЛАР Мен АҚШАЛАР
40
Қаржылық
инвестициялар
Қаржылық
инвестициялар
58
А
401
Акциялар
Өзге қысқа
мерзімді қаржы
инвестициялары
1150
59 А
402
Облигациялар
Өтеуге дейін ұстала-
тын қысқа мерзімді
инвестициялар
1130
310
1
2
3
4
5
6
7
Сату үшін
қолда бар қысқа
мерзімді қаржы
инвестициялары
1140
60 А
403
Басқа
қаржылай
инвестициялар
Өзге қысқа
мерзімді қаржы
инвестициялары
1150
41
Жолдағы
ақшалар
61 А
411
Жолдағы ақшалар Жолдағы ақшалар
1030
42
Банктердегі
арнаулы
шоттардағы
ақшалар
62 А
421
Аккредитивтердегі
ақшалар
Арнайы
шоттардағы ақша
қаражаттары
1070
63 А
422
Чек
кітапшалардағы
ақшалар
Арнайы
шоттардағы ақша
қаражаттары
1070
64 А
423
Банктердегі
арнаулы
шоттардағы
ақшалар
Арнайы
шоттардағы ақша
қаражаттары
1070
65 А
424
Банктердегі басқа
шоттардағы
ақшалар
Арнайы
шоттардағы ақша
қаражаттары
1070
43
Валюталық
шоттағы
ақшалар
66 А
431
Ел ішіндегі
валюталық
шоттағы ақшалар
Ағымдағы банктік
шоттардағы
валютамен ақша
қаражаттары
1050
67 А
432
Шет елдердегі
валюталық
шоттағы ақшалар
Ағымдағы банктік
шоттардағы
валютамен ақша
қаражаттары
1050
44
есеп айырысу
шотындағы
ақшалар
68 А
441
Есеп айырысу
шотындағы
ақшалар
Ағымдағы банктік
шоттардағы
теңгемен ақша
қаражаттары
1040
311
1
2
3
4
5
6
7
Депозиттік банк
шоттарындағы
ақша қаражаттары
1060
45
Кассадағы қолма-
кол ақша
69 А
451
Кассадағы үлттык
валютадағы қолма-
қол ақша
Кассадағы теңгемен
ақша қаражаттары
1010
70 А
452
Кассадағы
шетелдік
валютадағы қолма-
қол ақша
Кассадағы
валютамен ақша
қаражаттары
1020
5 БӨЛІМ. МенШІКтІ КАПИтАЛ
50
Жарғылық
капитал
Шығарылған
капитал
5000
71
П
501
Жай акциялар
Жарияланған
капитал
5010
72
П
502
Артықшылықты
акциялар
Жарияланған
капитал
5010
73 П
503
Салымдар мен
пайлар
Жарияланған
капитал
5010
51
төленбеген
капитал
74
П
511
Төленбеген
капитал
Төленбеген капитал 5020
52
Алынып
тасталған
капитал
Сатып алынған
жеке меншік
үлестік аспаптар
5200
75
П
521
Алынып тасталған
капитал
Сатып алынған
жеке меншік
үлестік аспаптар
5210
53
төленген
қосымша
капитал
76 П
531
Төленген қосымша
капитал
Басқа да резервтер 5340
54
төленбеген
қосымша
капитал
77
П
541
Негізгі
құралдарды
қайта бағалаудан
болған төленбеген
қосымша капитал
Қайта бағалауға
арналған резерв
5320
312
1
2
3
4
5
6
7
78
П
542
Инвестицияларды
қайта бағалаудан
болған төленбеген
қосымша капитал
Қайта бағалауға
арналған резерв
5320
79 П
543
Басқа
активтерді
қайта бағалаудан
болған төленбеген
қосымша капитал
Қайта бағалауға
арналған резерв
5320
55
Резервтік капитал
80 П
551
Заңдармен
бекітілген
резервтік капитал
Құрылтай
құжаттарында
белгіленген
резервтік капитал
5310
Шетелдік валютаны
қайта есептеуге
арналған резерв
5330
81
П
552
Басқа резервтік
капитал
Басқа да резервтер 5340
56
Бөлінбеген
табыс (жабыл-
маған залал)
Бөлінбеген
кіріс (жабылмаған
залал)
5400
