Сулейманова Эльмира  Бейсенбайқызы

Сулейманова Эльмира  Бейсенбайқызы

Алматы қаласы. Ш. Уәлиханов атындағы №12 мамандандырылған  

гимназияның бастауыш сынып мұғалімі

Әдебиеттік оқу    4 сынып     

Сабақтың атауы

Ұшқан ұя  Б.Момышұлы

Мақсаты

Күтілетін нәтиже

1. Білімділік. Б. Момышұлының өмірі мен шығармашылығына тоқталу, мәтінді 

мәнерлеп, түсініп оқуға дағдыландыру. Мазмұнын, тақырыбы мен идеясын ашу, 

кейіпкер бейнесін терең таныту;

2. Дамытушылық. Тілін, сөздік қорын дамыту.

3. Тәрбиелік. Мәтіннің тәрбиелік мәніне назар аударту.

Сабақтың типі: Аралас сабақ

Сабақтың түрі: Жаңа білімді меңгерту

Сабақтың әдіс - тәсілі: түсіндіру, модульдік оқыту технологиясы, СТО әдісі, сөздік 

әдісі, көрнекілік әдісі, сұрақ - жауап, бақылау, іздендіру әдісі, проблемалық жағдаят.

Сабақтыңкөрнекілігі: Оқуқұралдары, кестелер, суреттер, нақылсөздер.

Топқа бөлу

Сыныпты жыл мезгілдеріне қарай төрт топқа бөлу. Күз айында туылғандар 1 - топ, 

қыс айында дүниеге келгендер 2 - топ, көктем айындағылар 3 - топ, жаз айындағылар 

4 - топ болып бөлінеді.

Психологиялық 

ахуал

Психологиялық дайындық

«Жүректен - жүрекке» шеңбері

– Әрбір еркелетіп айтатын есім гүлге 

ұқсайды. Гүлдердің бәрі әдемі: раушан 

да, қызғалдақ та, бәйшешек те – бәрі де 

өзінше керемет, бәрі де адамға қуаныш 

сыйлайды. Біздің есіміміз де осындай 

керемет!

Оқушылар шеңберде жиналып, 

мұғаліммен бірге бүгінгі сабаққа сәттілік 

тілейді.

Қызығушылықты 

ояту

Бауыржан Момышұлы өмірі жайында түсінік беру.

Бауыржан Момышұлы 1910 жылдың 24 желтоқсанында Жамбыл облысы, Жуалы 

ауданы, Мыңбұлақ ауылында туған. Әкесі Момыш өз бетімен сауат ашқан, сол кездегі

көзі қарақты адамдардың бірі болған. Ел арасында ағаш ұстасы және етікші, 

зергерлігімен танымал болатын. Бауыржан 3 жасқа келген соң анасы Рәзия қайтыс 

болады да, әжесі Қызтумастың қолында өседі.

 Оқып, талдау.

Ұшқан ұя

- Мәтін не туралы?

- Жазушы ойын пайдаланып, нақыл сөзді құрастыр:

Ел тану деген -......

- Сызбаны толтыр.

Жетіата ----------------------------- Сеніңжетіатаң

Ата

Әке

Бала

Немере

Шөбере

Шөпшек

Немене

Сергіту сәті

Қазақтай қайсар елім бар

Кең байтақ мынау даламда.

Қарттарым - асыл қазынам

Өсиет айтқан ғаламға.

Жаңа сабақ

Жаңа материалды меңгергенін бекіту кезеңі:

1. Оқушыларға оқыту:

Іштей, дауыстап, тізбектей.

«Ең бастысы» ойыны

Мақсаты: Жылдам оқу дағдысы мен есте сақтау қабілетін дамыту, сауатты жазуға 

дағдыландыру.

Шарты: Мәтінді жылдам әрі мұқият оқу. Осы мәтінді оқу материалын сипаттайтын 

бір сөзбен, содан соң сөйлеммен сипаттау, артынан оның «құпиясын», яғни онсыз 

Ой толғаныс

Қорытындылау

Миға шабуыл

мәтін мағынасыз болатындай бір ерекшелігін табу.

3. Дәптермен жұмыс.

Сөздік жұмысы.

Ата тегіміз -

Баппен -

Араз -

4. Зертте.

1. Әңгіменің тақырыбы не?

2. Оқиға қайда өрбиді?

3. Мәтіннен табиғат құбылысын суреттеуді тауып оқыңдар.

«Еркін жауап» кезеңі.

Кестені толтыр.

Жазушының пікірі

Әкем маған ата тегіміздің аты - жөнін үйретуші еді.

