Оқулық Қазақстан республикасы білім және ғылым министрлігі алматы, 2014 А. Н. Доғалов

жүктеу 2,49 Mb.

Pdf просмотр

бет	520/610
Дата	04.01.2022
өлшемі	2,49 Mb.
	#36085
түрі	Оқулық

1 ... 516 517 518 519 520 521 522 523 ... 610

Экономикалык теория

Төлем балансының құрылымы
Төлем балансы
белгілі бір уақыт аралығында шетелдік мемлекет-
терге  төленген  жалпы  төлемдер  мен  шетелдік  мемлекеттерден
алынған жалпы төлемдер арасындағы айырманы білдіреді. Төлем-
дер ге  алтын,  тауарлар  мен  қызметтердің  құны,  туризмнен  келген
табыстар мен шығындар, капиталдың түрлері мен инвестициялар,
пайыздарды,  дивидендтерді  және  несиелерді  төлеу  жатады.  Егер
түсімдер төлемдерден асып кетсе, онда төлем балансының жағдайы
активті болады немесе төлемдер түсімдерден асып кетсе, онда төлем
балансы пассивті болып соңында оның тапшылығы орын алады.
Төлем балансының жағдайын валюта бағамы анықтайды.
Төлем  балансының  құрылымына  келетін  болсақ,  ол  ағымдық
операциялар  балансынан  және  капитал  қозғалысы  балансынан
құралады.  Ағымдық  операциялар  балансы  өз  кезегінде  сауда
балансынан,  қызметтер  балансынан  және  трансферттік  төлемдер
балансынан құралады. Ал капитал қозғалысы балансы ұзақ мерзімдік
және  қысқа  мерзімдік  капитал  салымдарының  келуі  мен  кетуін
білдіреді.
Төлем  балансының  жағдайы  ұлттық  экономиканың  әрекет  ету
сапасының аса маңызды көрсеткіші ретінде көрінеді. Мемлекет оның
жағдайын мұқият қадағалап отырады. Шығындардың табыстардан
артып  кетуі  ұлттық  валютаның  беделіне  нұсқан  келтіріп,  оны
құнсыздандырады. Ел қарызға тап болады, кейін оған қызмет көрсетіп
қайтару керек болады. Ал табыстардың шығындардан жүйелі түрде
артып кетуі ел үшін қолайлы болғанымен, ол басқа әріптес-елдердің
төлем баланстарының тапшылығына алып келеді.
Егер  төлем  балансы  капиталды  шетелден  тарту  есебінен
жақсартылса, онда бұл болашақта бірқатар келеңсіз жағдайларға алып
келуі мүмкін (қарыз, шетел инвестицияларына табыстарды қайтару).

316
Сондықтан табыстар мен төлемдерді теңестіруді ең тиімді бағыт деп
санайды.
Валюта бағамы оның ревальвациясы және девальвациясы арқылы
төлем балансының жағдайына айтарлықтай әсер етеді. Оны төмендегі
кестеден көруге болады.

жүктеу 2,49 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 516 517 518 519 520 521 522 523 ... 610