5В011700 "Қазақ тілі мен әдебиеті"

А

Әдебиеттануға кіріспе

Мақсаты: әдебиет туралы ғылымның негізгі әсемдік көркемдік жайлы

әдеби-теориялық

түсінігін,

көркемдік-эстетикалық

танымын

қалыптастыру, көркем туындыны талдау, бағалау жолдарына

машықтандыру мақсатын көздейді.

Міндеттері: теориялық білімді практика жүзінде қолдана білудің әдіс-

тәсілдері мен негізгі ұстанымдарын анықтау.

Әдебиет тарихы. Әдебиет туралы ғылым және оның салалары: әдебиет

тарихы, әдебиет сыны және әдебиет теориясы. Әдебиет- сөз өнері.

Өмір мен өнер. Өнердің туу себептері. Өнер және оның түрлері:

мүұсін, сәулет, саз, сурет және сөз өнерлері. Өнер мен әдебиеттегі

халықтық ұғым. Көркем шығарманың мазмұны мен пішіні туралы

түсінік. Мазмұн мен пішін-көркемдік шарты. Тақырып таңдау және

өиір шындығын зерттеу. Тақырыптың көркемдік шешім табуы.

Идеяның түрлері. Көркем шығармадағы тақырып иен идея бірлігі.

Шығарманың жанрлық ерекшелігі және тілі. Тропалар. Поэтикалық

фигуралар. Бұлардың жасалу жолдары. Поэзия мен көркем қара сөз.

Өлең сөздің өзіндік өлшем-бірлігі. Өлең жүйелері, олардың халықтық

тілдік жүйесімен байланыстылығы. Метрикалық, силлабикалық,

силлабо-тоникалық, тоникалық өлең жүйелері. Бунақ өлшемі. Өлең

құрылысын талдау жолдары. 

әдебиет саласының теориялық терминдерін жетік білудің білімділігі;

қазақ әдебиетінің пән жүйесінде жетекшілік рөл атқаратынын түсінігі;

әдебиеттің салаларынан жүйелі білім беру дағдысы.

Мектеп 

бағдарламасындағы қазақ 

тілі пәні.

Қазақ әдеби сынының 

тарихы.

Б

Қазақ ағартушылары

Мақсаты мен міндеттері: Қазақ әдебиетінің сан ғасырлар бойындағы

дамуына үлес қосқан, ұлт әдебиетінің ауыр жүгін арқалаған талантты

ақын-жазушылар мен олардың көрнекті шығармаларын, әдеби

мұраларын білу. 

Қазақ ағартушыларының өмірі мен шығармашылығы, өскен ортасы

мен ағарту саласына қосқан үлестері, шығармашылығының зерттелуі.

Қазақ кітаптары, олардың авторлары және шығарушылары туралы

мәлімет. Қазақ қаламгерлерінің төл туындыларының басылуы.

Шәкәрім Құдайбердіұлының көркем әдебиет туралы, Мағжан

шығармашылығын

қорғауға

қатысты

және басқа

салаларға

байланысты жазылған сын мақалаларына ғылыми талдау.

Қазақ әдебиеті дамуына үлес қосқан ағартушылар шығармаларын

оқып-үйрену арқылы жалпы ұлттық мәдениеттің дамуына үлес

қосудың білімділігі; Қазақ ағартушыларының шығармаларын

талдаудың дағдысы мен біліктілігі.

Мектеп 

бағдарламасындағы қазақ 

тілі пәні.

Қазақ әдебиетінің алыптары,  

Қазіргі дәуір қазақ әдебиеті.

В

Қазақ терминдері мен 

терминологиясының 

мәселелері

Мақсаты: әннің шығу тарихын, негізгі қызметін, қазақ тілінің басқа

ғылыми салалармен байланысын қарастыру және қазіргі қазақ тілінің

терминдері мен терминологиясынан ғылыми–теориялық білім беру. 

Міндеттері: зерттелуге байланысты қазақи терминдерді ғылыми

ізденіске

бағыттау,

шығармашылық

ой-пікірлерін

жетілдіру,

теориялық білімін практикада қолдану. 

Қазақ тіліндегі термин сөздердің қалыптасып, дамуы, алатын

орны,терминология саласының зерттелу тарихы, басты міндеттері мен

принциптері,

қалыптасуындағы

негізгі

ерекшеліктер.

Тарихи-

типологиялық зерттеу әдісі. Түркі халықтарының фольклорында

ұқсастықтардың болу себептері. Шығу түбірі, тарихи дамуы, тілдік

жақындығы, тұрмыс-тіршіліктің ұқсастығы, мәдени байланыстар,

саяси-әлеуметтік қатынастар, т.б. тарихи процестердің фольклорға

тигізген әсері. Көне дәуірдегі түркі жазба ескерткіштерінде кездесетін

ауыз әдебиетінің нұсқалары, оларды пайдалану сипаты. 

терминдер мен терминология мәселесіне байланысты зерттеулерді

дұрыс

меңгеру

білімділігі;

терминдер

бойынша

ғылыми

сауаттылықтың түсінігі; қазақ терминологиясы бойынша теориялық

және практикалық шеберлік дағдысы.

Мектеп 

бағдарламасындағы қазақ 

тілі.