82
П
561
Есепті жылдың
бөлінбеген табысы
(жабылмаған
залалы)
83 П
562
Алдыңғы
жылдардың
бөлінбеген
табысы
(жабылмаған
залалы)
Өткен жылдардағы
пайда (залал)
5430
57
Жиынтық табыс
(залал)
84
П
571
Жиынтық табыс
(залал)
Есептік жылдың
пайдасы (залалы)
5410
Нәти-
желі
6 БӨЛІМ. МІнДеттеМеЛеР
60
заемдар
(несиелер)
Қысқа және
ұзақ мерзімді
міндеттемелер
3000,
4000
85
П
601
Банктердің
заемдары
Қысқа мерзімді
банктік қарыз
3010
313
1
2
3
4
5
6
7
Ұзақ мерзімді
банктік қарыз
4010
86
П
602
Банктерден тыс
мекемелерден
алынған заемдар
Қысқа мерзімді
алынған қарыз
3020
Ұзақ мерзімді
алынған қарыз
4020
87
П
603
Басқалар
Өзге қысқа
мерзімді қаржы
міндеттемелері
3050
Өзге ұзақ мерзімді
қаржылық
міндеттемелер
4030
61
Алдыңғы
кезеңдердің
табысы
88
П
611
Алдыңғы
кезеңдердің
табысы
Алдағы кезеңдердің
кірістері
3520
62
Дивидендтер
бойынша есеп
айырысу
89 П
621
Жай акциялар
бойынша есеп
айырысу
Қатысушылардың
дивидендтері және
кірістері бойынша
қысқа мерзімді
кредиторлық
берешек
3030
90 П
622
Артықшылықты
акциялар бойынша
есеп айырысу
Қатысушылардың
дивидендтері және
кірістері бойынша
қысқа мерзімді
кредиторлық
берешек
3030
91 П
623
Қатысушылардың
табыстары
бойынша есептер
Қатысушылардың
дивидендтері және
кірістері бойынша
қысқа мерзімді
кредиторлық
берешек
3030
63
Бюджетпен есеп
айырысу
Салықтар
бойынша
міндеттемелер
3100
314
1
2
3
4
5
6
7
92 П
631
Төленуге тиіс
ағымдағы
корпоративтік
табыс салығы
Төлеуге тиісті
корпорациялық
табыс салығы
3110
93 П
632
Кейінге
қалдырылған
корпоративтік
табыс салығы
Корпорациялық
табыс салығы
бойынша кейінге
қалдырылған
салықтық
міндеттемелер
4310
94 П
633
Қосымша құнға
салынатын салық
Қосылған құн
салығы
3130
95 П
634
Акциздер
Акциздер
3140
96 П
635
Әлеуметтік салық Әлеуметтік салық
3150
97 П
636
Жер салығы
Жер салығы
3160
98 П
637
Мүлік салығы
Мүлік салығы
3180
99
П
638
Көлік құралдарына
салық
Көлік құралдарына
салық
3170
100 П
639
Басқа салықтар
мен алымдар
және бюджетке
міндетті төлемдер
Өзге салықтар
3190
Жеке табыс салығы 3120
64
еншілес
(бағынышты)
ұйымдарға
кредиторлық
қарыз
101 П
641
Еншілес
ұйымдарға
кредиторлық қарыз
Еншілес ұйымдарға
берілетін
қысқа мерзімді
кредиторлық
берешек
3320
102 П
642
Бағынышты
ұйымдарға
кредиторлық қарыз
Филиалдарға және
құрылымдық
бөлімшелерге
қысқа мерзімді
кредиторлық
берешек
3340
103 П
643
Бірлесіп
бақыланатын
заңды тұлғаларға
қарыз
Қауымдастырылған
және бірлескен
ұйымдарға
қысқа мерзімді
кредиторлық
берешек
3330
315
1
2
3
4
5
6
7
65
Кепілдік
және шартты
міндеттемелер
Қысқа және ұзақ
мерзімді бағалау
міндеттемелері
3400,
4200
104 П
651
Кепілдік
міндеттемелер
Қысқа мерзімді
кепілдік
міндеттемелер
3410
Ұзак мерзімді
кепілгерлік
міндеттемелер
4210
105 П
652
Шартты
міндеттемелер
Заңды
наразылықтар
бойынша
қысқа мерзімді
міндеттемелер
