135
ҚАЗАҚСТАН МЕКТЕПТЕРІНДЕГІ БАЛАЛАРҒА ҚАТЫСТЫ ЗОРЛЫҚ-ЗОМБЫЛЫҚТЫ БАҒАЛАУ
Басқа директордың пікірінше:
«Бізге және балаларға ата-аналардың тара-
пынан көмек, қолдау қажет. Ата-аналармен
байланысқа түсу жиі қиындық туғызады,
себебі олардың пікірінше, егер баласын мектеп-
ке жіберсе, баланың қамын мектеп ойлауы тиіс.
Олар өз беттерінше әрекет еткісі келмейді және
ең сорақысы, мұны қажет деп таппайды да.
Бұдан басқа мектеп полиция инспекторларының
психология саласында білімі болуы керек деп са-
найды, себебі олар балалармен қарым-қатынас
жасай алмайды; оларға айқайлап, тіпті қоқан-
лоққы көрсетеді» [5].
Мектеп директорларына балалар мен олардың
ата-аналарын зорлық-зомбылық оқиғасы
кезінде басқа ұйымдарға жіберу тәжірибесі ту-
ралы сұрақ қойылды. 5.11-кесте көрсеткендей,
мектеп директорларының 80,0%-ы заңнамалық
немесе нормативтік акт талаптарын сәйкес
басқа ұйымдарға жүгінуге міндетті екендіктерін
мәлімдегенімен, 5.12-кесте директорлардың тек
42,5%-ының балалар мен ата-аналарды сыртқы
қолдау мен араласу үшін басқа ұйымдарға/меке-
мелерге жіберетіндігін көрсетеді.
Олардан кімдерге жіберетіндігі туралы сұралғанда,
мектеп директорларының 75,0%-ы медициналық
мекемелерді, 65,0%-ы балаларды қорғау
жөніндегі мемлекеттік органдарды, 62,5%-ы пси-
хологтарды, 60,0%-ы әлеуметтік қызметкерлерді,
55,0%-ы жергілікті білім беру бөлімін және
52,5%-ы полицияны атаған. Балалар құқығы са-
ласында жұмыс істейтін қызу желілер (35,0%)
мен үЕҰ-ны (12,5%), сот органдарын (10,0%)
санаулы-ақ мектеп директоры көрсеткен.
Мектеп директорларына сондай-ақ өткен жылы
(2011-2012 оқу жылы) қолдау көрсету немесе
араласу үшін зорлық-зомбылық оқиғасы кезінде
шеткі сәйкесінше ұйымдарға жіберілген балалар
мен ата-аналардың санын атауды сұраған кезде,
директорлардың тек 12,5%-ы осындай мәліметтерді
ұсына алған. Осындай директорлардың арасында
12,5%-ы өткен жылы бір істің жіберілгенін, басқа
директор екі істің жіберілгенін мәлімдеген.
5.14-кесте. Басқа ұйымдарға/мекемелерге
жіберілген балаларды кейіннен бақылау
Толық іріктеме
N = 40
N
%
Мектептегі зорлық-
зомбылық оқиғаларынан
соң қолдау/араласу үшін
басқа ұйымдарға/мекеме-
лерге жіберілген балаларға
кейіннен бақылау жүргізу
21
52,5%
Мектеп директорларына сондай-ақ мектептегі
зорлық-зомбылық оқиғаларынан соң қолдау/
араласу үшін басқа ұйымдарға/мекемелер-
ге жіберілген балалардың кейінгі бақылауы
жүргізілетіндігі туралы сұрақ қойылды. 5.14-ке-
сте көрсеткендей, мектеп директорларының тек
52,5%-ы (2-ден 1-і) қолдау/араласу үшін басқа
ұйымдарға/мекемелерге жіберілген балалардың
5.13-кесте. Қолдау көрсету немесе арала-
су үшін зорлық-зомбылық оқиғасы болған
кезде балаларды сыртқы тиісті ұйымдарға
жіберу
Толық іріктеме
N = 40
n
%
Сырттан қолдау не араласу
үшін балалар мен олардың ата-
аналарын басқа ұйымдарға/
мекемелерге жіберу
17
42,5%
Мыналарға жіберілді:
М е д и ц и н а л ы қ
қызметкерлерге
30
75,0%
Әлеуметтік қызметкерлерге
24
60,0%
Психологтарға
25
62,5%
Жергілікті білім беру бөліміне
22
55,0%
Балаларды қорғау жөніндегі
мемлекеттік органдарға
26
65,0%
Полицияға/құқық қорғау
органдарына
21
52,5%
Сот жүйесіне
4
10,0%
Сенім телефоны қызметтеріне
14
35,0%
Балалар мәселесі мен балалар
құқықтары бойынша жұмыс
істейтін үЕҰ-ға
5
12,5%
Өткен жылы (2011-2012 оқу
жылы) қолдау көрсету немесе
араласу үшін зорлық-зомбылық
оқиғасы кезінде сыртқы тиісті
ұйымдарға жіберілген балалар
мен ата-аналардың санын атай
аласыз ба?
