763
дәрежесінде ұстап, үлкендерге еліктей отырып, «музыкадан ұйымдастырылған оқу іс-
әрекетін» өткізеді. Пианиношы, баяншы, домбырашы, балалайкашы болады,таныс
әндерін құбылта орындайды, кейде оларды өңдеп немесе өз жанырынан шығарады. Бұл
әрекеттердің бәрі, сөз жоқ баланың музыкалық-есту түйсігін, шығармашылық қиялын
жетілдіреді.
2.Дыбыс шығаратындар.
1) Дауысының белгілі биіктігі жоқ музыкалық ойыншық-аспаптар: сылдырмақтар,
бубендер, асатаяқ, тайтұяқтар, үшбұрыштар, ағаш қасықтар.
2)Бір ғана биік дыбыс шығаратын музвкалық ойыншық-аспаптар: сыбызғылар,
кернейлер, саз сырнайлар, шаңқобыздар. Бұлардың көмегімен әр алуан ырғақтарды
келтіруге болады.
3)Шектеулі әуені бар ойыншықтар: кішкентай органдар, музыкалық шкатулкалар,
музыкалық жәшіктер, оларда ойнаған кезде балалардың іс-әрекеті механикалық сипат
алады.
4)Диатоникалық және хроматикалық дыбыс қатарлары бар музыкалық ойыншық-
аспаптар: металафон, пианино, рояльдар, кларнеттер, флейталар, баяндар,
гармошкалар, домбыралар, балалалайкалар және т.б.
Барлық музыкалық аспаптардың белгілі бір тобы бар: олар шекті, үрмелі және
соғып ойналатын болып бөлінеді.
Шекті, яғни, домбыра, балалайка, цитра, жетіген, шаңқобыз т.б. болып табылады.
Бала саусақтарымен немесе медиатормен шерткенде дыбыс шығады.
Үрмелі, яғни, сыбызғы, саз сырнай, флейталар, дудочка т.б. Аспапты үрленгенде
дыбыс шығады.
Клавишті-тілді, яғни, баян, акордион, гармошка. Пернелерін басқанда дыбыс
шығады.
Соқпалы-клавишті, яғни,ойыншық рояль, пианино. Металл пластикаларды
балғамен соққанда пернелері баслып дыбыс шығады.
Соғып ойналатын, яғни, бубен, барабан, маракас, асатаяқ, үшбұрыш, тарелкалар,
металлофондар т.б.
Сондай –ақ аспап ретінде ас үй қасықтарын пайдалануға болады. Қасықтарды
соғып ойнау арқыл ойнауға болады. Балаларға қасықтарды тек қана ас үйде ғана
қолданбай аспаптар ретінде де қолдануға болатынын түсіндіріп өткен жөн.
Ырғақты сезімді дамыту үшін соғып ойналатын барлық музыкалық аспаптарды
немесе тек белгілі биіктіктегі дыбысы бар кез келген аспапты пайдаланған жақсы.
Мысалы, «Музыкалық жаңғырық» ойынында бір бала өзінше ырғақ ойлап табады, ал
келесісі оны қайталайды.Және сабақ барысында аспаптарды қолдана отырып аңдардың,
жануарлардың жүрістерін келтіруге болады. Мысалы, аю келе жатыр десек бала
барабанды соғу арқылы жүрісін келтіреді.
Музыкалық аспапта ойнау- балалардың қызықты да пайдалы іс-әрекеті.
Музыкалық ойыншықтар мен аспаптар бала өмірін әрлендіреді, оның көңілін көтереді
және дербес шығармашылыққа деген талпынысын тудырады.
Пайдаланылған әдебиеттер:
1. Отбасы және балабақша.№6.2015ж, Алматы қаласы 050063
764
2. Балалар бақшасында музыкалық тәрбие беру методикасы Н.А.Витлугина,
И.Л.Дзержинская, Л.Н.Комиссарова.
3. Bilimdiler.kz сайты
М.МОНТЕССОРИ ӘДІСІН ЗЕРТХАНА ЖҰМЫСЫНДА ҚОЛДАНУ
Маманова Ж.Т
ҚМҚК «Бәйтерек» балабақшасы
Қарағанды қаласы
Жаңа заман баласын қалыптастырып, дамыту үшін, тұлғаның ішкі дүниесі мен
қыр- сырын анықтап мүмкіншіліктері мен қабілетінің дамуына жағдай туғызу қажет.
Жаңа заман баласы бүгінгі қазақ қоғамының ұлттық қазынасы. Баланың қабілетін
қаншалықты ерте ашып, дамытса, оның нәтижесі де соншалықты жемісті болмақ.
Осыған орай жаңа бағдарламалар білімдерді қабылдауға, оларды тиімді қолдануға
қабілетті, ортаға мейлінше тез бейімделгіш тұлғасын қалыптастырудағы, қоғамның,
ата-аналар мен тәрбиешілердің талаптарын орындау мақсаттарын көздейді.
Білім беру салаларының мазмұны қоршаған әлемнің қыр-сырын, адамдардың
жан дүниесін, қоғамдық, әлеуметтік және жеке қатынастар табиғи және маусымдық
құбылыстар және техника және ойыншықтар әлемі, әдебиет, өнер, сезім, көңіл-күй
және т.б. қамтиды. М.Монтессори атап кеткендей, баланың туғаннан азамат болғанға
дейін барлық өмірі оның еркіндігі мен дербестігінің дамуы болып табылады.
Өсе келе бала қажетті дағды мен іскерлікті меңгереді, сонымен қатар балада
тәуелсіздік, өзіне-өзі деген сенімділік сезімі қалыптасады. Монтессори әдісі балада
өзінің мүмкіндіктеріне сай дамуға деген қызығушылық, жаңа білімді тануға
құштарлығын оятады. Бала не істегісі келеді емес, неге дайын соны істейді. Ересектер
ереже ұсынады, балалар өз бағытымен сол ережелерді орындап, дамиды. Сонымен
бала өз әрекетінің нәтижесіне жауапкершілік сезіммен қарайды.
Монтессори педагогикасы XX ғасырдың бірінші жартысындағы итальяндық
педагог, ғалым әрі ойшыл Мария Монтессори тарапынан ұсынылған тәрбиелеу жүйесі.
Монтессори әдістемесі әрбір тәрбиеленушіге деген даралы тәсілдемеге негізделген[1
9б]
Бала – ата-ананың көз қуанышы, көңіл жұбанышы. Кез келген ата-ана баласы
үшін өмір сүреді деп ойлаймын. Халқымыз «Балалы үй базар» деп тегін айтпаса керек,
отбасылық өмірдің мәні мен сәні сәбимен бірге кіреді. Үлкен адамдардың өміріне
соншама қуаныш пен шаттық сыйлайтын сәбилер кейде, керісінше, ата-анасының
көңіліне уайым мен алаңдаушылық ұялатып жататыны да қоғамымыздағы белгілі
жәйт.
ХХІ ғасыр табалдырығын білім мен ғылымды инновациялық технологиялық
бағытты дамыту мақсатымен атауымыз үлкен үміттің басты нышаны болып табылады.
Ұрпағы білімді халықтың болашағы бұлыңғыр болмайды. Жас ұрпаққа мән-мағыналы,
өнегелі тәрбиемен білім беру – бүгінгі күннің басты талабы екені бәрімізге белгілі.
Баланың