Ал келген қонақ ең алдымен атымды сұрайтын. Содан соң менің жеті ата жөніндегі 

білімімді тексеретін.

Менің пікірім ----------------------------

Тұжырым кестесі.

Р/с Кейіпкерлер ---------------- Іс - әрекеті ----------- Адамгершілік қасиеті

1. Әкесі

2. Қонақтар

3. Бала Бауыржан

1. Қорыту.

«Тест - интервью»

Р/с Сұрақтар ------------------------------------ Оқушы жауабы

1 Ақсақалдар деген кім? ------------------------------- Қариялар, аталар.

2 Қымыз қай малдан алынады? ----------------------------- Жылқы малынан

3 Сәлемдесудің тағы қандай түрін білесіңдер? ----------------- Амансыз ба? Мал - жан 

аман ба?

4 Әдепті бала -(қандай бала?) ------------------------------- Арлы бала

5 «Қызарақтап» деген сөздің мағынасын аш. ------------ Ұялу

6 «Баппен» деген сөзді қалай түсінесің? --------- Асықпай

Сабақты Бауыржан Момышұлының нақыл сөздерімен аяқтау

1. Тексізден тезек артық

2. Халықтың ізгі дәстүрі – біздің ең асыл мұрамыз.

Әр топ өз ойларын ортаға салады, талдайды.

Үйге тапсырма

Мәтінді мазмұндау. «Біздің үйдің салт - 

дәстүрлері» тақырыбында шағын мәтін 

жазу.

Күнделіктеріне жазып беремін

Бағалау

Оқыту үшін бағалау және оқуды бағалау

Бағалау парақшасын толтырады.

Кері байланыс

Смайликтерді өзі қалаған нұсқаға 

жабыстырады.

АТА-АНАЛАРМЕН ЖҰМЫСТЫ ҰЙЫМДАСТЫРУДЫҢ ТҮРЛЕРІ

Сулейманова Эльмира Бейсембаевна

Алматы қаласы. Ш. Уәлиханов атындағы №12 мамандандырылған  

гимназияның бастауыш сынып мұғалімі

   Отбасы адамзат бесігін тербеткен ұя болса, баланың бас ұстазы- ата-ана. «Балапан ұяда не көрсе, ұшқанда 

соны іледі» деген ата-бабаларымыздан қалған асыл сөздің сырына үңілер болсақ, бала әкеден ақыл, анадан 

мейірім алады. Ата-анаға баладан жақсы ешкім жоқ. Ал бар тәрбиеміздің көзі – ата-бабаларымыздан қалған 

асыл сөздер, яғни небір кереметтің барлығы осы айтылған нақыл сөздер мен мақал-мәтелдер екені сөзсіз.

Тақтаға жазылған нақыл сөздер мен мақал-мәтелдерге байланысты өз ойларын айтады.

Ой-толғаныс.

1.  Тәрбиенің ең тамаша мектебі – отбасы.

2.  Бала әкеден ақыл, анадан мейірім алады.

3.  Балапан қырақ болу үшін оны самғатып ұшыратын ата немесе әке де қыран болуы керек.

4.  Баланы 5 жасқа дейін патшадай күт. 10 жасқа дейін құлдай жұмса, 15 жастан асқан соң досыңдай сырлас.

Мұғалімдердің ата-аналармен жұмысында берілетін кеңес.

1.  Балаға жан және дене өзгерістерінің байланыстарын табуға көмектесу.

2.  Барлық ескертулерді шын пейілмен, үстірт бағаламай, айдар тақпай жай түсіндіру.

3.  Оқушылардың бойында салауатты өмір салтының дағдыларын қалыптастыруға бағытталған, салауатты өмір

салты мәдениетіне тәрбиелеу. Денсаулықтың маңыздылығын құндылық ретінде түсіну.

4.  Дене тұрғысынан жетілдіру. Ертеңгілік жаттығу, күн режимін сақтау, ем шара қабылдау, коррекциялық 

жаттығулар, таза ауада болып қимыл қозғалыс ойындарын ойнау.

Ата-аналармен жұмыс.

  Мұғалімдердің ата-аналармен ынтымақтастығы оқушылармен жүргізілетін тәрбие жұмысының табысты 

болуының басты кепілі болып табылады. Тәрбиеші үшін ата-аналарды педагогикалық үрдістің белсенді мүшесі

ету оңай шаруа емес. Ол асқан шеберлік пен зор жауапкершілікті қажет етеді. Мұндай міндетті шешу үшін 

тәрбиешінің тәрбие жұмысының жоспарында оқушылардың отбасын зерттеу.

