12
2. АҒЫМДАҒЫ ЖАҒДАЙДЫ ТАЛДАУ
2.1.
Аумақтың
(Алматы
қаласы)
әлеуметтік-
экономикалық ахуалын талдау
2.1.1. Экономика
2.1.1.1. Өңірлік макроэкономика
Жалпы өңірлік өнім
Алматы қаласы ұзақ жылдар бойы жалпы өңірлік өнімнің (бұдан әрі -
ЖӨӨ) көлемі бойынша елдің басқа аймақтары ішінде көшбасшылық орынға ие
бола отырып, еліміздің ірі қаласы, Алматы агломерациясының ядросы,
республикалық бюджеттің доноры болып табылады. Осылайша, 2016 жылы
қаланың республиканың жалпы ішкі өніміндегі үлесі (бұдан әрі - ЖІӨ) 22,6%-
ды құрады. Қала ЖӨӨ нақты өсімінің орташа жылдық қарқыны 2014-2016
жылдарда 14,1%-ды құрады. Сонымен қатар, нақты өсімнің орташа жылдық
қарқыны 4,6% 2014-2016 жылдар кезеңінде (инфляцияны шегергендегі нақты
өсім) негізінен сауда және қызмет көрсету саласының өсімі есебінен қол
жеткізілді.
2014 жылы инфляция 7%-ды, 2015 - 14,8%-ды құрады, ал 2016 жылдың
қорытындысы бойынша жылдық инфляция 6-8% мақсатты болжам кезінде 8%
деңгейінде қалыптасты.
Алматы - сервистік экономикасы бар қала. 2016 жылдағы ЖӨӨ
құрылымындағы сауда және қызмет көрсету салаларының үлесі 87,4%-дан
астам (2016 жылдағы Статистика комитетінің статистикалық мәліметтері
бойынша).
2.1.1.1.1. Инфляция деңгейінің серпіні:
Атауы/жылдар
Өлшем
бірлігі
2014
2015
2016
Кезең соңындағы инфляция деңгейі, өткен
жылдың желтоқсан айы, %
%
107,0
114,8
108,0
Дереккөз: Алматы қаласы Статистика департаменті
Көтерме және бөлшек сауда секторы қала экономикасына зор үлес қосады
және 2014-2016 жылдарда -2,3% жиынтық орташа жылдық өсу қарқынында
35,6%-ды құрайды. Аталған өсім сауда-ойын-сауық орталықтары санының
көбеюімен түсіндіріледі.
Елеулі көлем басқа қызметтер секторының үлесіне тиесілі – ЖӨӨ 29,9
%.
Басқа қызметтердің өсуі тұтас алғанда халық кірісінің біршама артуымен және
13
осының салдары ретінде қызметтерді тұтыну мөлшерінің артуымен
сипатталады.
2016 жылы ЖӨӨ-нің жалпы көлемінде секторлардың үлес салмағы:
Өнеркәсіп - 4,7% , ауыл шаруашылығы – 0,04%, құрылыс – 2,5%, сауда –
35,6%, көлік және қоймалау – 5,3%, ақпарат және байланыс – 4,6% және
жылжымайтын мүлікпен операциялар - 11,7%.
Көтерме және бөлшек сауда секторы қала экономикасына зор үлес қосады
және 2014-2016 жылғы нақты өлшемде орташа жылдық өсу ырғағы (бұдан әрі -
ОЖӨЫ) 2,3% болғанда ЖӨӨ 35,6% құрайды. Аталған өсім сауда – ойын-сауық
орталықтары санының көбеюімен түсіндіріледі.
Елеулі көлемі басқа қызметтер секторының үлесіне тиеді – 29,9
%
ЖӨӨ
(ОЖӨЫ – 5,6%). Басқа қызметтердің өсуі тұтас алғанда халық кірісінің
біршама артуымен және осының салдары ретінде қызметтерді тұтыну және
жылжымайтын мүліктер операциялары мөлшерінің артуымен сипатталады.
2016 жылы ЖӨӨ-нің жалпы көлемінде секторлардың үлес салмағы:
Өнеркәсіп - 4,7% , ауыл шаруашылығы – 0,04%, құрылыс – 2,5%, сауда –
35,6%, көлік және қоймалау – 5,3%, ақпарат және байланыс – 4,6%, қаржы және
сақтандыру қызметі - 11,7%.
2.1.1.1.1. сурет. ЖӨӨ экономика секторлары бойынша нақты өсімі
Дереккөз: Қазақстан Республикасының Статистика комитеті, Алматы қаласының Статистика
департаменті
14
Секторлардың мұндай қатынасы әлемнің көптеген ірі қалаларына тән
жағдай болып табылады. Сауда және қызмет көрсету экономиканың дамуын
белгілейтін негізгі факторлар болып табылады. Алайда Алматы өнеркәсібінің
дамуы теңдес қалалармен салыстырғанда біршама төмен, сол себепті аталған
сектордағы өсу әлеуеті бар. Экономикадағы өнеркәсіптің меншікті үлесін
ескере отырып, оның біршама артуының өзі қаланың жалпы ЖӨӨ деңгейіндегі
өзгерістерге алып келмейтіндігін айтуға болады.
2.1.1.1.2. сурет. ЖӨӨ құрылымы
ЖӨӨ құрылымы, %
Көрсеткіштер/жылдар
2014
2015
2016
Барлығы, оның ішінде:
100
100
100
Өнеркәсіп (барлығы)
5,5
4,6
4,7
Қайта өңдеу өнеркәсібі
4,6
3,8
3,9
Ауыл шарушылығы
0,04
0
0,04
Құрылыс
2,9
2,7
2,5
Сауда
33,5
35,6
35,6
Көлік және қоймалау
5,9
5,5
5,3
Ақпарат және байланыс
6,6
6,4
4,6
Қаржы және сақтандыру қызметі
8,3
8,7
8,6
Басқа салалар
37,2
36,5
35,7
Дерек көзі: Алматы қаласының Статистика департаменті
2.1.1.1.2. кесте. ЖӨӨ көлемі және құрылымы
Атауы/жылдар
Өлш. бір.
2014
2015
2016
Жалпы өңірлік өнімнің көлемі
млрд.
теңге
8143,6
9100
10 601,3
Нақты көлемінің индексі
%
107,0
104,2
102,6
Жан басына шаққанда ЖӨӨ
мың
теңге
5 021,0
5 439,6
6 138,5
ҚР ЖӨӨ-ің жалпы көлеміндегі қаланың үлес
салмағы
%
20,5
22,3
22,6
Дереккөз: Алматы қаласының Статистика департаменті, салыстырылатын қалалардың ресми
статистика ұйымдары
Еңбек өнімділігі
Достарыңызбен бөлісу: |