Машина жасау технологиясы

БАҚЫЛАУ СҰРАҚТАРЫ 

 

1.

 

Кәсіпорынға жаңадан келген қызметкер 

нұсқаулықтардың қандай түрлерінен өтеді?

 

2.

 

Тегістеу білдегінде жұмыс істеген кезде қандай қауіптер 

бар?

 

3.

 

Токарлық білдектердегі жұмыс немен қауіпті?

 

4.

 

Электрқауіпсіздік деп нені түсінуге болады?

 

5.

 

Өндірістік жайда тұтану пайда болғандағы сіздің 

әрекеттеріңіз қандай болады?

 

6.

 

Өндірістегі қайғылы оқиға қандай құжаттармен 

рәсімделеді?

 

 

 

 

 

 

1 қосымша. СЫРТҚЫ ДӨҢГЕЛЕК ТЕГІСТЕУГЕ 

АРНАЛҒАН ОПЕРАЦИЯЛЫҚ ӘДІПТЕР ДӘНЕ 

ШЕКТЕР 

 

 

Диаметрлер 

интервалы,

 

мм

 

1-

нұсқа 

2- нұсқа 

3-нұсқа 

Шектер, мм 

Ж

ылу

лық ө

ңдеу

ден

 к

ей

ін

гі 

со

ңғы 

тегістеу

 

Жылумен өңдеуден 

кеін ажарлау 

Ж

ылу

лық ө

ңдеу

ге 

дей

ін

гі 

қар

ал

тым

 т

егіс

теу

 

Ж

ылу

лық ө

ңдеу

ден

 к

ей

ін

гі 

таз

а 

тегістеу

 

Ж

ылу

лық ө

ңдеу

сіз

 т

егістеу

ге 

таз

а 

қаша

у

 

Ж

ылу

лық ө

ңдеу

ден

 к

ей

ін

гі 

таз

а 

тегістеу

 

қаралтым

 

таза

 

Диаметрге рұқсатнама,мм 

3 тен 6-ға 

дейін 

0,2 

0,15 

0,05 

- 

- 

-0,08 

-0,025 

6-дан жоғары 

10-ға дейін 

0,3 

0,2 

0,1 

0,2 

0,3 

-0,10 

-0,03 

10-нан жоғары 

18-ге дейін 

0,3 

0,2 

0,1 

0,2 

0,3 

-0,12 

-0,035 

18-ден жоғары 

30-ға дейін 

0,3 

0,2 

0,1 

0,3 

0,4 

-0,14 

-0,045 

30-дан жоғары 

50-ге дейін 

0,4 

0,3 

0,1 

0,3 

0,4 

-0,17 

-0,05 

50-ден жоғары 

80-ге дейін 

0,5 

0,3 

0,2 

0,3 

0,5 

-0,20 

-0,06 

80-нен жоғары 

120-ға дейін 

0,5 

0,3 

0,2 

0,3 

0,5 

-0,23 

-0,07 

120-дан 

жоғары 180-ге 

дейін 

0,8 

0,5 

0,3 

0,5 

0,8 

-0,26 

-0,08 

180-нен 

жоғары 260-қа 

дейін 

0,8 

0,5 

0,3 

0,5 

0,8 

-0,30 

-0,09 

260-тан 

жоғары 360-қа 

дейін 

0,8 

0,5 

0,3 

0,5 

0,8 

-0,34 

-0,10 

 

Қосымша

 

422

 

 

2 қосымша. ЖІҢІШКЕ ҚАШАУ ТӘРТІБІ 

 

3 қосымша. БҰРҒЫЛАУМЕН 

АЛЫНАТЫН САҢЫЛАУЛАР ДӘЛДІГІ 

 

Диаметрлер 

арасалмағы, мм

 

Кондукторсыз бұрғылау

 

Кондуктор бойынша 

бұрғылау

 

Саңылау диаметріне шектер, мм

 

3 бастап 6 дейін

 

+0,16

 

+0,08

 

Бр. 6 бастап 10

 

+0,20

 

+0,10

 

Бр. 10 бастап 18

 

+0,24

 

+ 0,12

 

Бр. 18 бастап 30

 

+ 0,28

 

+0,14

 

Бр. 30 бастап 50

 

+0,34

 

+0,17

 

Бр. 50 бастап 80

 

+0,40

 

—

 

423

 

Өңделетін 

 

материал

 

Алмаздан кесу құралы

 

Қатты құймадан кесу құралы

 

Кесу 

жылдамд

ығы,

 

м/мин

 

Бойлық  

беріс,

 

мм/айн

 

Кесу 

тереңдігі

,

 

мм

 

Кесу 

жылдамд

ығы,

 

м/мин

 

Бойлық  

беріс,

 

мм/айн

 

Кесу 

тереңдігі,

 

мм

 

Силумин

 

350...500

 

0,02.0,08

 

0,06.