3420
Заңды
наразылықтар
бойынша ұзақ
мерзімді бағалау
міндеттемелері
4220
66
Алынған
аванстар
106 П
661
Тауар-материалдық
қорларды жеткізіп
беруге алынған
аванстар
Алынған қысқа
мерзімді аванстар
3510
107 П
662
Жұмыстарды
орындау және
қызметтер
көрсетуге алынған
аванстар
Алынған қысқа
мерзімді аванстар
3510
108 П
663
Басқа алынған
аванстар
Алынған қысқа
мерзімді аванстар
3510
67
Жеткізушілер
және
мердігерлермен
есеп айырысу
109
П
671
Төлеуге тиісті
шоттар
Жеткізушілер мен
мердігерлерге
қысқа мерзімді
кредиторлық
берешек
3310
316
1
2
3
4
5
6
7
Жеткізушілер мен
мердігерлерге
берілетін ұзақ
мерзімді берешек
4110
68
Басқа
кредиторлық
қарыздар мен
есептелген
сомалар
110 П
681
Қызметкерлермен
еңбекақысы
бойынша есеп
айырысу
Еңбекақы төлеу
бойынша қысқа
мерзімді берешек
3350
111
П
682
Лауазымды
адамдарға қарыз
Еңбекақы төлеу
бойынша қысқа
мерзімді берешек
3350
112
П
683
Жалгерлік
міндеттемелері
Жалдау бойынша
қысқа мерзімді
берешек
3360
Жалдау бойынша
ұзақ мерзімді
берешек
4150
113 П
684
Қаржыны
пайдалағаны
үшін төлеуге тиісті
есептелген
сыйақылар
Төлеуге тиіс қысқа
мерзімді сыйақылар
3380
Төлеуге арналған
ұзақ мерзімді
сыйақылар
4160
114
П
685
Қызметкерлердің
демалысы
бойынша
есептелген қарыз
Еңбекақы төлеу
бойынша қысқа
мерзімді берешек
3350
115
П
686
Жинақтаушы
зейнетақы қоры
бойынша есеп
айырысулар
Зейнетақы
аударымдары
бойынша
міндеттемелер
3220
116 П
687
Басқалар
Әлеуметтік
сақтандыру
бойынша
міндеттемелер
3210
317
1
2
3
4
5
6
7
Басқа ерікті
төлемдер бойынша
өзге міндеттемелер
3240
Өзге қысқа мерзімді
міндеттемелер
3340,
3540
7 БӨЛІМ. тАБЫСтАР
70
негізгі қызметтен
түскен табыс
Өнімдерді сатудан
және қызмет
көрсетуден
алынатын кіріс
6000
117
П
701
Дайын өнімді
(тауарлар,
атқарылған
жұмыстар, өтелген
қызметтер)
өткізуден түскен
табыс
Өнімдерді сатудан
және қызмет
көрсетуден
алынатын кіріс
6010
71
Сатылған
тауарларды
кайтару және сату
жеңілдігі, сондай-
ақ бағаны түсіру
118
кП
711
Сатылған
тауарларды
қайтару
Сатылған өнімді
қайтару
6020
Контр-
пассивті
119 кП
712
Сату жеңілдігі
Бағадан және
сатудан түсетін
жеңілдіктер
6030
Контр-
пассивті
120 кП
713
Бағаны түсіру
Бағадан және
сатудан түсетін
жеңілдіктер
6030
Контр-
пассивті
72
негізгі емес
қызметтен түскен
табыс
Басқа да
кірістер 6200
121
П
721
Материалдық
емес активтердің
есептен шығуынан
түскен табыс
Активтердің
шығуынан түскен
кірістер
6210
122
П
722
Негізгі
құралдардың
есептен шығуынан
түскен табыс
Активтердің
шығуынан түскен
кірістер
6210
318
1
2
3
4
5
6
7
123 П
723
Инвестициялар-
дың, қаржылай
инвестициялардың
пайдаланылуынан
түскен табыс
Сыйақылар
бойынша кірістер
6110
124
П
724
Акциялар
бойынша
дивидендтер
және қаржыларды
пайдаланғаны
үшін есептелген
сыйақы сипатында
түскен табыс
Дивидендтер
бойынша кірістер
6120
125
П
725