5
12,5%
136
ҚАЗАҚСТАН МЕКТЕПТЕРІНДЕГІ БАЛАЛАРҒА ҚАТЫСТЫ ЗОРЛЫҚ-ЗОМБЫЛЫҚТЫ БАҒАЛАУ
баланың олардың мектептерінен басқа мектепке
ауысуы туралы нақты мәлімдеген.
«Баланы Комиссия ауыстырды (себебі ол мектеп
аумағында басқа баламен төбелесіп, оның жағын
сындырған), бірақ өз еркімен емес» [38].
«Бір бала қаладан ауысып келді, себебі қалада
оқи алмаған. Басқа балалар оған тыныштық
берген соң, ата-анасы оны бізге аударуға шешім
қабылдаған» [36].
«Иә, егер баланың оқу үлгірімі төмен болса, біз
оны түзету мектептеріне ауыстырамыз және
балаға көмек көрсету үшін біз мұны бастауыш
мектептен бастап істейміз» [17].
«Инспектордың тізімінде бір оқушы бар, бірақ
бұл оқушы кешкі мектепке ауысып кетті» [24].
Сонымен қатар тек үш мектеп директоры өткен
жылы зорлық-зомбылық салдарынан баланы
басқа мектепке ауыстыру туралы мәлімдегенмен,
мектептегі зорлық-зомбылыққа байланысты
баланы басқа мектепке ауыстыру туралы 40
мектептің ішінде 15 мектептің 23 мұғалімі мен
мамандандырылған қызметкері хабарлаған
(4-тарауды қараңыз). Бұған қоса мектептегі
зорлық-зомбылық салдарынан бала мектепті
тастап кеткен оқиғаның болғандығы туралы
ешбір директор хабарламаса да, 40 мектептің 3
мұғалімі осындай оқиғаның орын алғандығы ту-
ралы мәлімдеген (4-тарауды қараңыз).
Мектептегі зорлық-зомбылық
мәселелері бойынша курстар/оқулар
Сұхбат мектептегі зорлық және балаға қатысты
зорлық-зомбылық мәселелері бойынша мектеп
директорлары мен олардың қызметкерлері оқи
алатын арнайы курстар/оқулар туралы ақпарат
жинақтау мақсатында әзірленді. 5.16-кесте
көрсеткендей, мектеп директорларының 80,0%-
ы қызметкерлерінің бала құқығы мен баланы
қорғау жөніндегі оқудан өткендігін мәлімдеген;
алайда директорлардың тек 25,0%-ы осы
курстардың міндетті болғандығын көрсеткен.
Олар сондай-ақ бала құқығы бойынша оқу
ұзақтығы сегіз сағаттан аспағанын, балаларды
қорғау жөніндегі тренингтердің ұзақтығы бірден
төрт сағатқа дейін ауытқығанын мәлімдеген.
кейінгі бақылауы жүргізетіндігін мәлімдеген,
бұл баланың ахуалын қадағалау және зорлық-
зомбылықтың жалғасу қаупін тексеру үшін
жүргізіледі. Алайда сұхбат кезінде балалардың
басқа ұйымдарға/мекемелерге жіберілгеннен
кейінгі бақылауды қалай жүргізгендіктерін тек са-
наулы директор түсіндіре аған.
Көбінесе мектеп директорлары осал отбасылары-
нан және жоғары қауіпті отбасыларынан шыққан
балаларды бақылаған; алайда шындығында
мектептегі зорлық-зомбылық құрбаны болған ба-
ланы кейіннен бақыламаған. Дегенмен де, кейбір
мектеп директорлары мектеп психологтарының
баламен жұмыс жасап, олардың кейінгі
бақылауын жүргізетіндігін мәлімдеген.
Мектептен ауыстыру немесе шығару
Мектеп директорларына өткен жылы болған
баланы басқа мектепке ауыстыру немесе
баланың мектепті тастап кетуіне себепші болған
зорлық-зомбылық оқиғалары туралы сұрақ
қойылды. 5.15-кесте көрсеткендей, мектеп
директорларының көпшілігі (92,5%-ы) баланың
басқа мектепке ауысуына не мектепті тастап
кетуіне әкелген қандай да бір зорлық-зомбылық
оқиғасының болмағанын хабарлаған. Мектеп
директорларының тек 7,5%-ы зорлық-зомбылық
салдарынан баланың басқа мектепке ауысқанын
мойындаған. Бірақ бірде-бір директор өткен
жылы зорлық-зомбылық салдарынан баланының
мектепті тастап кетуі туралы мәлімдемеген.
5.15-кесте. Баланың басқа мектепке ауы-
суына не мектепті тастап кетуіне әкелген
мектептегі зорлық-зомбылық
Толық іріктеме
N = 40
n
%
Өткен жылы мектепте баланың басқа мектеп-
ке ауысуына не мектепті тастап кетуіне әкелген
зорлық-зомбылық оқиғалары болды ма?
Жоқ
37
92,5
Иә, бала басқа мектепке
ауыстырылды
3
7,5
Иә, бала мектепті тастап кетті
0
0,0
Өткен жылы зорлық-зомбылық салдарынан
баланың басқа мектепке ауысуын тек үш дирек-
тор мойындағанымен, төрт мектеп директоры
Достарыңызбен бөлісу: |
