63
сипаттағы тапсырмалар орындалады. Ондай тапсырмалар келесі жеке ізденіс,
яғни эвристикалық сипаттағы тапсырмаларды орындауға дайындық болып
есептеледі. Танымдық белсенділіктің қалыптасуының дәрежесі оқушының әр
түрлі тапсырмаларды орындау барысындағы ӛз бетінше жұмыс істей алу
қабілетімен, деңгейімен анықталады.
Біз ӛзіндік жұмысты сӛз еткенде оқушылардың тек пәндік білімді
меңгеруіне негіздеп қана қараудан аулақпыз. Себебі, білім мазмұнын
меңгертумен мақсат орындалмайды. Мұнда басты кӛңіл сол меңгерген білімді
керекті жерінде қолдана алатын белсенді тұлға дайындауға бӛлінеді. Қай
пәннен ӛзіндік жұмысты ұйымдастырсақ та, оның мазмұны жеке тұлғаға
бағытталады.Сондықтан да, қазіргі білім беру жүйесіне қойылып отырған
талапардың бірі және бірегейі білім беруде оқушылар атқаратын ӛзіндік
жұмыстарды күшейту. Ӛзіндік жұмыстың қай түрін ұйымдастырсақ та, оны
дұрыс ұйымдастыру үшін оның ең басты тиімділігін ескеруге тиіспіз:
- жеке тұлғаның дербестік қасиетін мейлінше арттыру;
- оқушылардың таным, ақыл-ой қабілетін дамыту;
- оқыған тақырыптың, қарастырылатын мәселенің тӛңірегінде білімді
тереңдету;
- оқушының ӛз пікірін айтуға, дәлелдеуге мүмкіндік алуы;
- меңгерген теориялық білімді практикамен ұштастыруға, қолдануға
мүмкіндік жасау;
- ойлау жүйесінің дербестігіне
қол жеткізіп, ақыл-ой жүйесінің дамуы;
- ӛзін ӛзі тексеріп, ӛз қатесін ӛзі түзетуі;
- есте
сақтау қабілетінің тұрақтануы ;
- жұмысты орындау тәсілдерін ӛздігінен іздестіруі;
- ӛзіне-ӛзінің сенімі артуы.
Сонымен қатар, ӛзіндік жұмыстарды орындату үшін мұғалімге қойылатын
талаптар да бар. Мұғалімнің қатынасынсыз орындағанмен, ӛзіндік жұмыстың
нәтижелі болуы оның ұйымдастырушылық жұмысына байланысты. Олар:
- тапсырманың оқушының қабілетіне қарай беру;
-тапсырманың мәні, мақсатміндетінің жете түсіндірілуі;
- оқушыға орындаудың бағыт-бағдарының, нақты нұсқаудың берілуі;
- күрделі мәселелер болған жағдайда, дайын үлгілермен таныстыру;
- дұрыс орындалған жұмыстарға ынталандыру шараларының болуы.
Ӛзіндік жұмыстарды орындау үшін тек теориялық білімнің болуы ғана
жеткілікті емес, оқушыда қалыптасқан әрекеттік дағдылар мен ой әрекеті
тәсілдерін жақсы меңгеруі тиіс.
Қазіргі жаңашылдық дәуірде орта мектепте химиялық білім беруді
ӛркендету мәселесін қойып отыр. Бұл оқушыларға берілетін білім тек дәстүрлі
сабақтар барысында ғана емес, түрлі зертханалық сабақтарды жүргізу,
бақылау, байқау, тәжірибе жасауды ұйымдастыру, білім деңгейін қорытынды
бақылау сияқты т.б.келелі жұмыстарды жүргізуді талап етеді..
Бұл оқу үдерісіндегі білім берушінің беруге тиісті, ал білім алушының
қабылдауға тиісті білім, білік пен дағдының деңгейін кӛтереді. Типтік