 

0,30

 

200.400

 

0,02.

 

0,08

 

0,05.

 

0,45

 

Баббит

 

380...600

 

0,02.0,03

 

0,18.

 

0,25

 

250.600

 

0,02.

 

0,10

 

0,05.

 

0,35

 

Қола 

 

330.500

 

0,02.0,05

 

0,10.

 

0,25

 

250.500

 

0,02.

 

0,10

 

0,05.

 

0,25

 

Сұр шойын

 

— 

— 

— 

100.200

 

0,03.

 

0,18

 

0,10.

 

0,35

 

Көміртекті 

болат

 

 

 

 

150.300

 

0,03.

 

0,14

 

0,10.

 

0,35

 

 

4 қосымша. ҚАШАУҒА АРНАЛҒАН 

ОПЕРАЦИЯЛЫҚ ӘДІПТЕР ЖӘНЕ ШЕКТЕР 

 

 

Диаметрлер 

интервалы, мм

 

Қашау 

 

Таза қашау

 

Таза қашау

 

Таза қашау

 

Диаметрге әдіп, мм

 

Диаметрге әдіп, мм

 

 3 бастап 6

 

-

 

-

 

-

 

-

 

Бр. 6  бастап  10 дейін

 

-

 

-

 

+0,10

 

-

 

Бр. 10  бастап 18 дейін

 

0,8

 

0,5

 

+0,12

 

+0,070

 

Бр. 18  бастап  30 дейін

 

1,2

 

0,8

 

+0,14

 

+0,084

 

Бр. 30  бастап  50 дейін

 

1,5

 

1,0

 

+0,17

 

+0,10

 

Бр. 50  бастап  80 дейін

 

2,0

 

1,0

 

+0,20

 

+0,12

 

Бр. 80  бастап  120 

дейін

 

2,0

 

1,3

 

+0,20

 

+0,14

 

Бр. 120  бастап  180 

дейін

 

2,0

 

1,5

 

+0,26

 

+0,16

 

5 қосымша. ІШКІ ТЕГІСТЕУГЕ 

ОПЕРАЦИЯЛЫҚ ӘДІПТЕР ЖІНЕ ШЕКТЕР

 

 

424

 

 

6 қосымша. ҮҢГІЛЕУГЕ АРНАЛҒАН 

ОПЕРАЦИЯЛЫҚ ӘДІПТЕР ЖӘНЕ ШЕКТЕР

 

 

Диаметрлер арасалмағы, 

мм

 

Үңгілеуге әдіп, мм

 

Саңылау диаметріне 

шек, мм

 

Бр. 10 бастап 18

 

0,8

 

+0,12

 

Бр. 18 бастап 30

 

1,2

 

+0,14

 

Бр. 30 бастап 50

 

1,5

 

+0,17

 

7 қосымша. КҮШЕЙТУГЕ АРНАЛҒАН 

ОПЕРАЦИЯЛЫҚ ӘДІПТЕР МЕН ШЕКТЕР

 

 

Диаметрлер 

аралықтары, мм

 

Диаметрге жіберілетін әдіп, мм

 

Диаметрге  

шек, мм

 

Шектер 

 

Қаралтым 

шектеу

 

Таза шектеу

 

Қаралтым 

шектеу

 

 3 бастап 6

 

-

 

0,15

 

0,05

 

+ 0,025

 

Бр. 6 бастап 10

 

0,2

 

0,2

 

0,1

 

+0,030

 

Бр. 10 бастап 18

 

0,2

 

0,2

 

0,1

 

+0,035

 

Бр. 18 бастап 30

 

0,3

 

0,2

 

0,1

 

+0,045

 

8 қосымша. ЖІҢІШКЕ ҚАШАУҒА 

ҰСЫНЫЛҒАН ӘДІПТЕР

 

 

Өңдеудің соңғы 

диаметрі, мм

 

Жіңішке қашау кезіндегі диаметрге 

әдіп, мм

 