Ата-аналардың педагогикалық сауатын көтеру. 

Ата-аналармен жеке жұмыс жүргізу.

Ата-аналарды оқушылардың оқу-тәрбие үрдісінің нәтижелерімен, барысымен жүйелі таныстыру.

Мұндай маңызды істерді жүзеге асыруда мұғалім тәрбие жұмысының мақсатын, міндеттерін, мектептің 

ерекшелігін, ата-аналар құрамын, ата-ана мен мұғалімнің қарым-қатынасының негізгі ұстанымдарын ескеріп 

есепке алады.

Ата-аналармен бірлесіп жасалатын жұмыс жоспары

Отбасы туралы әлеуметтік педагогтің пікірі.

Отбасының төрт түрі:

1.  Адамгершілік қатынастары жоғары отбасы. Балалардың өз икемділіктерін жүзеге асыруға толық 

мүмкіндіктері бар. Тәрбиешінің көп араласуын қажет етпейді, дегенмен нақты бір кезеңде тәрбиелеу 

ерекшеліктеріне байланысты ұсыныстар мен кеңестер артық болмайды. Психолог кеңес береді.

2.  Ата-аналарының қарым-қатынасы жақсы, дегенмен тәрбиелеудің дұрыс бағыттарын ұстанбайтын 

отбасылар.Балалар ата-аналарының «ерекше» қамқорлығында болуы мүмкін, осыған байланысты менмендік, 

өзімшілдік ойы басым дамиды. Бұл педагогтің көңіл бөлуін сөзсіз талап етеді. 

3.  Дау-жанжалды отбасылар. Мұндай жағдайда ата-аналардың баламен ісі жоқ. Олар өзара қарым-

қатынастарын шеше алмайды. Ешқандай парасатты тәрбие туралы  сөз болуы да мүмкін емес. Мұндай 

жағдайда мамандардың ақыл-кеңесі қажет және үнемі қадағалауы тиіс.

4.  Ұрпақтар арасындағы сезімталдық, көңіл күй байланысы жиі бұзылып тұратын отбасылар. Ата-анасы жоқ, 

анасы, әкесі жоқ балалар, ата, әжесі, аға, апа қамқорлығындағы  балалар бар. Мұндай отбасыларымен 

психологиялық, педагогикалық тәрбие жұмыстары үнемі жүргізіліп отырады.

Жанұяның негізгі міндеттері:

Баланың үздіксіз дамуын қадағалау. Бала денсаулығына қамқорлық жасау. Еңбек тәрбиесі мен мамандық 

таңдауға және баланың жан-жақты дамуына көмектесу. Баланың қызығушылығын, бейімділігін, 

шығармашылығын  дамыту. Баланы өзін-өзі тәрбиелеуге, өзін-өзі дамытуға сонымен қатар болашақ өмірге 

дайындау.

Ата-ананың бала алдындағы парызы.

Адамның жеке қалыптасуы отбасынан басталады. Оның ер жетіп өсуі, бойындағы адамгершілік  белгілері 

отбасында қалыптасады, сондықтан да туған үйдің жылуы өзегінде  көп жылдар бойы сақталып есінде жүреді.

Отбасы – бала тәрбиесінің ең алғашқы ұжымы. Отбасының басты қазығы, алтын тіреу діңгегі – бала.

Отбасының адамзат ұрпағына деген ықпалы мен әсер  күшін өмірдегі басқа ешнәрсенің күшімен салыстыруға 

болмайды.

Отбасы – шағын мемлекет, қоғамның негізі болып табылады. Қоғамды құратын азамат атаулы отбасында өсіп 

өрбиді, тұлға болып қалыптасады.

Ата-аналармен мектеп ұжымының бірлескен жұмысын ұйымдастыру жолдары.

•

Ата-аналармен жұмысты ұйымдастыру міндеттері:

•

ата-аналарды балаларының оқу еңбегінің нәтижелері туралы хабардар етіп отыру;

•

ата-аналарды балаларының оқуына көмекті дұрыс ұйымдастыруға үйрету;

•

топ ұжымымен қызықты іс-шараларды ұйымдастыруға ата-аналарды қатыстыру;

•

ата-аналармен тақырыптық жиналыстар өткізу;

•

ата-аналармен жеке жұмыс жүргізу;

Ата-аналармен тақырыптық жиналыс өткізіледі.

Мысалы: «Ал, енді танысайық», ата-аналармен сауалнама, тренинг, бірлескен істерді жоспарлау үшін «Ортақ 

істеріміз» атты ата-аналар жиналысы. «Біз шығармашыл жандармыз» атты ата-аналармен оқушыларға арналған

көрме. Отбасындағы «Ұл тәрбиесі мен қыз тәрбиесі» туралы тақырыптық кеңестер оздырылады.

