З. Е. ЋАбылдинов, А. Т. ЋАйыпбаева (ХVIII ѕасыр – 1914 жыл)

Ертiстiѓ оѓ жаѕалауындаѕы ћазаћтар туралы. 1771

жүктеу 44,75 Mb.

Pdf просмотр

бет	242/481
Дата	04.01.2022
өлшемі	44,75 Mb.
	#36216

1 ... 238 239 240 241 242 243 244 245 ... 481

a7e3c8ceae024defa23fe189d0091236

1. Ертiстiѓ оѓ жаѕалауындаѕы ћазаћтар туралы. 1771
жылдан бас-
тап ћазаћтардыѓ едќуiр блiгi Ертiстiѓ оѓ жаѕалауына уаћытша тџру-
ѕа кшiп бара бастады.
1788
жќне
1798
жылдары патша љкiметi ћазаћ-
тардыѓ Ертiстiѓ оѓ жаѕалауына тџраћты тџруѕа кшiп баруына ресми
тљрде рџћсат ете бастады.
Мџныѓ себебi,
бiрiншiден,
Уќли ханныѓ билiгiн ќлсiретуге баѕыт-
талды.
Екiншiден,
ћазаћтардыѓ Ертiстiѓ iшкi жаћ бетiне кшiп ба-
руына сџраѕан тiнiшi одан ќрi елеусiз ћала беретiн болса, онда олар-
дыѓ Ћытайдыѓ шекарасына ћарай жаппай кшiп кетуiнiѓ ћаупi тн-
дi.
Љшiншiден,
Ертiстiѓ оѓ жаћ бетiнде iшкi Ресейден ћоныс аударып
келген шаруалар ќлi жоћ болатын. Патша љкiмет орындары Ертiстiѓ
оѓ жаѕалауындаѕы ћазаћтарды Ресей
империясына «шын берiлгендер»,
«iшкi»
немесе
«станицалыћ ћырѕыздар»
деп атады. Оларды з сџлтан-
дары мен рубасылары басћарды. Еѓ ыћпалды басћарушы сџлтан
Сџлтанбет
едi. Ондаѕы аумаћ Ресейге «шын берiлген ћырѕыздар жерi»
деп аталды. Ал ћазаћтарѕа Ертiстiѓ сол жаѕалауындаѕы далалыћ ћа-
заћтар, «iшкi ћазаћтар» немесе «орыстыѓ ћол астындаѕылар» деген
ат берiлдi.
Ертiстiѓ оѓ жаѕалауы мен сол жаѕалауындаѕы ћазаћтардыѓ бiр-
бiрiмен ћџда-ћџдандалы болуына, ћыз алысып, ћыз берiсуiне рџћсат
етiлдi. Iшкi ћазаћтар здерiнiѓ ћайтыс болѕан туѕан-туыстарын Ер-
тiстiѓ сол жаѕалауындаѕы ата-бабалар зиратына алып барып жерледi.
Ћазаћтар орыстардыѓ елдi мекендерiне жљйрiк аттарын мiнiп, жаћсы
киiмдерiн киiп, сќн-салтанатымен барып жљретiн. Ћымбатты ћонаћ-
тар мен жергiлiктi ќкiмшiлiк шенеунiктерiн шай мен ћымыз iшкiзiп,
Бџхара мен Ташкенттен ќкелiнген рiк, мейiзбен сыйлап, кљтетiн.

179
ХIХ ѕасырдыѓ бас кезiнде «iшкi ћазаћтар» шекара шебiндегi сауда-
саттыћты з ћолдарына алуѕа ќрекет жасады. Бiраћ олардыѓ бџл
ќрекеттерi ћатты ћарсылыћћа тап болды.
ХIХ ѕасырдыѓ 20-жылдарына ћарай «iшкi ћазаћтардыѓ» саны
12 мыѓ адамѕа дейiн жеттi. Олардыѓ басым кпшiлiгi мал шаруа-
шылыѕымен, ал аздаѕан блiгi егiншiлiк жќне саудамен айналысты.
1819 жылѕы есеп бойынша, «iшкi ћазаћтардыѓ» 2250 шаруашылыѕы
болды. Олардыѓ 1200 тљйе, 70 мыѓѕа жуыћ жылћы, 13 мыѓдай сиыр,
14 мыѓдай ћой-ешкiсi бар едi.

жүктеу 44,75 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 238 239 240 241 242 243 244 245 ... 481