Алдыңғы 

операциядағы 

өңдеу дәлдігі 

(шек), мм

 

алюмин

ий

 

баббит

 

Қола 

және 

шойын

 

болат

 

ал

ғашқы

 

со

ңғы

 

ал

ғашқы

 

со

ңғы

 

ал

ғашқы

 

со

ңғы

 

ал

ғашқы

 

со

ңғы

 

Ж

ің

ішк

ел

еп

 ж

он

у 

ал

ды

ндағы 

дай

ы

нда

п 

ж

он

у 

 

Аяқ

тау

 а

лдын

дағы 

ал

ды

н 

ал

а 

таз

а 

ж

он

у 

 

  30 дейін

 

0,2

 

0,1

 

0,3

 

0,1

 

0,2

 

0,1

 

0,2

 

0,1

 

+0,084

 

+0,04

 

Бр. 30 бастап 50

 

0,3

 

0,1

 

0,4

 

0,1

 

0,3

 

0,1

 

0,2

 

0,1

 

+0,10

 

+ 0,05

 

Бр. 50  бастап  80

 

0,4

 

0,1

 

0,5

 

0,1

 

0,3

 

0,1

 

0,2

 

0,1

 

+0,12

 

+0,06

 

Бр.80 бастап  120

 

0,4

 

0,1

 

0,5

 

0,1

 

0,3

 

0,1

 

0,3

 

0,1

 

+0,14

 

+0,07

 

Бр.120 бастап180

 

0,5

 

0,1

 

0,6

 

0,1

 

0,4

 

0,1

 

0,3

 

0,1

 

+0,15

 

+0,08

 

425

 

 

9-қосымша. КЕҢІСТІКТЕРДІ  ФРЕЗЕРЛЕУГЕ 

АРНАЛҒАН ОПЕРАЦИЯЛЫҚ ӘДІПТЕР

 

 

426

 

Толщина

 

заготовки,

 

мм

 

Дөрекіден кейінгі қаралтым 

фрезерлеу

 

Қаралтымнан кейінгі таза 

фрезерлеу

 

Фрезерлеудің 

ені 200 мм-ге 

дейін

 

Фрезерлеудің 

ені 200 бастап 

400 мм-ге 

дейін бр.  

 

Фрезерлеудің 

ені 200 мм-ге 

дейін

 

Фрезерлеудің 

ені 200 бастап 

400 мм-ге дейін 

бр.  

 

Әдіп , мм, фрезерлеу ұзындығы кезінде қалыңдыққа,мм

   

10

0 

ге 

дей

ін

 

 

 

 

бр

. 1

00

 бастап

 250

  

 

бр

. 2

50

 бастап

 400

 

дей

ін

 

10

0 

ге 

дей

ін

 

 

 

10

0 

ге 

дей

ін

 

бр

. 1

00

 бастап

 250

 

дей

ін

 

бр

. 2

50

 бастап

 400

 

дей

ін

 

10

0 

ге 

дей

ін

 

 

 

 

бр

. 1

00

 бастап

 250

 

дей

ін

 

бр

. 2

50

 бастап

 400

 

дей

ін

 

10

0 

ге 

дей

ін

 

 

 

 

бр

. 1

00

 бастап

 250

 

дей

ін

 

бр

. 2

50

 бастап

 400

 

дей

ін

 

бр. 6 

бастап 30  

 

1,0

 

1,2

 

1,5

 

1,2

 

1,5

 

1,7

 

1,7

 

1,0

 

1,0

 

1,0

 

1,0

 

1,0

 

бр. 30 

бастап 50  

 

1,0

 

1,5

 

1,7

 

1,5

 

1,5

 

2,0

 

1,0

 

1,0

 

1,2

 

1,0

 

1,2

 

1,2

 

бр. 50

 

1,5

 

1,7

 

2,0

 

1,7

 

2,0

 

2,5

 

1,0

 

1,3

 

1,5

 

1,3

 

1,5

 

1,5

 

 

10-қосымша. КЕҢІСТІКТЕРДІ ТЕГІСТЕУГЕ АРНАЛҒАН ӘДІПТЕР

 

 

Әдебиет тізімі

1. Колесов И. М. Машинажасау технологиясы негіздері: оқулық / 

И.М. Колесов. — М. : Машинажасау, 1997. — 592 б. 

2. Новиков В. Ю. Білдек жасау технологиясы : оқу құралы / В. 

