30
‒ сөздік қатынас, коммуникативтік жағдаят және оның сөйлеу әдебі,
риторикалық канондар, риторикалық троптар мен фигуралар, сөз сапасы
(адамгершілік,
дұрыстық,
тіл
байлылық,
нақтылық,
мәнерлілік,
айқындық)туралы білімді қалыптастыру;
‒ табысты коммуникацияны іске асыру үшін практикалық ұсынымдармен
танысу (сөз сөйлеуге дайындық, аудиторияны есепке алу, байланыс орнату,
коммуникативтік талаптарды тұжырымдау; ынта-ниеттерін іске асыру, сөзді
бағалау, коммуникативтік сәтсіздіктер мен ағаттықтарды анықтау);
‒ сөздік қарым-қатынастың
монологтық және диалогтық түрлерімен
танысу;
‒ белгіленген коммуникативтік бағытталу мәтіндері ретінде сөйлеу
жанрлары туралы білімді қалыптастыру;
‒ сөйлеу стратегиялары мен сөйлеу тактикалары туралы білімді
қалыптастыру;
‒ талдау икемділіктерін дамыту, сөздік қатынасты бағалау;
‒ айналадағы адамдармен қазақ, орыс және ағылшын тілдерінде тиімді
іскерлік қарым-қатынас жасау машығын жетілдіру;
‒ көптілді және көпмәдениетті коммуникативтік жағдаяттарды есепке ала
отырып, сөздік қатынас іскерліктерін дамыту;
‒ өзара сөздік әрекетке және әлеуметтік бейімделу қабілеттерін дамыту
және жетілдіру;
‒ шешендік өнердің маңызды элементтерін меңгеру;
‒ пікірталастарға, пікірсайыстарға қатысудағы іскерліктерін қалыптастыру;
‒ әртүрлі типті және стильді мәтіндер құрастыру білімдерін жетілдіру;
‒ әртүрлі жанрларда монологтық ойларын жеткізу білімдерін қалыптастыру
және жетілдіру;
‒ қарым-қатынастың түрлі салаларында әдеби тілдің және сөйлеу мәнерінің
нормалары туралы білімді жүйелеу және бекіту;
‒ орфоэпикалық,
стилистикалық,
орфографикалық,
пунктуациялық
сауаттылықты жетілдіру;
‒ оқушылардың
бойына
адамгершілік-эстетикалық
көзқарастарды,
жалпымәдени құндылықтар талғамдарын қалыптастыру;
‒ өзін-өзі ұйымдастыру, өзін-өзі дамыту, өзін-өзі бақылау, өзін-өзі бағалау,
өзін-өзі түзету дағдыларын дамыту.
Оқушылардың функционалдық сауаттылықтарын қалыптастыруды ескере
отырып, шешендік өнерге үйретудің негізгі бағыты коммуникативтік және
практикалық-бағдарланған бағыт болып табылады. Бағдарламаның мазмұны
оқушылардың
сөйлеу-коммуникативтік икемдерін дамытуға бағытталған:
практикалық
қызмет
үдерісінде
негізгі
риторикалық
категориялар
қарастырылады, суреттелген жағдай мен сөйлеу рөліне ену ұсынылады,
көпшілік алдында сөз сөйлеу үдерісінде (ұсынылған мәселе бойынша
пікірсайыстарда, пікірталастарда) өзінің сауатты және дәлелді ұстанымынан
ауытқымауға негізделген құрамдас бөліктерді есепке алатындай ой-пікір
31
құрастыру. Сонымен қатар, шешендік өнерді оқытудың маңызды тәрбиелік
және дамытушылық мәні бар: адамгершіл-риторикалық идеялар қабілеттері
қайта қаралады (айтылған сөзге деген жауапкершілік, қазақ және орыс
тілдерінде сөйлеу әдебінің ережелерін сақтауды ескере отырып, қарым-қатынас
жасай білу. Мектеп оқушыларының көп тіл білуін дамыту шеңберінде
оқушылардың
дайындық
денгейін ескере отырып, мұғалімнің
тандауы
бойынша практикалық
тапсырмалар үш тілде (қазақ, орыс және ағылшын)
беріледі.
«Шешендік өнер» курсының бағдарламалық материалы екі бөлімнен
тұрады: курстың түсінік негіздерін ашатын теория (коммуникативтік жағдаят,
қарым-қатынас түрлері, сөйлеу жанрлары, олардың құрылымдық және стилдік
ерекшеліктері) және
қызмет тәсілдері туралы инструменталдық
білім
ұсынылады (нұсқаулықтар мен
ұсынымдардың
түрлері);
қарым-қатынас
жасауға,
қарым-қатынасты
талдауға
және
бағалауға,
қарым-қатынас
жағдаяттарына сәйкес сөйлеу жанрын, оның ішінде тыңдаушы сипаттамасымен
бірге коммуникативтік міндеттерді іске асыруға бағытталған тапсырмалар
берілетін практикалық жұмыс.
«Шешендік
өнер»
курсы
2
жылға
есептелген
(11-12-сыныптар).
Бағдарламалық материалдың мазмұны желілі-шоғырланған тәсілмен бөлінген:
тәжірибелік-бағдарланған тақырыптар қарқынды, сыныптан сыныпқа барған
сайын тереңдетіле, нақты сөйлеу жанрлары үлгісінде қарастырылады.
Әлемдік көркем мәдениеті
«Әлеуметтік-экономикалық
жаңғырту
-
Қазақстан дамуының
басты
бағыты» атты Қазақстан Республикасының Президенті Н.Назарбаевтың 2012
жылғы 27 қаңтардағы Қазақстан халқына Жолдауында «Білім беру тек оқытып
қана
қоймай, сондай-ақ
алған білімін
әлеуметтік бейімделу
үрдісінде
пайдалануға икемделуі керек» деп белгіленген еді.
«Әлемдік
көркем
мәдениеті»
курсы
өнердің
дамуының
ортақ
заңдылықтарын және мәдениеттін социо-серпініндегі оның әралуан түрлерін,
тарихи дамудың әртүрлі кезеңдерінде адам мен қоғам өміріндегі өнердің рөлін
қарастырады.
68 сағатқа есептелінген жұмыс бағдарламасы базалық деңгейде 11-12
сыныптарында әлемдік көркем мәдениетті зерделеуді болжайды және де
мәдениеттің тарихындағы мәнмәтінінде көркем мәдениет пен өнер туралы
біртұтас түсінікті қамтамасыз етуде танылған.
«Әлемдік көркем мәдениеті» курсының мазмұны
1) эмоционалды және орынды білім мен сенімнің бірлігінде біртұтас
дүниетанымды қалыптастыру;
2) Тұлға – Қоғам–Табиғат тығыс өзара байланысындағы қоршаған әлемнің
мәнін түсіну;
3) Жоғары
сынып
оқушыларының
көркемдік-шығармашылық
қабілеттерін, бейнелі және ассоциациялық ойлауларын, қиялдарын, көру-
бейнелі естерін, талғамдарын, көркемдік қажеттіліктерін әрі қарай дамыту;