«Тәрбие-тал бесіктен басталады» деп халқымыздың ежелгі салты мен тамаша дәстүрі заманымыздың заңғар 

жазушысы М.О.Әуезовтің «Ел болам десең, бесігіңді түзе» деген қанатты  қағидасында да үйлесім табуы бекер 

емес. Арнайы мамандарымыз жеткіншек ұрпақтарымыздың адами қарым-қатынасын жасауға, қоғам тірлігі 

үшін материалдық өндіріс саласында еңбек етуге даяр болуға, еңбек ету қажеттілігін ажырата білуге, музыкаға,

өнерге, әдебиетке ынтасын үнемі жетілдіру барысында жұмыстанады.

Соның ішінде балаларымызды өнерге баулу ісінің өзіндік орны ерекше. Ұл-қыздарымыздың өнерлерін 

шыңдауға жағдай жасау үшін облыстық, республикалық деңгейінде түрлі өнер байқауларының ұйтқысы болып 

жүрміз.

«Вокал», «Аяла» би үйірмелеріне қатысушы үкілі үміттеріміз сан қырлы таланттарын талай рет ашып, 

дипломант, үздік атанып жүрумен бірге, бірнеше түлектеріміз «Өнер» саласында білім алып жатса, ал біреулері

мәдени орындарданда еңбек жолына орналасып та жүр. Ендеше, өнер жолын қуған таланттарымызға 

«Өнерлерің  өрге жүзсін!» демекшіміз.

Қолданылған әдебиеттер:

М.М.Мұқанов, «Жас және педагогикалық психология» ( Алматы 1982ж)

Ү.Тұрғынтаева, «Халық даналығы-адамгерішілік тәрбие құралы. Отбасы және балабақша» (2001ж)

Ә.Табылдиев, «Халық педагогикасы және тәрбие» (1990ж)

М.Т.Баймұқанова, «Отбасымен әлеуметтік педагогикалық жұмыс»  (Астана 2005ж)

 Алматы қаласы, Медеу ауданы

Ш.Уәлиханов атындағы №12 мамандандырылған  

гимназияның бастауыш сынып мұғалімі

Тұрымб  етова Азиза Абдрасилқызы  

Әдебиеттік оқу 4 -сынып

Сабақтың 

атауы

Бақ, Дәулет және Аман.

Сілтеме

Әдебиет  оқулығының әдістемесі

Сабақтың 

жабдығы

 Интербелсенді тақта, слайд, А.Сейдембек туралы қысқаша мәлімет, суреттер,таратпа 

ресурстар, нақыл сөздер.

І Білімділігі: Бақ, Дәулет, Аманның түп мағынасын түсіне отырып, әр оқушы өз алдына қойған 

мақсатқа жету жолында осы үш таңдаудың қайсысын  өзіне жолсерік  ететінін  анықтауына 

мүмкіндік жасау. Әңгімені оқып таныса отырып, мазмұнын ашуға үйрету. 

ІІ Дамытушылығы: Әңгімедегі басты кейіпкерлерге сипаттама беру арқылы әрқайсысының 

ісіне талдау жасай отырып, дұрыс баға беру, бағалау, түйін сөз айту,  қорытындылау әрекеттері

арқылы өзін – өзі іштей дамытуға, қызығушылығын  арттыруға тырысу.

ІІІ Тәрбиелігі: Өздерінің алдына қойған мақсаттарына жету жолы тек еңбек қана екенін 

ұғынуға жол салу.   

Сабақтың түрі: Жаңа сабақ.

Сабақтың әдіс- тәсілдері: Сұрақ-жауап, әңгімелеу, түсіндіру, баяндау, талдау-жинақтау, пікір 

–талас.

Пәнаралықбайланыс: музыка, бейнелеуөнері. 

Жалпы 

мақсаттар

Оқыту  

нәтижесі

Топқа 

бөлу

Бақ, Байлық, Аман деп топтарға бөліну

Ынтымақ

тастық 

атмосфера

сы

Біз гүлдерше өсеміз,

Жапырағы жайқалған.

Сабақтарысалалы

Желменбіргежайқалған....

Оқушылар мұғаліммен қосылып 

тақпақты айтады

Қызығуш

ылықты 

ояту

Ой қозғау

Бақыт іздеп

Аспан астын, жер үстін шиырлаған,

Бақыт жүр біреулерге  бұйырмаған.

Білемін, бақыт табу қиын маған,

Несіне бақыт іздеп құйын болам!