Ю.  Новиков,  А.Г.  Схиртладзе.  —  М.  :  Машинажасау,  1990.  — 

256 б. 

3.Білдектерді  жəне  өнəркəсіптік  жұмыстарды  бағдарламалық 

басқару  /  [В.Л.Косовский,  А.  Н.  Козырев,  В.А.  Ковшов  жəне 

басқалар]. — М. :Жоғары мектеп, 1986. — 287 б. 

4. Жобалық технологиялар: оқулық / [И. М. Баранчукова, А. А. 

Гусев,  Ю.Б.  Крамаренко  жəне  басқалар]  ;  Ю.М.  Соломенцевтің 

жалпы ред. — М. : Машинажасау, 1990. — 416 б. 

5.Технолог-машина  жасаушының  анықтамалығы  /  А.  Г. 

Косилованың  жалпы  ред,  Р.  К.Мещерякова.  —  М.  : 

Машинажасау, 1985. — Т. 1.  — 656 б.

6.Технолог-машина жасаушының анықтамалығы / А. Г. ред  — 

496 б.

7.Шишмарёв В. Ю. Машина жасау өндірісі : оқулық / В. 

Ю.Шишмарёв, Т.И.Каспина. — 2-ші бас., стер. — М. : 

«Академия» баспа орталығы, 2006. — 352 б.F

Мазмұны

 

Алғы сөз ...................................................................................... 4

 

1-бөлім. Машиналардың негізгі беттерін өңдеу әдістері

 ............. 

6

 

1.1.

 

Айналу денелерінің сыртқы беттерін өңдеу (біліктердің) 6

 

1.2.

 

Айналу денелерінің ішкі бетін өңдеу (саңылаулар) ....... 42

 

1.3.

 

Бұрандалы беттің пайда болуы

 ......................................... 63

 

1.4.

 

Тегіс беттерді өңдеу ........................................................... 77 

1.5.

 

Күрделі беттерді өңдеу ...................................................... 89 

1.6.

 

Тісті беттерді өңдеу 

 .......................................................... 95

 

1.7.

 

Оймакілтекті беттерді өңдеу 

 .......................................... 124

 

1.8.

 

Өңдеудің ерекші әдстері .................................................. 131

 

1.9.

 

Машиналардың бөлшектерін теңдестіру ....................... 148

 

2-бөлім.  Машиналардың үлгілік бөлшектерін дайындаудың

 технологиялық процестері

 ......................................... 152

 

2.1.

 

Корпустық бөлшектерді дайындау ................................. 152

2.2.

 

Біліктерді дайындау

 ......................................................... 167

 

2.3.

 

Тісті доңғалақты дайындау

 ............................................. 198

 

3-бөлім. Машиналарды құрастыру технологиясы

 ................ 217

 

3.1. Машиналардың сапасы туралы жалпы мәлімет

 ........... 217

 

3.2. Жинақтау процесінің жалпы түсініктері

 ....................... 221

 

3.3. Біріктіру түрлері және жинақтау дәлдігі

 ....................... 224

 

3.4. Жиналмалы өлшемдік тізбектер

 ..................................... 233

 

3.5. Машинаны құрастырудың технологиялық процесін 

әзірлеу ............................................................................... 239 

3.6. Машинаның үлгілік құрамалары мен құрастыру

 

бөлшектерін жинақтау ерекшеліктері ............................ 250            

3.7. Жинақтау дәлдігін технологиялық бақылау

 ................. 296

 

3.8. Өнімнің автоматтық жинақталуы туралы жалпы 

мәліметтер 

........................................................................ 317

 

4-бөлім.  Технологиялық

процестерді  автоматтандырылған 

жобалау

  .......................................................................................... 327

 

4.1. Автоматтандырылған технолоиялық жобалаудың негізгі 

ережелері мен ұйымдастырылуы................................... 327

4.2.

 

Технологиялық процестерді автоматтандырылған жобалау 

жүйелерінің құрамы мен мақсаты ................................. 330

429

 

 

5-бөлім.  Әр-түрлі  топтағы  СББ  білдектерінде бөлшектер  беттерін 

өңдеуді  бағдарламалау

 ................................................ 340 

5.1.

 

Әр-түрлі топтағы СББ білдектерінде бхөлшектер беттерін 

өңдеу кезіндегі жұмыстардың жалпы реттілігі 

  ........... 340

 

5.2.

 

Саңылауларды өңдеу процестері

 .................................... 346

 

5.3.