Бағамдық
айырмадан түскен
табыс
Бағамдық
айырмадан түскен
кірістер
6250
126 П
726
Өкіметтің
атқарушы
органдарының
субсидиялары
Мемлекеттік
субсидиялардан
алынатын кірістер
6230
127
П
727
Негізгі емес
қызметтен түскен
басқа табыстар
Басқа да кірістер
6280
8 БӨЛІМ. ШЫҒЫСтАР
80
Өткізілген
тауарлардың
(жұмыстар,
қызметтер)
өзіндік құны
Өткізілген
өнімнің және
көрсетілген
қызметтердің
өзіндік құны
7000
128
А
801
Өткізілген дайын
өнімнің (тауарлар,
орындалған
жұмыстар,
атқарылған
қызметтер) өзіндік
құны
Өткізілген
өнімнің және
көрсетілген
қызметтердің
өзіндік құны
7010
81
Дайын өнім,
тауарларды
(жұмыстар,
қызметтер)
өткізу бойынша
шығыстар
Өнімдерді
сату және
қызметтер
көрсету бойынша
шығыстар
7100
319
1
2
3
4
5
6
7
129 А
811
Дайын өнім,
тауарларды
(жұмыстар,
қызметтер) өткізу
бойынша шығыстар
Өнімдерді сату
және қызметтер
көрсету бойынша
шығыстар
7110
82
Жалпы және
әкімшілік
шығыстар
Әкімшілік
шығыстар
7200
130 А
821
Жалпы және
әкімшілік шығыстар
Әкімшілік
шығыстар
7210
83
Қаржыны
пайдаланғаны үшін
сыйақы сипатында
есептелген
шығыстар
Қаржыландыруға
арналған
шығыстар
7300
131 А
831
Қаржыны
пайдаланғаны үшін
сыйақы сипатында
есептелген шығыстар
Сыйақылар
бойынша шығыстар
7310
Қаржылық
жалдау бойынша
пайыздарды төлеуге
арналған шығыстар
7320
84
негізгі емес қызмет
бойынша шығыстар
Басқа да
шығыстар
7400
132 А
841
Материалдық емес
активтердің есептен
шығуы бойынша
шығыстар
Активтердің
шығуынан
алынатын
шығыстар
7410
133 А
842
Негізгі құралдардың
есептен шығуы
бойынша шығыстар
Активтердің
шығуынан
алынатын
шығыстар
7410
Активтердің
құнсыздануынан
түсетін шығыстар
7420
134 А
843
Инвестициялардың,
қаржылай
инвестициялардың
пайдаланылуымен
байланысты
шығыстар
Қаржыландыруға
арналған басқа да
шығыстар
7340
320
1
2
3
4
5
6
7
135 А
844
Бағамдық айырма
бойынша шығыстар
Бағамдық айырма
бойынша шығыстар
7430
136 А
845
Негізгі емес қызметі
бойынша басқа
шығыстар
Басқа да шығыстар 7470
85
Корпоративтік
табыс салығы
бойынша шығыстар
Корпоративтік
табыс салығы
бойынша
шығыстар
7700
137 А
851
Корпоративтік табыс
салығы бойынша
шығыстар
Корпоративтік
табыс салығы
бойынша шығыстар
7710
86
төтенше
жағдайлар мен
тоқтатылған
операциялардан
түскен табыс
(залал)
Бол-
майды
138 А
861
Зілзала апаттарынан
болған өтелмейтін
залал
Бол-
майды
139 кА
862
Зілзала апаттарынан
түскен табыс (залал)
Бол-
майды
140 кА
863
Тоқтатылған
операциялардан
түскен табыс (залал)
Қысқартылатын
қызметпен
байланысты
кірістер
6310
141
кА
864
Төтенше жағдайлар
мен тоқтатылған
операциялардан
түскен басқа табыс
(залал)
Бол-
майды
87
Басқа ұйымдардағы
үлестік қатысудан
түскен табыс
(залал)
142
кА
871
Басқа ұйымдардағы
үлестік қатысудан
түскен табыс (залал)
(кредит)
Қауымдастырылған
ұйымдардың пайда
үлесі
6410
Бірлескен
ұйымдардағы
пайданың үлесі