Ырыстың дастарқаны жиылмаған,

Бірақ, ол біреулерге бұйырмаған.

Білемін, бақыт табу қиын  маған,

Әткенмен, бақыттан да қиынбағам!!!

Өлең нетуралы?

Неге бақытешкімгебұйырмайтұр?

Жалпы, бақытдегендіқалайтүсінесің?

Бақыттыадамқандайадам?

Бақытқақалайқолжеткізугеболады? (Оқушылардыңжауабы).

Топтастыру: Оқушылар «бақыт» дегендіқалайтүсінетіндігінфлепчартқатүсіреді. 

Әртоптаноқушыларшығыпқорғайды.

Халқымыздыңмақалы: «Таудайталапбергенше,

 бармақтайбақбер»-деген

Мағынан

ы тану

Мәтінді 

тізбектеп 

оқу

Дәптермен

жұмыс

Сонымен, бақытқа қол жеткізудегі басты қажеттіліктер не екен?

І бөлім: Жолаушыны кездестіру.

  Сұрақ – жауап:

- Мәтін не туралы?   - Бастыкейіпкерлеркім?

- Ары қарай не боларекен?    ІІ бөлім. Екіншіжолаушыныңкелуі.

- Әңгімеқалайжалғасынтапты ?- Атасынеліктенжолаушыны да қабылдамады?

- Оқиғақалай   шиеленісерекен?

  ІІІ бөлім. 

-   Оқиғанеменаяқталды?    Көңіліненетүйдің?

- Әркейіпкергебағабер.

Мәтіннен өздеріне мағынасы түсініксіз сөздермен  сөздік жұмысын жасайды.

Сергіту 

сәті

Көбелек те ,гүл де бір

Қызыл-жасыл күллі өңір

Аспан төрі ақша бұлт,

Бау-бақшада барша жұрт.

Саңқылдаған саз әні,

Көлде құстың базары.

Оқушылар денелерін жатықтырады

Қорытынд

ылау.         

Ой 

толғаныс

Әркім өз ойын қағаз бетіне түсіру. «Сиқырлы орындыққа» шығып, оқып беру.

Бақытқа қол жеткізудегі негізгі шарттар қандай екен?

Бақ, Дәулетжәне Аман керекпе ? Неге?

    І-топ «Денсаулық» тақырыбына эссе жазды.

 ІІ-топ-«Бейбітшілік» тақырыбында сурет салу

 ІІІ-топ- «Бақыт» тақырыбына  бес жолды өлең құрайды .

Үй 

тапсырмас

ы

Өлеңді жаттап алыңдар

Күнделіктеріне жазады

 Бағалау

Сабаққа белсене қатысқан оқушыларды  топпен 

мадақтап, жеткен жетістіктерін айта отырып 

білімдерін бағалау.

ББҮ –кестесін толтырады.

Білемін

Білгім 

келеді

Үйрендім

Смайликтер таратылады.

Кері 

байланыс

МАЗМҰНЫ

1.

ГИМНАЗИЯ  ЖЕТІСТІКТЕРІ

2.

Шортан Әсия Тақабайқызы

3.

Маликова Найла Токтамуратовна

4.

Буранбаева Гаухар Абдикаримовна,

5.

Дусимбаева Молдір Усенқызы 

6.

Сабырбекова Сажида Мухамедқазықызы

7.

Тайжанова Лаззат Аугановна

8.

Тумабаева  Кульзат  Аблактқызы

9.

Абеуова Бақыткүл Құрманәліқызы

10.

Акимешева Кайниса Байгадилевна

11.

Аманова Ақзипа  Сенбіқызы

12.

Тортаева Амина Долдашовна

13.

Байтуков Мади Теміртасұлы

14.

Бостанова Назира Ленсқызы

15.

Данияр Кенжехан Дидарқызы

16.

Какенова  Бибигул   Кайипбековна

17.

Қосбергенова А.Т

18.

Байтасова Л.С.

19.

Мухамедиева Жанар Абдиевна

20.

Мухаметалина Ляззат Толепбековна

21.

Ниярова Улдай Дүйсенқызы 

22.

Оралбаева Г.К

23.

Оралбекова Айдана Кайратовна

24.

Паримбекова Айгүл Мырзанқызы

25.

Садырбекова Жақсыгүл Төлеуқұлқызы

26.

Сагыбекова Ардак Оразгалиевна

27.

Сатамбаева Майгүл Әбенқызы

28.

Сулейманова Эльмира  Бейсенбайқызы

29.

Тұрымб  етова Азиза Абдрасилқызы