47
байланысты ________________ және _______________ болып екіге бөлінеді.
2. ___________
жасушаларында болатын мутация келесі ұрпаққа тікелей
беріледі.
3. Ал ___________ мутация жыныстық жолмен көбейетін ___________
айтарлықтай рөл атқармайды.
4. Себебі _________ жасушаларында пайда болатын
өзгеріс ұрпаққа
берілмейді.
10-
үлестірме
1. ______________
сыртқы орта факторларының әсерінен пайда болады.
2. Оларды _____________ деп атайды.
3. Мутагендерді
ң үш түрі кездеседі: _________, ____________,
___________.
4. ______________
мутагендерге радиоактивті с
әулелер, ультракүлгі н
сәулелер, лазер сәулелері және т.б. жатады.
5. ______________
мутагендерге: колхицин, этиленимин, никотин
қышқылы және т.б. химиялық қосылыстар жатады.
6. _______________
мутагендерге жасушадағы зат алмасу процесі кезіндегі
түзілетін кейбір ыдырау өнімдері жатады.
Тест сұрақтары (жалпы тапсырма, 10 минут)
1-
сұрақ
Селекцияның теориялық негізі қай ғылым?
а) ботаника
ә) цитология
б) генетика
в) гистология
2-
сұрақ
Гетерозис туралы ұғымды алғаш рет ғылымға қай ғалым енгізді?
а) К. Шеел
ә) П.П. Лукьяненко
б) Г.Д. Карпеченко
в) М.Ф. Иванов
3-
сұрақ
Тұрып пен қырыққабаттың түраралық буданын алған кім?
а) И.В. Мичурин
ә) П.П. Лукьяненко
б) Г.Д. Карпеченко
в) М.Ф. Иванов
4-
сұрақ
Тарының әр гектарына 201ц өнім алып, дүниежүзілік рекорд жасаған
кім?
а) М.Х. Мұратов
ә) Ы. Жақаев
48
б) І. Әбуғалиев
в) Ш. Берсиев
5-
сұрақ
Жануарлардан асыл тұқымдар алу үшін сұрыптаудың қандай түрін
пайдалану қажет?
а) жаппай сұрыптау
ә) жекелей сұрыптау
б) инбридинг
в) аутбридинг
6-
сұрақ
Түраралық будандастыруды пайдаланып, ар
қар -меринос тұқымын
алған ғалым?
а) М.Ә. Ермеков
ә) И.В. Мичурин
б) Ә. Есенжолов
в) М.Ф. Иванов
7-
сұрақ
Трансплантация әдісімен Қазақстанда алғаш рет қозы алған ғалым?
а) Б.М. Мусин
ә) Ф.М. Мұхамбетқалиев
б) Н.З. Ғалиакберов
в) Ә. Есенжолов
8-
сұрақ
Қандай бактериялар организмді уландырады?
а) ашытқыш
ә) сапрофитті
б) патогенді
в) түйнек бактериялары
9-
сұрақ
Сұрыптаудың қандай түрін пайдаланып, гетерозиготалы гендері бар
топтар алуға болады?
а) жеке сұрыптау
ә) табиғи сұрыпталу
б) жаппай сұрыптау
в) қолдан сұрыптау
10-
сұрақ
Украинаның далалық ақ шошқа тұқымын алған кім?
а) М.Ф. Иванов
ә) И.В. Мичурин
б) Г.Д. Карпеченко
в) І. Әбуғалиев
11-
сұрақ
Жаппай сұрыптауды пайдаланып, ірі қараның қандай тұқымдары
алынды?
а) қазақтың ақбас сиыры
49
ә) қырдың қызыл сиыры
б) даланың сүтті тұқымы
в) Алатау сүтті тұқымы
12-
сұрақ
Алыстан будандастырудың нәтижесінде бие мен есектің арасынан
қандай будан алынды?
а) орлов жылқысы
ә) көшім жылқысы
б) қашыр
в) қостанай жылқысы
13-
сұрақ
Мүйізді ірі қараның сүтті тұқымы – Алатау сиырын алған кім?
а) Д.Н. Пак
ә) А.Ы. Жандеркин
б) Н.С. Бутарин
в) Б.М. Мусин
14-
сұрақ
Жұқпалы аурулардың қоздырғышын тарататын бактериялар қалай
аталады?
а) сапрофитті
ә) патогенді
б) ашытқыш
в) қастауыш
15-
сұрақ
Сұрыптаудың қандай түрін пайдаланып, гомозиготалы гендері бар
топтар бөліп алуға болады?
а) қолдан сұрыптау
ә) жеке сұрыптау
б) жаппай сұрыптау
в) қозғаушы сұрыптау
16-
сұрақ
Тамақ өнеркәсібінде қолданылатын микроорганизмдер қалай
аталады?
а) патогенді бактериялар
ә) сапрофитті бактериялар
б) ашытқыш бактериялар
в) зең саңырауқұлақтары
17-
сұрақ
Мүйізді ірі қараның етті тұқымы – қазақтың ақбас сиырын шығарған
ғалымдар
а) Б.М. Мусин, Н. Ғалиакберов
ә) В.А. Бальмонт, Б.М. Мусин
б) Ф.М. Мұхамбетқалиев, М.Ф. Иванов
в) А.Ы. Жандеркин, Ә. Есенжолов
50
18-
сұрақ
Инженерия сөзі қандай мағына білдіреді?
а) араластыру
ә) құрастыру
б) қосу
в) алшақтану
19-
сұрақ
Қай ғалымның басқаруымен қазақтың биязы жүнді қойы алынды?
а) В.А. Бальмонт
ә) Ф.М. Мұхамбетқалиев
б) Б.М. Мусин
в) А.Ы. Жандеркин
20-
сұрақ
Аллополиплоидиялық сұрыптау кезінде кездесетін кедергі
а) өсімдіктердің туысаралық будандарының тұқым бермеуі
ә) өсімдіктердің түраралық будандарының тұқым бермеуі
б) өсімдіктердің түраралық будандарының тұқым беруі
в) дұрыс жауап жоқ
Сабақты қорытындылау, бағалау (7 минут)
Ескерту: оқушылар тізбектік тапсырмалар мен тест сұрақтарына жауап
бергенде мұғалім есептерді тексереді.
3.2 «Тұқымқуалаушылықт ың негізгі заңдылықтары» тарауын қайталау
сабағындағы практикалық жұмыстарды өткізу әдістемесі
Сынып: 10
Тақырыбы: сарамандық жұмыс,
генетикалық есептер шығару.
Сабақтың мақсаты:
Білімдік: Оқушылардың тарау бойынша алған білімдерін тексеру,
нақтылау, олқы тұстарын толықтыру;
Тәрбиелік: өз бетінше жұмыс істей білуге, ізденімпаздыққа тәрбиелеу;
Дамытушылық: есептер шығару арқылы логикалық ойлауын кеңейту,
алған білімдерін одан әрі жетілдіру.
Сабақ түрі: “Бақытты сәт” оқыта үйрету ойын сабағы.
Сабақтың өту әдісі: практикалық, тест.
Сабақтың көрнекілігі: үлестірмелер материалдар.
Құрал-жабдықтар: мультимедия құрылғысы.
Сабақтың құрылымы (3-кесте):
3-
кесте - Сабақтың құрылымы
№
Сабақтың құрылымы
Уақыты
1
Ұйымдастыру кезеңі
2 мин
2
Өтілген материалдарды қайталау
35 мин
3
Сабақты қорытындылау, бағалау
7 мин
4
Үйге тапсырма
1
мин