6420
321
1
2
3
4
5
6
7
871
Басқа ұйымдардағы
үлестік қатысудан
түскен табыс (залал)
(дебет)
Қауымдастырылған
ұйымдардың
залалындағы үлес
7610
Бірлескен
ұйымдардың
залалындағы үлес
7620
9 БӨЛІМ. ӨнДІРІСтІК еСеП ШОттАРЫ
90
негізгі өндіріс
Өндірістік есепке
алу шоттары
8000
143 А
900
Негізгі өндіріс
Негізгі өндіріс
8010
144
А
901
Материалдар
Материалдар
8011
145
А
902
Өндірістік
жұмысшылардың
еңбегіне ақы төлеу
Өндірістік
жұмысшылардың
еңбекақысы
8012
146 А
903
Еңбекақыдан
бөлінген қаржы
Еңбекақы
қорынан
аударымдар
8013
147
А
904
Үстеме шығыстар
Үстеме шығыстар 8014
91
Меншікті
өндірістің
шалафабрикаттары
148
А
910
Меншікті
өндірістің
шалафабрикаттары
Меншікті
өндірістің
шалафабрикаттары
8020
149 А
911
Материалдар
Материалдар
8021
150
А
912
Өндірістік
жұмысшылардың
еңбегіне ақы төлеу
Өндірістік
жұмысшылардың
еңбекақысы
8022
151
А
913
Еңбекақыдан
бөлінген қаржы
Еңбекақы
қорынан
аударымдар
8023
152
А
914
Үстеме шығыстар
Үстеме шығыстар 8024
92
Көмекші өндіріс
153 А
920
Көмекші өндіріс
Қосалқы өндірістер 8030
154
А
921
Материалдар
Материалдар
8031
155
А
922
Өндірістік
жұмысшылардың
еңбегіне ақы төлеу
Өндірістік
жұмысшылардың
еңбекақысы
8032
156 А
923
Еңбекакыдан
бөлінген қаржы
Еңбекақы
қорынан
аударымдар
8033
322
1
2
3
4
5
6
7
157
А
924
Үстеме шығыстар
Үстеме шығыстар 8034
93
Үстеме шығыстар
158
А
930
Үстеме шығыстар
Үстеме шығыстар
8040
159 А
931
Материалдар
Материалдар
8041
160 А
932
Өндірістік
жұмысшылардың
еңбегіне ақы төлеу
Өндірістік
жұмысшылардың
еңбекақысы
8042
161 А
933
Еңбекақыдан
бөлінген қаржы
Еңбекақы
қорынан
аударымдар
8043
162 А
934
Негізгі құралдарды
жөндеу
Негізгі құралдарды
жөндеу
8044
163 А
935
Негізгі
құралдардың
тозуы және
материалдық
емес активтердің
амортизациясы
Негізгі
құралдар мен
материалдық
емес активтердің
тозуы
8045
164 А
936
Коммуналдық
қызметтер
Коммуналдық
қызметтер
8046
165 А
937
Жалгерлік төлемдері
Жалдау ақысы
8047
166 А
938
Басқалар
Өзге үстеме
шығыстар
8048
323
№ 4 қосымша
ХҚеС бойынша бухгалтерлік шоттарды жіктеу
(2-ші тарауда келтірілген)
Балансқа
қатысы
бойынша
жіктеу
Бөлім-
дердің
нөмір-
лері
Кіші бөлімдердің
(бөлімшелердің)
нөмірлері
Бөлімдердің
атауы
ескерту
Активті
1
10, 11, 12, 13, 14,
15, 16
Қысқа мерзімді
активтер
Активті
2
20, 21, 22, 23, 24,
25, 26, 27, 28, 29
П
Ұзақ мерзімді
активтер
2320, 2420,
2620,
2720, 2740
шоттар
Пассивті
3
30, 31, 32, 33, 34,
35
Қысқа мерзімді
міндеттемелер
Пассивті
4
40 ,41, 42, 43, 44, Ұзақ мерзімді
міндеттемелер
Пассивті
5
50, 51, 52, 53, 54,
Капитал мен
резервтер
Пассивті
6
60, 61, 62, 63, 64
кП
Кірістер
6020, 6030
шоттар
Активті
7
70, 71, 72, 73, 74,
75, 76, 77
Шығыстар
Активті
8
80
Өндірістік есепке
алу шоттары
(калькуляциялық)
Үлестіруші-
жинақтаушы
шоттар
ескерту:
П
— пассивті,
кП
— контрпассивті.
