Қорғауға ұсынылатын негізгі ережелер

9
 
 
жоғалтты.  Сондықтан,  Еуропадағы  дамыған  қоғамдық  өмірдің  арқасында 
Польшаның  саяси  белсенділігі  Қазақстанға  қарағанда  жоғарырақ  болды  деп 
айтуға болады. 
2. Польша өзінің мемлекетінің 4 рет бөлінгенін басынан өткеріп, жоспарлы 
ассимиляция,  немістендіру  және  орыстандыру  әрекеттерін  жүргізген  үш 
империяның билігінде болса да ұлттық бірегейлігін, мәдениеті мен тілін сақтай 
алғаны  белгілі  болды.  Ең  бастысы,  әрбір  жеңіліске  ұшыраған  көтерілістер 
поляк  қоғамының  барлық  таптарын  бір  мақсат  –  ұлттық  мемлекеттілікті 
қалпына келтіру үшін біріктіре түсті. Ал рулық келіспеушіліктер мен бірқатар 
объективті себептерге байланысты қазақ хандары өз халқын жалпыұлттық идея 
үшін біріктіре алмады. 
3. Поляк және қазақ халықтарының тәуелсіздік үшін жүргізген көпжылдық 
күрестері  кезеңінде  ұлттық  мемлекеттілік  идеясы  жалпы  мақсат  ретінде  саяси 
көшбасшылар  мен  данышпан  ойшылдардың  санасында  пісіп  жетілгені 
анықталды.  Партиялар  мен  қозғалыстардың  елдердің  болашақ  дамуы  туралы 
жоспарлары  олардың  жобалары  мен  бағдарламаларында  жүзеге  асырылды. 
Әлемдік  тәжірибеден  әзірленген  және  пайдаланылған,  екі  мемлекет  үшін 
қолайлы  мемлекеттік  құрылыстың  элементтері  мен  құрылымдары  қазіргі 
заманғы  Польша  Республикасының  және  тәуелсіз  Қазақстанның  іргетасына 
айналды. 
4.  Мұрағат  материалдарын  және  арнайы  әдебиеттерді  зерттей  келе, 
кеңестік  тарихнамаларда  «пандық  Польша  диктаторы»  ретінде  белгілі  болған 
Юзеф  Пилсудскийдің  ел  үшін  қиын-қыстау  кезеңдерде  әскери  және  саяси 
тұрғыда  қуатты  Польша  мемлекетін  қайта  жаңғырта  алғаны  анықталды. 
Пилсудскидің  ұлы  Маршал,  өз  елінің  патриоты  және  көреген  саясаткер 
болғандығы көрсетіледі. Оның қатаң басқарушылығынан елдегі басталған қайта 
құруларды нығайту және Польшаның тәуелсіздігін қорғау үшін мәжбүрлі саяси 
қажеттілік екендігі белгілі болды. 
5.  Әлемдік  социалистік  жүйе  және  Варшава  келісімі  елдері,  өзара 
экономикалық  көмек  Кеңесі  сияқты  ұйымдар  құрылғаннан  кейін  бірде-бір 
маңызды  іс-шара  Мәскеудің  рұқсатынсыз  өткізілмейтін  жоспарлы  экономика 
тәсілдері  Шығыс  Еуропаға  да  көшті,  бұл  осы  елдердің  тұрғындарының  өмір 
сүру деңгейінің төмендеуіне әсер еткені анықталды. Кеңестер өз позицияларын 
Шығыс  Еуропаның  барлық  аумақтарында,  соның  ішінде  Польшада  нығайту 
үшін  кеңес  әскерлерінің  контингентін  орналастырып,  социализм  идеясы  және 
Шығыс  пен  Батыстың  арасындағы  соғыстың  ашылу  қаупі  белсенді 
насихатталды,  екі  лагерь  арасындағы  қару-жарақ  жарысында  тұрақты 
бәсекелестік  орын  алды  –  бұл  жағдайлар  әлемдегі  халықаралық  ахуалды 
күрделендіре және қауіпті арттыра түсті. 
6. 
ХХ-ғасырдың 
80-жылдарында 
КСРО-ның 
саяси 
жүйесін 
трансформациялауға  ұшыратқан  терең  дағдарыс  жайлағаны  белгілі  болды. 
М.Горбачев  бастаған  билік  етуші  элита  кеңес  мемлекетін  ұлттық 
республикаларға  мол  құқықтар  беру,  жұмысшылардың  мүдделерін  есепке  ала 
отырып  модернизациалау  арқылы  экономикаға  жан  бітіргісі  келген.  Алайда 

10
 
 
демократиялық  үдерістер  реттелмейтін  жағдайға  жетіп,  ұлы  державаның 
ыдырауына алып келді. 
7.  Біздің  еліміздегі  Президент  институты  Қазақстан  үшін  күрделі  саяси 
және экономикалық жағдайда қалыптасып, дамығандықтан ерекше тарихқа ие. 
Қазақстан мемлекетінің Басшысы бастаған демократиялық реформаларын теріс 
жаққа бұруды қалаған деструктивті күштер Республиканы президенттік басқару 
нысанына ауысуына мәжбүрледі. Ол демократиялық үдерістердің үздіксіздігін 
қамтамасыз  етуде  және  Қазақстан  Республикасындағы  ұлттық  мемлекеттілік 
құрылысын одан әрі жалғастыруда маңызды рөлді ойнады 
8. Қазақстан Республикасы мен Польша Республикасы басқарудың әртүрлі 
нысандары  –  президенттік  және  парламенттік  нысандарына  ие  екендіктерін 
ескерсек,  сәйкесінше  өкілетті  мекемелерді  ұйымдастыруда  белгілі  бір 
айырмашылықтар  бар.  Алайда,  Қазақстан  парламенттік  республика  құру 
мақсатына  Парламент  өкілеттігін  ұлғайтуға  байланысты  реформаларды 
Конституцияға  біртіндеп  енгізу  арқылы  келе  жатыр.  Екі  елдің  өкілді 
мекемелеріне  салыстырмалы  талдау  жасаған  кезде  польша  Сеймінің  ежелгі 
дәстүрге  ие  екендігі  және  қазақстандық  парламентаризмнің  дамуындағы 
тәжірибелік қызметі үшін мысал бола алатыны анықталды. 

жүктеу 1,33 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: