табылады, яғни ол жекелеген жарнамалық шаралар мен компаниялардың
жүзеге асуына қаржылық жағынан мүмкіндік туғызады.
Келесі бағыты – жарнамалық жобаның орындалуын бақылау жолы, яғни
мұнда ешбір міндет қалып қоймауы қажет.
Бақылаудың төмен əсерлілігі субъективті факторларға байланысты
болады. Жарнама жөнінде мəлімет жинағын қосымша жұмыс ретінде
кəсіпорын саудагерлері қарастырады. Сұрау кестесін (компьютерлік немесе
қағаз түрінде) саудагерлер əр күн соңында өздері толтырады, олар бұл кезде
сатып алушыларға ешқандай сұрақ қоймайды. Басшылық талаптарының
қатаңдай түсуі мағлұматтың нақтылануына мүмкіндік туғызбайды. Кейбір
кездері саудагерлерге тестілеу міндетін анықтауға көмектеседі, ал кейбір
жағдайда ерекше əдіс көмектеседі: жарнама тізімін көрсетуден басқа
сұраушы бланкасында жауаптар графасы беріледі: «жарнаманы көрдім,
қайдан – есімде жоқ».
Жарнамалық компанияның басталуына дейін бақылау жүйесінің
қызметіне кірісу бақылау барысында компания таңдаған жарнама қызметінің
əсерлілігі жөнінде мағлұмат беруге мүмкіндік туғызады.
Тактикалық сипат иеленген жарнамалық фирма деңгейіндегі жарнама
бақылауы қызметкерлерден жоғары іскерлікті жəне профессионализмді, көп
күш талап етеді. Сондықтан, жарнама бақылауын жүргізу шаралары
жарнамалық шығындары жоғары деңгейде болса ғана экономикалық
жағынан ақылға сыйымды болады.
6.4. Жарнамалық қызметті басқару
Жарнамалық қызметтің əр түрлі қатысушылардың қызығушылықтары
көбінесе сəйкес келмейді, ал кейбір жағдайларда қарама – қарсы болатыны
белгілі. Осыдан мына факт айқын көрінеді: жарнамалаушы-өндіруші
түсімнің өсуін қалайды, яғни бұл үшін мүмкін болатын максималды бағаға
жарнамалық тауарларды тезірек өткізу керек. Жарнама арналған тұтынушы,
керісінше, мүмкіндігінше төмен бағаға жоғары сапалы өнім алуды ойлап
тауардың сапалылығына көңіл аударады.
Мұндай схематикалық объективті қарсылық кейбір кездерде
жарнамалық коммуникацияларға қатысушылар арасында жанжал тудырады.
Егер олардың ішінде біреуі «адал ойын» ережесін бұзған жағдайда ғана оның
мүмкіндігі жоғарылайды. Мəселен, жарнамада жалған тұжырымдар
қолданылады, тауардың агрессивті сипаты байқалады, тұтынушылар
қауіпсіздігі сақталмайды жəне т.б.
Жарнамалық қызметке көбінесе əсер ететін негізгі күштер ішінен
тұтынушыларды, қоғамдық құрылымды, мемлекетті бөліп алу қажет.
Тұтынушы – көптеген жарнамалық қызметтің адресаты – соңғы
жылдары осы жүйеде ең маңызды рөлін иеленеді. Оның ұлттық құқықтарына
мыналар жатады: сатып алынған жарнамалық тауарды пайдаланудағы
қауіпсіздік құқығы; тауар белгіленген жарнама жүйесіне сəйкес келуге сену
құқығы; тауар жөнінде мағлұмат алу құқығы; күдікті тауарлардан жəне
күдікті маркетингтік ұсыныстардан қорғану құқығы.
Егер тұтынушы жалған жарнаманың құрбаны болған жағдайда өзінің
құқығын индивидуалды немесе тұтынушылардың құқығын қорғайтын қоғам
инициативасы бойынша қорғауға мүмкіндік алады. Көп жағдайда
тұтынушылар өздерінің заңды құқықтарын қорғау мақсатында мемлекеттік
билік органдарына барады. Тұтынушылардың өз құқықтарын қорғаудағы
шаралары, демократия институттарын пайдалануы көптеген дамыған елдерде
заң актілерін caveat emptor (латынша- сатып алушы мұқият болсын)
позициясын caveat venditor (сатушы мұқият болсын) позициясына
ауыстырды.
Мемлекет жарнамалық қызметті басқару жүйесіне заңдар арқылы
қатысады, яғни құқықтық басқаруды жүзеге асырады. Мұндай бақылау
мынаны көздейді, яғни жарнамалаушы құқықтар мен заңдарға бағынуы тиіс
немесе оларды бұзған жағдайда айыппұл төлеуі қажет.
6. СЕМИНАР САБАҚТАРЫНЫҢ МАЗМҰНЫ
№ Тақырып
Семинар сабағының мазмұны
Апта
Əдебиет
1 Маркетинг
кешеніндегі
жарнама
1. Маркетингтік коммуникация
кешені.
2. Маркетингтік коммуникация
кешенінің құрлымы.
3.Маркетингтік коммуникация
кешеніндегі жарнама.
4. Жарнама функциялары
1
9, 19
2 Туризм
индустриясындағы
жарнама
Туризмдегі
жарнама
ерекшеліктері
Туристік жарнама түрлері
3.
Жарнамалық
кампаниялар
4. Туристік кəсіпорынның
жарнама қызметін жоспарлау
2
9, 20
3
Жарнамалық
зерттеулер
жəне
жарнама
мақсаттарын
анықтау
Жарнамалық
қызметті
ақпараттық қамту.
Жарнамалық
зерттеулердің мəні.
Жарнамалық
зерттеулердің бағыттары.
Жарнама мақсаттарын анықтау
3
9, 15
4
Жарнама
айналымы туралы
шешім қабылдау
1.
Жарнама
айналымы-
жарнаманың орталық элементі.
Жарнама тақырыбы жəне
девизі
3. Жарнама айналымының
4-5
9,14
құрлымы
1.Жарнама
айналымының
формалары
2.Жарнама
айналымының
түсі
3. Жарнама айналымының
стилі
5 Жарнаманы
тарату
құралдарын
таңдау
1.Жарнаманы
тарату
құралдарын таңдау міндеттері.
2.Жарнаманы
тарату
құралдарын таңдауға ықпал
ететін факторлар.
3.Жарнаманың
негізгі
параметрлері.
4.Жарнама
айналымының
периодтылығы
6
1, 9
6
Жарнама
бюджетін жасау
Жарнама
бюджетін
жасаудағы
қабылданатын
шешімдер.
Жарнама
қаржысының
жалпы көлемін анықтау.
3. Шығын бағыттары жəе
статьялары бойынша жарнама
қаржысын тарату
7
9, 19
7 1-7 тақырыптар
Коллоквиум
8
1, 9
8
Жарнама түрлері
Прессадағы жарнама
10.
Баспа жарнама
11.
Аудивизуальды жарнама
Радиожарнама
Теледидар жарнамасы
Тікелей пошта жарнамасы
3. Жарнамалы сувенирлер
4. Сыртқы жарнама
9-10
1, 9,14
9 Көрме
жəне
жəрменкелердегі
жарнама
Көрме
шараларының
сипаттамасы.
Көрме
жұмысында
туристік фирмалардың қатысу
процессі
Көрме
қабырғасын
безендіру
көрме кезінде туристік
фирма
қызметкерлерінің
11
1, 9,20