324
М А з М ұ н Ы
Кіріспе.......…………………………………………………......................... 3
І тАРАУ. КӘСІПКеРЛІК ҚЫзМеттеГІ БУХГАЛтеРЛІК
еСеПтІҢ неГІзДеРІ
1 бөлім. КӘСІПКЕРЛІК ҚЫЗМЕТТЕГІ БУХГАЛТЕРЛІК
ЕСЕПТІҢ НЕГІЗДЕРІ
1 Бөлімше. БУХГАЛТЕРЛІК ЕСЕПТІҢ ТЕОРИЯЛЫҚ
НЕГІЗДЕРІ.......................................................................................................
7
1. Бухгалтерлік есеп туралы мәліметтер.....……….........................
7
2. Бухгалтерлік есептің объектілері……………………................... 9
3. Бухгалтерлік есептің әдістері... …………………..........................
11
4. Бухгалтерлік баланс.....………………………………......................
11
5. Шоттар мен қосарлы жазу…………………………........................
15
6. Синтетикалық және аналитикалық шоттар.
Субшоттар………................................................................................... 19
7. Шаруашылық операциялардың әсерінен болған
шаруашылық құралдар мен
олардың көздерінің жағдайындағы өзгерістер..............................
22
8. Қосарлы жазудың бақылаудағы маңызы..........……….................
28
9. Құжаттау.....................……………………………………................... 31
10. Тугендеу...............………………………………………..................... 33
11. Бағалау...…………………………………………………................... 35
12. Калькуляциялау.....…………………………………........................
37
13. Есепті регистрлер. Қателерді түзету әдістері.............................
38
2 Бөлімше. БУХГАЛТЕРЛІК ЕСЕПТІҢ ТӘЖІРИБЕЛІ
НЕГІЗДЕРІ......................................................................................................
41
14. Шаруашылық құралдар мен олардың көздері туралы
мәліметтер бойынша кіріспе балансты құрастыру.....................
41
15. Кіріспе баланстың мәліметтері бойынша синтетикалық
шоттарды ашу. Синтетикалық шоттарда шаруашылық
операцияларды жазу…..........................................................................
42
16. Айналымдарды есептеу мен шоттар бойынша қалдықтарды
есептеп шығару...................................................................................... 46
17. Синтетикалық шоттардағы жазулардың дұрыстығын
бақылау және қорытынды балансты құрастыру..........................
48
18. Кіріспе және қорытынды бухгалтерлік баланстардың
мәліметтері бойынша кәсіпорынның қаржылық жағдайын
талдау...…................................................................................................. 50
325
2 бөлім. КӘСІПКЕРЛІК ҚЫЗМЕТТЕГІ БУХГАЛТЕРЛІК ЕСЕП
1 Бөлімше. АҚША ҚАРАЖАТТАРЫНЫҢ ЕСЕБІ..….......................
51
19. Банкіде есеп айырысу шотын ашу...........……………....................
51
20. Төлем тапсырмаларын дайындау..........……………........................ 53
21. Банкіден қолма-қол ақшаны алу тәртібі..........……......................
54
22. Банкіге қолма-қол ақшаны өткізу тәртібі…………......................
55
23. Есеп айырысу чектерін қолдану……………………...................... 56
24. Вексельдер арқылы есеп айырысулар……………........................
57
25. Банктің көшірмелері. Есеп айырысулардағы
қателерді түзету.…........................................................................................ 59
26. Есеп айырысу шоты бойынша негізгі бухгалтерлік
проводкалар............................................................................................ 60
27. Валюталық шоттардағы ақша қаражаттарының есебі…........... 62
28. Кассалық операцияларды жүргізудің тәртібі...…………............ 63
29. Кассалық кітап жүргізу………………………….............................. 64
30. Есепті тұлғалармен есеп айырысулардың есебі…...................... 66
31. Кассалық операциялардың есебі бойынша негізгі
бухгалтерлік проводкалар................................................................... 67
2 Бөлімше. ЕҢБЕКАҚЫ БОЙЫНША ЕСЕП АЙЫРЫСУДЫ
ҰЙЫМДАСТЫРУ......................................................................................... 69
32. Еңбекақы бойынша есеп айырысуларды ұйымдастыру…….... 69
33. Еңбекақының аналитикалық есебі. Бет есептер.