Мектепке дейінгі балалар 

әдебиеті

А

Қазақ әдеби тілінің тарихы

Мақсаты мен міндеттері: «Қазақ әдеби тілінің тарихы» пәні ұлт

тілінің ең жоғарғы даму көрсеткіші әдеби тіл мен оның

жалпыхалықтық тілмен, ауызекі сөйлеу тілімен арақатынасы сияқты

мәселелердің теориялық-практикалық негізінен ұғындыруды мақсат

етеді. Әдеби тілі қолдана отырып ауызекі тіл, жаба тіл, кіт аби

тілдермен салыстырып зерттеу жүргізу.

Қазақ әдеби тілінің тарихы пәнінің мақсат-міндеттері. Әдеби тіл 

туралы түсініктеме мен сипаттамалар. Мәселелері, зерттеу әдістері. 

Әдеби тілдің даму мен қалыптасуы, зерттелу тарихындағы 

ерекшеліктер. Әдеби тіл мен кітади тілдің өзара байланыстылығы. 

Әдеби тілдің түрлері. Әдеби тілдің жаңашылдығы мен құндылығы, 

маңыздылығы. Қоғамдық әлеуметтік қызметіне қарай қазіргі әдеби 

тілдерде ажыратылып жүрген негізгі стильдер арасындағы 

айырмашылық пен ерекшеліктерін ажырата білу туралы түсінік. Қазақ 

әдеби тілінің тарихы пәнінің мақсат-міндеттері, мәселелері, зерттеу 

әдістері. Қазіргі әдеби тілге жазу стилі мен жанрының ерекшелігі. 

Қазақ әдеби тілінің бастамасымен дәуірлерге бөлінуі туралы 

зерттеушілердің көзқарастарына талдау жасау. Қазтуған Сүйіншіұлы, 

Сыпыра жырау Сұрғалтайұлы,   Асанқайғы, Доспамбет, Шалкиіз 

Тіленшіұлы, Жиембет, Марғасқа, Шобан жыраулардың өлең-толғау, 

жырларының лексикаалық, грамматикалық сипаты. Олардың сөз 

қолданыс, көркемдегіш-бейнелеу тәсілдерін ауыз әдебиеті үлгілерімен 

байланыстырып, ұқсастықтарын көрсету. Әдебиеттің тақырыптық 

аясының кеңеюі

қазақ әдеби тілінің қалыптасуы мен дамуы тұрғысынан талдай

білудің білімділігі;әдеби тіл, жазба тіл бойынша жүйелі білім берудің

түсінігі; әдеби тілді ажырата білудің негізгі дағдысы. 

Мектеп 

бағдарламасындағы қазақ 

тілі пәні.

Магистратура пәндері.

Б

Фонетика, лексика, 

грамматиканы талдау

Мақсаты мен міндеттері: адамның ойлау дағдысын, жоғары

интеллектуальдық

ой-өрісін

қалыптастыру,

қарым-қатынастық

(коммуникативтік), танымдық, адамгершілік, эстетикалық т.б.

дағдыларды тікелей тілді оқып-үйрену процесінде меңгерту. 

Фонектика. Лексика. Гракмматика. Оларды талдау жолдары.

Сөздердің стильдік мәніне қарай бөлінуі және оның түрлері. Сөздік

жасау принциптері. Қазақ тілінің сөзжасам жүйесіне кіріспе.

Сөзжасам жүйесінің проблемалары. Сөзжасам жүйесінің негізгі

тәсілдері. Грамматикалық ұғымдар. Грамматикалық форма және

грамматикалық категория туралы ұғым. Олардың зат есімше

түрленетіні. Көмекші есімдердің қызметі. Синтаксис туралы жалпы

түсінік. Сөйлемнің құрылысына қарай жай және құрмалас сөйлем

болатыны. Сөз тіркесінің байланысу тәсілдері мен түрлері. Сөйлемнің

тұрлаулы мүшелері. Оқшау сөздердің түрлері, олардың орналасу

тәртібі және тыныс белгілері. Қазақ емлесінің кейбір мәселелері.

Тыныс белгілерінің мәні мен атқаратын қызметі.

қазақ тілінің фонетикасы, лексикаксы, грамматикасы бойынша

жүйелі білімді меңгерту білімділігі; пән бойынша практикалық

біліктілік; теориялық сауаттылықтың дағдысы. 

Мектеп 

бағдарламасындағы қазақ 

тілі.

Магистратура пәндері.

В

Пунктуация теориясы

Мақсаты мен міндеттері: сауатты жазу мен тыныс белгілерін қою

заңдылықтарының негізінде студенттерге теориялық тұрғыдан жүйелі

білім беру және қазақ тілінің дыбыстық жүйесі мен тыныс

белгілерінің заңдылықтары туралы теориялық білімді жүйелі әрі

сапалы меңгертуде негіз болу.

Нүкте және нүкте қойылатын орындар; үтір және үтір қойылатын

орындар; тырнақша және тырнақша қойылатын орындар; жақша және

жақша қойылатын орындар; қос нүкте және қос нүкте қойылатын

орындар; нүктелі үтір және нүктелі үтір қойылатын орындар; сұрау

белгісі және сұрау белгісі қойылатын орындар; леп белгісі және леп

белгісі қойылатын орындар.

пунктуация саласы бойынша жаттығу жасау білімділігі; тыныс

белгілерге қатысты ғылыми түсінік пен дағды.

Мектеп 

бағдарламасындағы қазақ 

тілі.

Магистратура пәндері.

3

5

БП

3

4

КП