 

Токарлық операциялар  ................................................... 356

 

5.4.

 

Фрезерлік операциялар .................................................... 384

 

5.5.

 

Көпмақсатты білдектерде бөлшектерді өңдеу процестерінің 

ерекшеліктері.................................................................... 395

 

6-бөлім.СББ білдектерінде жұмысты ұйымдастыру

 .......... 401

 

6.1.

 

СББ білдектерін игеру және өнеркісіптік пайдалану 

бойынша жұмыстарды ұйымдастыру ........................... 401

 

6.2.

 

СББ білдектерінде орындалатын операцияларға 

технологиялық құжаттаманы дайындау ....................... 403

 

7-бөлім. Кәсіпорын цехтарында еңбекті және қоршаған 

ортаны қорғау

 .... 409

 

7.1.

 

Кәсіпорында еңбекті қорғау қызметін ұйымдастыру .. 409

 

7.2.

 

Металл кесетін білдектерде жұмыс істеу кезіндегі 

қауіпсіздік техникасы ..................................................... 411

 

7.3.

 

Механикалық және жинақтау цехтарындағы электр 

қауіпсіздігі ....................................................................... 415

 

7.4.

 

Пневматтикалық аспаптармен теңгерілген білдектерде 

жұмыс жасау кезіндегі қауіпсіздік шаралары .............. 417

 

7.5.

 

Өрт қауіпсіздігі шаралары

 ............................................. 418

 

7.6.

 

Қоршаған ортаны қорғау

 ................................................ 420

 

Қосымшалар

  .............................................................................  422

 

1-қосымша. Сыртқы дөңгелек тегістеуге операциялық     

әдіптер және шектер ....................................................... 422                                                                                            

 

2-қосымша. Жіңішке қашау тәртібі ...................................... 423

 

3-қосымша. Бұрғылаумен алынатын саңылаулар дәлдігі ... 423

 

4-қосымша. Қашауға арналған операциялық әдіптер және 

шектер .............................................................................. 424

 

5-қосымша. Ішкі тегістеуге операциялық әдіптер мен       

шектер .............................................................................. 424

 

6-қосымша. Үңгілеуге арналған әдіптер мен шектер .......... 425                           

 

7-қосымша. Күшейтуге арналған операциялық әдіптер          

мен шектер ....................................................................... 425                                                                                                           

 

8-қосымша. Жіңішке қашауға ұсынылған әдіптер .............. 425                                           

 

9-қосымша. Кеңістіктерді фрезерлеуге арналған              

операциялық әдіптер ...................................................... 426

 

10-қосымша. Кеңістіктерді тегістеуге ұсынылған 

 әдіптер ...................................................................................  427                                                                                          

Әдебиет тізімі .................................................................. 428

 

428

 

Оқу басылымы

 

Владимир Юрьевич Новиков,

 

Александр Иосифович Ильянков 

Машина жасау технологиясы

 

 2-бөлім

 

Оқулық 

 

4-і басылым, стереотиптік

 

Редакторлары 

И.Акимбаева, С. И. Зубкова, О. В. Попова 

Техникалық редактор 

О.Н.Крайнова 

Компьютерлік беттеу: 

С. Ф. Федорова 

Корректор 

С. Ю. Свиридова

 

Бас.  №  104114245.  Басып  шығарылды  02.09.2014.  Пішімі  60  х 

90/16.

 

«Балтика» гарнитурасы. Офсеттік қағаз. Офсеттік басу.

 

шарт.бас .п. 27,0. Тираж 1 000 ддана. Тапсырыс №

 

 «Издательский центр «Академия» АҚБ. www.academia-

moscow.ru 129085, Москва, Бейбітшілік даңғылы, 101в, 1 

құр.

 

Тел./факс: (495) 648-0507, 616-0029.

 

Санитарлық-эпидемиологиялық  қорытынды  №  РОСС  RU.  AE51. 

H 

16592 

от 

29.04.2014. 

Баспаның 

электрондық 

тасымалдауышынан басылды.

 

«Тверской  полиграфический  комбинат»  ААҚ,  170024,  Тверь  қ., 

Ленин д-лы, 5.

 

Телефон:  (4822)  44-52-03,  44-50-34.  Телефон/факс:  (4822)  44-42-

15.

 

Home  page  —  www.tverpk.ru  Электрондық  пошта  (E-mail)  — 

sales@tverpk.ru