Есептеу-төлеу ведомосы..................................................................... 70
34. Еңбек ақыдан ұсталымдардың түрлері. Жеке тұлғалардан
табыс салығын ұстау тәртібі.............................................................
71
35. Еңбек демалысы уақытына ақша есептеу...………………….......
72
36. Еңбекақы бойынша есеп айырысулардың синтетикалық
есебі. Депонирленген еңбекақының есебін ұйымдастыру........
74
37. Еңбекақы бойынша есеп айырысудың есебі жөнінен негізгі
бухгалтерлік проводкалар..................................................................
75
38. Мердігерлік келісім шарты бойынша жұмысшылардың
еңбекақысын есептеудің ерекшеліктері......................................... 76
3 Бөлімше. ӘЛЕУМЕТТІК ҚАМСЫЗДАНДЫРУ БОЙЫНША
ЕСЕП АЙЫРЫСУЛАРДЫҢ ЕСЕБІ.........................................................
78
39. Қазақстан Республикасы Жинақтаушы Зейнетақы Қорына
жарналар есептеу (ЖЗҚ).....................................................................
78
40. Қазақстан Республикасы әлеуметтік қамсыздандыру
қорының ұйымдастырылу мен жұмсалуы..……………............. 79
326
41. Жинақтаушы Зейнетақы қорымен есеп айырысулар есебі
бойынша негізгі бухгалтерлік проводкалар.................................. 80
4 Бөлімше. МАТЕРИАЛДЫҚ ҚҰНДЫЛЫҚТАР, ӨНДІРІС
ЖӘНЕ ӨНІМДІ ӨТКІЗУДІҢ ЕСЕБІ........................................................
81
42. Өндірістік қорлардың есебі...........…………………........................
81
43. Негізгі құралдардың есебі………………………….........................
82
44. Материалдық активтердің есебі.............…………........................ 86
45. Өнім өндіруге (жұмыстар мен қызметтерді атқаруға)
шығындардың құрамы.......................................................................
88
46. Өндірістегі шығындардың есебі мен өнімнің (жұмыстардың,
қызметтердің) өзіндік құнын калькуляциялау............................. 90
47. Тауарлар, жұмыстар және қызметтерді өткізу бойынша
шығыстардың есебі мен үлестірілуі................................................ 92
48. Дайын өнім мен өткізудің есебі........................................................ 93
49. Айырбастау (бартерлі) операциялардың есебі............................. 95
50. Бірлескен қызметтің бухгалтерлік есебі........................................ 96
5 Бөлімше. БАҒАЛЫ ҚАҒАЗДАР ЕСЕБІ...…………........................... 99
51. Қаржылық салымдардың түрлері...………………......................... 99
52. Акционерлік қоғамның меншікті акцияларының қозғалысы
бойынша операциялардың есебі....................................................... 100
53. Дивидендтер есебі................................................................................. 102
54. Қор нарығының акцияларымен операциялардың есебі…….... 104
55. Борыш міндеттемелері бойынша операциялардың есебі.......... 106
56. Бағалы қағаздардың бағасыздануы бойынша операциялар.....
112
6 Бөлімше. ВАЛЮТАЛЫҚ ОПЕРАЦИЯЛАРДЫҢ ЕСЕБІ...............
114
57. Валюталық операциялардың бухгалтерлік есебін
ұйымдастыру...........................................................................................
114
58. Тауарлардың экспорты бойынша операциялардың есебі.....….
115
59. Тауарлардың импорты бойынша операциялардың есебі.…….
118
60. Реэкспорттық операциялар есебінің негізгі қағидалары..…..... 120
7 Бөлімше. КАПИТАЛ, ҚОРЛАР, НЕСИЕЛЕР МЕН
БЮДЖЕТТЕН ТЫС ТӨЛЕМДЕРДІҢ ЕСЕБІ………...........................
121
61. Жарғылық капиталды қалыптастыру. Жарғылық
капиталға салымдар бойынша құрылтайшылармен есеп
айырысулардың есебі...........................................................................
121
62. Арнаулы тағайындалу қорлары және резервтік қорды
қалыптастыру мен пайдалану............................................................ 123
63. Банк несиелерінің есебі........………………......................................
124
327
3 бөлім. БУХГАЛТЕРЛІК ЕСЕП БЕРУ МЕН ОНЫҢ ЕСЕБІН
ҰЙЫМДАСТЫРУ ҚАҒИДАЛАРЫ
1 Бөлімше. ҚАРЖЫЛЫҚ НӘТИЖЕЛЕРДІҢ ЕСЕБІ.
САЛЫҚТАР. ЕСЕПТІЛІК........................................................................... 126
64. Кәсіпорын қызметінің қаржылық нәтижесін есептеу.
Баланстық кірістің (пайданың) құрамы......................................... 126
65. Қосымша құнға салынатын салық.......…………….......................
127
66. Корпоративтік табыс салығы..............…………….......................... 130
67. Акциздер мен олардың бюджетке аударылуы……..................... 131
68. Жол қорына кіретін салықтар.........................…….......................... 133
69. Кәсіпорындар мүлкінің салығы....…………………....................... 135
70. Әлеуметтік салық.....…………………………………....................... 136
71. Бағалы қағаздармен жасалатын операцияларға салық салу… 139
72. Инвестициялық салық несиесі.........………………........................
141
73. Баланстың реформациясы. Табыстар бойынша
құрылтайшылармен есеп айырысулар............................................
142
74. Бухгалтерлік есеп беру мен есеп айырысулар...…....................... 143
2 Бөлімше. БУХГАЛТЕРЛІК ЕСЕПТІ ҰЙЫМДАСТЫРУ......…......
145
75. Жұмыс есеп жоспарын құру...................…………...........................
145
76. Есептің үлгісін таңдау. Аналитикалық есептің регистрлерін
таңдап алу................................................................................................ 146
77. Бас бухгалтердің құқықтары мен міндеттері.……...................... 149
78. Құжаттардың сақталуы. Нормативтік құжаттар мен
нұсқауларды қолдану ережелері.......................................................
151
79. Банкроттық рәсім кезіндегі бухгалтерлік есеп жүргізудің
тәртібі........................................................................................................
152
ІІ тАРАУ. БУХГАЛтеРЛІК ОПеРАцИЯЛАРДЫ
ЖҮРГІзУДІҢ ӘДІСтеРІ
Әдістемелік көрсетулер............................................................................... 156
I Бөлім. Қысқа мерзімді активтер............................................................. 162
II Бөлім. Ұзақ мерзімді активтер............................................................... 189
III Бөлім. Қысқа мерзімді міндеттемелер.............................................. 210
IV Бөлім. Ұзақ мерзімді міндеттемелер.................................................
225
V Бөлім. Капитал мен резервтер............................................................. 234
VI Бөлім. Кірістер..........................................................................................
244
VII Бөлім. Шығыстар...................................................................................
251
VIII Бөлім. Өндірістік есепке алу шоттары........................................... 260
328
Контрарлық шоттар.......................................................................................
271
№ 5410 «Есептік жылдың пайдасы (залалы)» шоты........................... 273
№ 1 қосымша..................................................................................................
275
№ 2 қосымша..................................................................................................
282
№ 3 қосымша.................................................................................................. 301
№ 4 қосымша.................................................................................................. 321
329
Рашид Сүлейменұлы Әбдішүкіров
Бораш Смаилұлы Мырзалиев
БУХГАЛтеРЛІК еСеП
Оқу құралы
І кітап
«Нұр-пресс» ЖШС бас директоры
Н. Н. Жансеитов
Оператор: Т. В. Симоненко
Беттеуші: А. А. Сляднева
Корректор: Б. М. Джампеисова
Дизайн: А. В. Милованов
«Нұр-пресс» баспасы
050057 Алматы қ.,
М. Өзтүрiк к-сi, 12 үй.
Тел./факс: (727) 2747-833, 2742-650.
Е-mail: law-literature2006@rambler.ru
Достарыңызбен бөлісу: |